علت وزن نگرفتن کودک، چیست؟

تغذیه کمکی نامناسب، مصرف زیاد آبمیوه و هله هوله، کم حوصلگی مادر در دادن غذای کمکی، مشکلات گوارشی مانند رفلاکس، کمبود آهن، روی و بیماری های زمینه ای موجب کم وزنی کودک می‌شوند. کودکان زیر ۲ سال جزو شیرخواران محسوب می‌شوند و اختلال رشد یا وزن گیری در این سنین مساله نگران کننده ای برای والدین آنها محسوب می‌شود.
در اظهارنظر درباره وزن کودک اول باید مطمئن شویم که کودک وزن گیری مناسبی دارد یا خیر. هر کودکی که با وزن کمتری نسبت به هم سن و سال های خود به دنیا آمده باشد در چند سال اول زندگی نیز وزن کمتری خواهد داشت همچنین گاهی کودک با کودکان دیگر که اضافه وزن دارند و چاق هستند مقایسه می‌شود که این رویه صحیح نیست.

برای تعیین وزن مناسب کودک باید وزن او را روی منحنی رشد کودک ببینید و اگر افت واضحی داشته یا متوقف شده باشد حتما باید بررسی شود یعنی اگر منحنی رشد افقی یا نزولی باشد حاکی از اختلالی در رشد کودک است اما در غیر این صورت کودک مشکلی در وزن گیری ندارد.طی ۵ ماه اول زندگی وزن کودک دو برابر می‌شود.

کودکی که با وزن ۲.۵ کیلوگرم به دنیا آمده است طی ۵ ماه اول زندگی‌اش حدود ۵/۴ کیلو می‌شود که این نشان می‌دهد سرعت رشد کودک در ماه های اول تولد زیاد است همچنین این کودک در سال اول به وزن ۱۰ کیلوگرم می‌رسد در صورتی که این رویه در سال های آینده این گونه نیست و سرعت رشد به طور طبیعی در سال های بعد کاهش می‌یابد.

دلایل کم‌وزنی کودک
علت کم وزنی کودک که توسط پزشک تشخیص داده می‌شود متفاوت است علت اول می‌تواند به تغذیه کمکی نامناسب مربوط باشد کودک باید از شش ماهگی علاوه بر شیر مادر غذاهای کمکی مناسب مصرف کند. مصرف زیاد آبمیوه و هله هوله می‌تواند اشتهای کودک را از بین ببرد.
مادران باید موقع غذا دادن به کودک حوصله بیشتری به خرج دهند و به محض پس زدن غذا توسط کودک از دادن غذا به او امتناع نکنند. کودک باید روزانه ۵ بار غذای کمکی مصرف کند اگر کودک در سال دوم زندگی غذای کمکی مناسب و به دفعات لازم مصرف نکند وزن کمی خواهد داشت.
از دیگر علل کم وزنی می‌توان به مشکلات گوارشی مانند رفلاکس، انواع آلرژی گوارشی، بیماری اسهال، سلیاک که آلرژی به گندم است و عدم کارکرد مناسب غده هیپوفیز اشاره کرد.
علاوه بر موارد فوق، کمبودهای تغذیه ای و کمبود برخی مواد غذایی مانند آهن و روی می‌تواند موجب کم وزنی کودک شود. عدم مصرف قطره آهن موجب کمبود آن و کم وزنی، بی اشتهایی و کاهش بهره ذهنی کودک می‌شود همچنین کمبود روی یا زینک می‌تواند موجب کم اشتهایی و کاهش وزن کودک شود به همین دلیل است که در برخی کشورها کودکان کم وزن را با محلول های زینک سولفات یا روی درمان می‌کنند.
کودکانی که به بیماری های قلبی، ریوی، عصبی و عفونت ادراری مبتلا هستند ممکن است دچار کم وزنی شوند که در این موارد باید حتما به درمان بیماری زمینه ای برای کنترل کاهش اشتها و کم وزنی کودک پرداخته شود.

غذای کودک
والدین باید به این مساله نیز توجه کنند که ذائقه و سلیقه کودکان، حین رشد تغییر می‌کند و باید در هر مرحله از رشد، با رعایت تنوع غذایی، مواد غذایی مورد نیاز را در برنامه روزانه‌اش بگنجانند. اساسا تهیه مرغ فقط به شکل آب پز یا سرخ شده بعد از مدتی در تحریک اشتهای کودک موثر نیست و در خوردن آن بهانه می‌گیرد اما اگر والدین با کمی خلاقیت آن را با شکل‌های متفاوت مانند جوجه کباب، سوخاری یا ساندویچ مرغ تهیه کنند، رغبت بیشتری برای خوردن پیدا خواهد کرد.
ترکیب تکه های مرغ با برخی از سبزی‌ها علاوه بر اینکه شکل زیبایی دارد، نوع متفاوتی از غذاست. تهیه پوره سیب زمینی همراه با گوشت کبابی یا آب پز یا کوفته‌های قلقلی و تزیین آن با سبزی‌هایی مانند شوید و هویج، میل کودک برای خوردن غذا را افزایش می‌دهد.

تزیین مرغ با فلفل های رنگی زرد و قرمز و سبز یا فلفل دلمه ای هم باعث تحریک اشتهای کودک می‌شود حتی اگر تمایلی به خوردن این سبزی‌ها نداشته باشد. می‌توانید برنج را در قالب هایی که شکل های متفاوتی دارند، بریزید و آن را با خورش تزیین کنید.
تهیه آبمیوه در کنار غذا به عنوان تکمیل کننده وعده غذایی در تحریک و افزایش اشتهای کودکان لاغر و بدغذا موثر است و کالری بالایی به او می‌دهد. می‌توان از دوغ کفیر نیز استفاده کرد. این روش در کودکانی که چاق هستند، به هیچ وجه توصیه نمی‌‌شود. فراموش نکنید پهن کردن سفره غذای کودک در محیطی تمیز، آرام و دوستانه و البته به همراه دیگران، بهترین اقدام تغذیه ای خواهد بود.
اگر کودکتان بدغذاست یا به خوردن غذا تمایلی ندارد یا با بهانه‌های مختلف اعصاب شما را هنگام غذا خوردن خرد می‌کند، یکی از نکاتی که باید در نظر بگیرید، تنوع غذایی است. بسیاری از والدین از این مساله غافلند و بیشتر غذاهای مصرفی شان را با یک شکل تهیه می‌کنند.
غذای کودک را باید به روش های مختلف مانند طبخ غذای جدید، تغییر در ترکیب، مزه، بافت، نحوه طبخ، تزیین غذاها به شکل حیوانات، گل و عروسک و استفاده از بشقاب های رنگین، متنوع کرد.
گوشت، یکی از مواد غذایی اصلی ای است که نمی‌‌توان آن را از برنامه غذایی کودک حذف کرد اما بسیاری از کودکان تمایلی به خوردن آن ندارند بنابراین بهتر است که آن را به شکل های مختلف طبخ کنید تا میل و اشتهای کودک به تغذیه تحریک شود.

طبخ گوشت به صورت کبابی یا چنجه یا تهیه آن به صورت چرخ کرده و درست کردن غذاهایی مانند کتلت، شامی یا کوفته قلقلی و تزیین آن با سبزی‌های رنگی مانند گوجه فرنگی و هویج در تحریک اشتهای کودک بسیار موثر است. اگر باز هم کودک از خوردن آن امتناع کرد، می‌توانید آن را با غذای مورد علاقه‌اش مخلوط یا در فرصتی دیگر امتحان کنید.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
اگر فرزند شما کم‌وزن باشد، مطمئنا شما نگران خواهید شد. کم وزنی کودک دلایل مختلفی دارد. خیلی مهم است که بدانیم دلایل کم وزنی چیست و اینکه چطور می‌توانیم به افزایش وزن او کمک کنیم.

دلایل کم وزنی کودک
تفاوت‌هایی بین کودک کم‌وزن و کودک لاغر وجود دارد. بنابراین بهتر است هر چه زودتر به پزشک مراجعه کنید تا با مشورت او، بهترین تصمیم را درباره کودک خود بگیرید. در ادامه با دلایل کم وزنی کودک بیشتر آشنا می‌شویم.

۱. ژنتیک
ژنتیک یمی از دلایل کم وزنی کودک است. اگر والدین کودک، لاغر باشند، احتمالا کودک آن‌ها هم لاغر خواهد بود.
این نشان می‌دهد که کودک کم‌وزنی خود را از والدینش به ارث برده است، بنابراین پزشک ممکن است درمان خاصی را در نظر نگیرد. البته احتمالا پزشک قبل از اینکه به طور قطعی ژنتیک را عامل کم وزنی کودک بداند، مشورت با سایر متخصصان را به شما توصیه کند.

۲. بیماری‌های گوارشی
مشکلات گوارشی مانند بیماری‌های التهابی روده یا رفلاکس معده می‌تواند یکی از دلایل کم وزنی کودک باشد. اگر کودک، دچار درد معده یا سوزش آن باشد، ممکن است از غذا خوردن خودداری کند.
علائمی مانند استفراغ یا اسهال مکرر باید مورد بررسی قرار بگیرد.

۳. بیماری مرتبط با تیروئید
اگر تیروئید کودک بیش از حد فعال و مبتلا به پر‌کاری تیروئید ( هیپرتیروئیدیسم) باشد، احتمالا با کاهش وزن رو به رو خواهد شد. تحریک‌پذیری و بی‌قراری از علائم این بیماری است. تشخیص این بیماری نیاز به انجام آزمایش خون دارد.

۴. اختلالات خوردن
از دیگر دلایل کم وزنی کودک در عصر حاضر، اختلالات خوردن است که روز به روز افزایش پیدا می‌کند. در صورتی که کودکی مبتلا به اختلال خوردن باشد، احتمالا بعد از صرف یک وعده غذایی استفراغ می‌کند، یا مصرف غذا را به حد‌اقل می‌رساند.
نشانه‌های کم وزنی کودک
-کاهش وزن
-کم شدن چربی بدن یا کاهش شاخص توده بدنی
-رشد ناکافی
-نوسانات خلق و خو، اضطراب، از دست دادن تمرکز و مشکلات یادگیری
-ساختار استخوانی ضعیف
-درد‌های استخوانی یا مفصلی

تشخیص کم وزنی کودک توسط پزشک
متخصص اطفال قبل از تشخیص کم وزنی کودک عوامل مختلفی را در نظر می‌گیرد. عادات غذایی کودک، سلامت کلی، وزن و ساختار بدنی و مشکلات پزشکی و مدت زمانی که وزن کودک در طی آن کاهش یافته، توسط پزشک بررسی می‌شود. پزشک از شما درباره عادات غذایی کودک می‌پرسد و شاخص توده بدنی کودک را ( BMI ) که از اندازه‌گیری معمولی وزن بهتر است، محاسبه می‌کند.

درمان کم وزنی کودک
اگر کودک شما دچار کاهش وزن است؛ اما این کم‌وزنی دلیل پزشکی ندارد، می‌توانید به کمک راه‌هایی به افزایش وزن او کمک کنید.
-اطمینان حاصل کنید که رژیم غذایی او حاوی خوراکی‌هایی با کالری بالا است. خوراکی‌هایی مانند آجیل و روغن سبزیجات و آووکادو را در رژیم غذایی او بگنجانید. این خوراکی‌ها منبع غنی کالری است و برای سلامت قلب بسیار مفید‌ است.
-کودک را تشویق به همراهی شما در خرید مواد غذایی کنید. اجازه دهید او میوه‌ها و سبزیجات را انتخاب کند.
-گاهی والدین برای کمک به افزایش وزن کودکان، به آنها غذا‌های ناسالم می‌دهند.
این کار به تدریج باعث تثبیت عادات غذایی غلط در کودکان خواهد شد. کودک را تشویق به مصرف غذا‌های سالم کنید تا عادات غذایی مناسب در او شکل بگیرد.
-سعی کنید به کودکان در بین وعده‌های غذایی اصلی، به دفعات، میان‌وعده‌های سبک دهید.
سعی کنید که کودکان مصرف شیر یا آب‌میوه‌ها را به یک یا دو لیوان در روز برسانند. زیرا مصرف بیش از حد این مایعات باعث پر شدن شکم کودکان و مانع خوردن وعده اصلی خواهد شد.

رژیم غذایی برای کم وزنی کودک
کودک شما می‌تواند به راحتی و با کمک یک رژیم غذایی مناسب، وزن اضافه کند. در ادامه با برخی از این رژیم‌های غذایی آشنا می‌شنویم.
-از مصرف سه وعده غذای اصلی و دو میان‌وعده در روز اطمینان حاصل کنید
-تعدادی از آجیل‌ها و پنیر‌ها را برای زمان گرسنگی او در نظر بگیرید
-برای میان‌وعده کودک می‌توانید از اسموتی‌ها و میلک‌شیک استفاده کنید
-برای افزایش اشتهای کودک، او را تشویق به انجام ورزش‌هایی مانند شنا و دوچرخه‌سواری کنید.

نمونه رژیم غذایی برای کودکان کم وزن
-صبحانه: شیر گرم، یک عدد سیب، املت تخم‌مرغ و سیزیجات همراه با نان گندم، اسفناج، گوجه‌فرنگی و پیاز
-میان‌ وعده صبح: سالاد میوه، همراه با خامه و ماست کم‌چرب و مورد علاقه کودک
-نهار: مرغ، مخلوط سبزیجات سرخ‌شده، باتر‌میلک یا لاسی ( مخلوط میوه، ماست و آب)
-غروب: یک مشت بادام، آب میوه تازه و کتلت قارچ
-شام: خوراک کاری سبزیجات یا خوراک دال عدس
در صورتی که تمام تلاش‌هایتان را برای افزایش وزن کودک انجام داده‌اید و با وجود این وزن کودک هنوز تغییری نکرده و افزایش نیافته است، به پزشک مراجعه کنید. پزشک کلیه شرایط جسمی و روانی کودک را می‌سنجد.
همچنین ممکن است به شما توصیه کند که کودک را نزد یک متخصص تغذیه ببرید تا تمام جزئیات تغذیه‌ای را کنترل کند. اگر کودک همچنان از خوردن غذا خودداری می‌کند، با کودک خود صحبت کنید. شاید علت کم وزنی کودک، روانی باشد.
پیدا کردن علت دقیق کم وزنی کودک چندان آسان نیست و نیاز به شکیبایی و دقت‌نظر دارد. یک رژیم غذایی اشتها‌برانگیز و سالم برای کودک تهیه کنید و روی انجام آن تاکید داشته باشید.
اگر کودک روی دستگاه وزن گرفتن قرار نمی‌گیرد، حتما عاملی او را در این مورد نگران ساخته است.