تغذیه نوزاد نارس، نکات مهم

در زمان پیگیری نوزادان پرخطر، میزان تغذیه باید دقیقا بررسی شود.

برنامه پیگیری نوزادان پرخطر باید از اصول هر NICU باشد. بهتر است همان پزشک مسئول مراقبت و درمان نوزاد در طول بستری پیگیری نوزاد را (حداقل برای چند ماه) انجام داده و در صورت لزوم با سایر پزشکان (اعصاب، تکامل و ...) مشاوره نماید، این امر باعث اطمینان خاطر بیشتر خانواده می‌گردد.

نوزاد نارس

با توجه به گستره پیگیری نوزادان پرخطر، اگر چه برخی نوزادان بستری در NICU را پرخطر تلقی نموده و توصیه بر پیگیری آنان می‌نمایند ولی با رعایت مشکلات خانواده و هزینه‌های اجتناب‌ناپذیر، محدوده نوزادان پرخطر که باید پیگیری شوند به: نوزادان با وزن تولد کمتر از ۱۵۰۰ گرم، سن حاملگی کمتر از ۳۲ هفته، نوزادان با سابقه PPHN , MAS , Sepsis و فتق دیافراگم محدود گردیده است و لذا توصیه می‌گردد در خلاصه پرونده تمامی نوزادان بستری در بخش NICU موارد ذیل حتما قید گردد،

۱- تاریخ تولد، وزن تولد، سن حاملگی، آپگار، نکات مهم دوره بارداری و زایمان
2- مدت بستری، شدت بیماری تنفسی، نوع و مدت تهویه مکانیکی، علائم عصبی مهم، جراحی

۳- واکسیناسیون، مشکلات باقیمانده، داروهای مصرفی بعد از ترخیص، نیاز به فیزیوتراپی، کاردرمانی گفتاردرمانی و تجهیزات مورد نیاز در خانه اما حداقل مورد نیازبرای ارزیابی بالینی در پیگیری نوزادان پرخطر ارزیابی رشد و تکامل عصبی - حسی در ۲ سال اول می‌باشد.

الف) تغذیه:

در زمان پیگیری نوزادان پرخطر، میزان تغذیه باید دقیقا بررسی شود و با توجه به سابقه نوزاد و مشکلات فعلی، رشد مورد انتظار تعیین گردد، رشد مناسب علامت سلامت نوزاد ( شیرخوار ) بوده و اختلال در رشد بیانگر وجود مشکلات تغذیه‌ای، تغذیه ناکافی، بیماری مزمن و یا اشکالات اجتماعی احساسی خانواده است و لذا باید توجه ویژه در مورد تغذیه و مقدار کالری دریافتی صورت گیرد .

مهم‌ترین مشکل تغذیه‌ای نوزادان پرخطر به دلیل تاخیر در شروع تغذیه دهانی با توجه به اقدامات تهاجمی (لوله تراشه و معده، ساکشن کردن) و بیماری‌های نوزاد (GERD, CLD) می‌باشد که در این شرایط استفاده از مکیدن غیر تغذیه ای (NON NUTRITIVE SUCKING ) اهمیت ویژه ای برای تغذیه نوزاد در آینده دارد .

ب) معاینه چشم از نظر رتینو پاتی‌ پرمچوریتی(ROP)
1- تمامی نوزادان نارس با وزن تولد کمتر از 1500 گرم، سن حاملگی کمتر از 28 هفته و یا وزن تولد کمتر از 2000 گرم با مشکلات مهم، باید از نظر ROP بررسی شوند.
۲ - زمان اولین معاینه چشم از نظر ROP بین ۶-۴ هفته بعد از تولد و یا سن حاملگی ۳۳-۳۱ هفته (هرکدام دیرتر باشد) پیشنهاد می‌گردد.
3- انجام معاینات بعدی بر اساس نظر چشم پزشک می‌باشد .

۴- چنانچه بهردلیلی فقط امکان یک بار معاینه چشم از نظر ROP وجود دارد بهتر است در سن ۹-۷ هفته بعد از تولد صورت گیرد .

ج) سنجش شنوائی:

خطر کاهش و از دست دادن شنوائی در نوزادان پرخطر بدلیل هیپوکسی، زردی، عفونت، فشار خون متغیر، صدای محیط و داروهای مصرفی (به‌خصوص آمینوگلیکوزاید و لازیکس) در نوزادان بستری در بخش NICU وجود دارد، در یک مطالعه نشان داده شده که ۳-۱ درصد نوزادان نارس دچار از دست دادن شنوائی گردیده‌اند و لذا سنجش شنوائی برای تمامی نوزادان بستری در NICU توصیه گردد، زمان انجام این مهم قبل از ترخیص نوزاد از NICU و یا حداکثر تا ۳ ماهگی پیشنهاد می‌شود. مطالعات متعدد نشان داده است که نوزادان با کاهش متوسط تا شدید شنوائی در خطر دیر حرف زدن می‌باشند.

د- علائم اولیه معلولیت:

بسیاری از مشکلات نوزادان بر اساس شرح حال، مراقبت دوره بارداری، نوع و کیفیت زایمان و معاینه بالینی نوزاد قابل تشخیص و پیش آگهی شدت معلولیت در آنها امکان پذیر است، به طور کلی حداقل بر اساس شرایط دوره نوزادی و شیرخواری علائم اولیه مهم معلولیت شدید را می‌توان به شرح ذیل خلاصه نمود؛

ناهنجاری مهم که مانع فعالیت کمی و کیفی متناسب با سن باشد.

تنفس وابسته به اکسیژن (تهویه مکانیکی)
تغذیه با لوله و یا سرم (TPN )
رشد وزن یا قد کمتر از 3 استاندارد متوسط برای سن نوزاد ( شیرخوار )
کوری یا دید بسیار ضعیف
تشنج‌های مکرر علیرغم درمان
اختلال شنوائی علیرغم درمان
عدم کنترل سر، تاخیر در نشستن و ایستادن
عدم توانائی صحبت کردن
نیاز به دیالیز
عدم توانائی تغذیه با دست
کاهش قدرت تشخیص و ذهنی (I.Q )
هیدروسفال
انواع شدیدCEREBRAL PALSY

در صورت وجود هر یک از علائم فوق، طبیعی است که نوزاد ( شیرخوار ) دارای معلولیت مهم بوده که مسئولیت پیگیری این گروه از نوزادان پرخطر در قالب یک تیم پزشکی ( پزشک معالج، مدد کاری، کاردرمانی، فیزیوتراپی و پزشکان فوق تخصص مربوط ) می‌باشد.

لازم به ذکر است که اغلب مشکلات عصبی در سال اول زندگی از بین می‌روند و در سال دوم عوامل محیطی مانند تحصیلات والدین و طبقه اجتماعی نقش اساسی خود را در تکامل کودک نشان می‌دهند، در سال سوم توانائی حرف زدن، در ۴ سالگی اختلالات رفتاری و در سن مدرسه مشکلات یادگیری، بینائی و ... قابل ارزیابی بوده که این موارد بیشتر احتیاج به پیگیری روانشناسی دارند تا پزشکی.

بطور کلی توانائی فعالیت کودک در هر سن مهم تر از تشخیص بیماریهای عصبی و یا ضریب هوشی (I.Q) اوست، اختلال عصبی - تکاملی به کودکی اطلاق می‌شود که دارای ناهنجاری مهم یا ضریب هوشی کمتر از ۷۰ و یا هر دو را داشته باشد.