دلایل دروغ گفتن کودکان، نکات مهم

روان‌شناس کودک و نوجوان با بیان اینکه شاید شما هم با این موقعیت برخورد کرده باشید که کودک شما کار اشتباهی را انجام دهد و بعد چون کسی شاهد آن نبوده، از قبول مسئولیت کاری که کرده شانه خالی کند و حتی دروغ بگوید که آن را انجام نداده است، بیان داشت: خیلی از مواقع والدین مطمئن هستند که کودک‌شان مقصر موضوع یا فاعل کار اشتباه است، اما وقتی با دروغگویی و انکار او مواجه می‌شوند، نمی‌دانند که در این شرایط چه رفتاری مناسب است.

وی افزود: وظیفه هر پدر و مادری آموزش کودک است و نه تنبیه او! ابزارهای تنبیه و تشویق باید در راستای آموزش کودک به‌کار گرفته شود، نه درجهت تلافی کار بد کودک و دروغگویی او! پس در وهله اول شما باید سعی کنید که کودک را متوجه دروغگویی‌اش بکنید و به او توضیح دهید که دروغگویی زشتی کار او را دوچندان می‌کند؛ اگر کودک شما به کاری که انجام داده است اعتراف نمی‌کند و دروغ می‌گوید، نباید با روش‌های اشتباه او را وادار به اعتراف کنید.
پورشایگان تصریح کرد: برخی از والدین برای اینکه از انجام کار اشتباه توسط کودک خود مطمئن شوند، اعتماد او را جلب کرده و به او احساس در امان بودن می‌دهند و می‌گویند: «اگر فلان کار را انجام داده‌ای، ایرادی ندارد...» تا کودک به کار اشتباه خود اعتراف کند؛ اما این روش نادرستی برای اعتراف گرفتن از کودک است.

وی گفت: این موضوع اعتماد کودک را نسبت به والدین خدشه‌دار می‌کند و باعث منزوی شدن و پنهان‌کاری کودک می‌شود. ازطرف دیگر اگر هم والدین بخواهند به حرفی که زده‌اند وفادار بمانند و واقعا انجام آن کار اشتباه را بدون ایراد و اشکال بدانند، تکرار آن عمل نادرست برای کودک بی‌تفاوت می‌شود؛ چون پیش‌ از این والدین به او اطمینان داده‌اند که انجام آن کار ایرادی ندارد و تنها باید به انجام آن اعتراف کند.
دکتر پورشایگان با بیان اینکه این شیوه باعث می‌شود که کودک خونسردانه کار اشتباهش را تکرار کند، افزود: والدین باید در انتخاب کلمات در صحبت با کودک دقت کنند؛ می‌توانند بگویند که چون عمدا این کار اشتباه را انجام ندادی و متوجه ضررهای کاری که کردی نبودی، تو را می‌بخشیم و بعد از اینکه کودک به کار خودش اعتراف کرد، می‌توانید از او بخواهید که دفعه بعد این کار را تکرار نکند.

وی افزود: درواقع کودک نگران اعتباری است که نزد پدر و مادر یا اطرافیان دارد و نمی‌خواهد جلوی آن‌ها خرد شود. تحسین دیگران و برداشتی که از کودک دارند که «تو بچه خوبی هستی...» یا «خیلی باهوشی» و... باعث می‌شود کودک برای خودش یک جایگاه را در ذهن اطرافیان تصور کند که با برملا شدن اشتباهش، این جایگاه ممکن است به‌کلی فروبریزد.

این روان‌شناس کودک و نوجوان خاطرنشان کرد: در مقابل اشتباهات یا کاستی‌های کودک ارزش و اعتبار او را زیر سؤال نبریم و در مقابل اشتباهات او واکنش شدید نشان ندهیم؛ مثل‌ اینکه بگوییم دیگر به تو اعتماد ندارم که دروغ گفتی یا اینکه دیگر دوستت ندارم، به‌جای این برخوردها بهتر است به او بگوییم که تو پسر یا دختر خیلی خوبی هستی و ما دوستت داریم، اما اگر به این کار اشتباه ادامه بدهی، این ضررها را برای تو و بقیه دارد و به او یاد بدهیم که اگر اشتباهی انجام دادی، اما حقیقت را گفتی و به کارت اعتراف کردی، ما زودتر تو را می‌بخشیم تا اینکه اصلا حقیقت را نگویی، با این روش کودک احساس امنیت و آرامش بیشتری می‌کند و احساس بی‌ارزشی و طرد شدن به او دست نمی‌دهد.