نحوه شروع غذای نوزاد
تقریباً ۴ تا ۶ درصد کودکان (یک نفر از هر ۲۰ تا ۲۵ کودک) دچار حساسیت غذایی هستند.
تقریباً ۴ تا ۶ درصد کودکان (یک نفر از هر ۲۰ تا ۲۵ کودک) دچار حساسیت غذایی هستند که حدود ۹۰% این حساسیت‌ها مربوط به مصرف ۶ ماده غذایی شامل شیر گاو، تخم‌مرغ، بادام زمینی، مغزها (مانند گردو، فندق)، سویا و گندم است. سایر مواد غذایی آلرژی زا عبارتند از ماهی، صدف، میگو، مرکبات، گوجه‌فرنگی، ذرت، شکلات و افزودنی‌‌های مواد غذایی.
پختن غذا معمولاً نمی‌‌تواند از واکنش‌‌های حساسیتی پیشگیری کند ولی ممکن است شدت حساسیت زایی آن را کاهش دهد.
در شیرخواران واکنش‌‌های موقتی و غیرآلرژی به بعضی از مواد غذایی خصوصاً میوه‌ها شایع است که می‌تواند به صورت بثورات و خشکی اطراف دهان (به علت آنزیم‌ها و اسیدهای طبیعی موجود در گوجه‌فرنگی، پرتقال و کیوی) یا اسهال (به دلیل قند زیاد در آب میوه و دیگر نوشیدنی‌ها) یا قرمزی اطراف دهان و یا بروز کهیر در سطح بدن، تظاهر نماید.
اکثر مادران با نشانه‌‌های آلرژی در کودکان خود آشنا هستند. علائم شایع حساسیت شامل تظاهرات تنفسی، گواشی یا پوستی است. بنابراین سرفه‌‌های خشک و پشت سرهم، گرفتگی بینی، عطسه‌‌های مکرر، آبریزش بینی، سرفه‌‌های مقاوم، خس خس سینه، وجود خون در مدفوع، اگزما و کهیر همچنین گریه و جمع کردن پاها به روی شکم، نفخ شکم، استفراغ و اسهال می‌توانند نشانه‌هایی از تظاهرات آلرژی به غ ذا باشد.
گاهی ممکن است علائم خطرناکی از قبیل تورم شدید صورت، حلق، گلو و یا انقباض شدید ناحیه حنجره، خس خس سینه و تنگی نفس شدید، کاهش فشارخون یا افت سطح هوشیاری در کودک بروز نماید (آنافیلاکسی) که یک حالت خطرناک و اورژانس بوده و باید سریعاً به بخش اورژانس مراجعه شود.
نحوه شروع غذای کمکی
در این شیرخواران در ابتدا باید از غذاهایی استفاده کرد که امکان حساسیت زایی کمتری دارند و هر غذا نیز به صورت تک تک با فواصل یک هفته داده شود. در صورتی که علائم حساسیت در کودک بروز نکند و غذا را تحمل نماید به تدریج بر مقدار آن اضافه می‌شود. در کودکی که حساسیت واضحی به غذا از خود نشان می‌دهد ممکن است گاهی لازم باشد فاصله شروع ماده غذایی جدید به دو هفته و یا بیشتر هم برسد.
غذاهای مصرفی این کودکان باید در ابتدا از مواد خالص تهیه شده و ضمن پختن با آب تنها، با هیچ نوع ماده دیگری (به جز شیر مادر) مخلوط نشود مثلاً می‌توان در ابتدا از هویج، لوبیا سبز، کدو مسمی، سبی زیمین، سیب درختی زرد، گلابی و از گروه گوشت‌ها از بوقلمون و بره و از گروه غلات از برنج استفاده نمود. در مورد حبوبات و غلات نیز باید تک تک آن‌ها را مورد آزمایش قرار داد و اگر کودک حساسیت نشان نداد از مصرف مخلوط آن‌ها استفاده نمود.
از تجویز مواد غذایی که خاصیت حساسیت زایی زیادتری دارندباید حداقل تا 12 ماهگی خودداری نمود. مثلاً مصرف بادام زمینی، شکلات و کنجد تا دو سالگی ممنوع است و حتی بادام زمینی را بعد از سه سالگی توصیه می‌کنند.
توجه: با شروع غذاهای جدید برای حفاظت بیشتر کودک حتماً باید تغذیه با شیر مادر ادامه داشته باشد.
روش ارائه غذای کمکی:
در ابتدا مقدار کمی از ماده غذایی جدید روی‌‌گونه کودک مالیده و محل آن پس از ۲۰ دقیقه مشاهده می‌شود، اگر محل، قرمز شود نشانه حساسیت جدّی به آن ماده غذایی است و نباید آن را به کودک داد. بریا تجویز مجدد، باید دو ماه دیگر صبر نمود.
در صورتی که محل تماس غذا با‌‌گونه قرمز نشده باشد مقدار کمی از آن را روی کنار خارجی لب پائینی کودک گذاشته و باید ۲۰ دقیقه صبر کرد اگر بعد از این مدت علائم آلرژی ظاهر نشد احتمال آلرژی به این ماده غذایی کم است و می‌توان آن را به طریق زیر به کودک داد:
روز اول:
صبح به عنوان صبحانه، نصف قاشق مرباخوری از غذای موردنظر به کودک ارائه می‌شود. اگر پس از 4 ساعت علائم حساسیت مشاهده نشد ظهر به عنوان ناهار، می‌توان یک قاشق مرباخوری از همان غذا را به کودک داد. پس از 4 ساعت اگر علائم حساسیت مشاهده نشد در نوبت بعدی غروب به عنوان شام، دو قاشق مرباخوری از همان غذا به کودک داده می‌شود ولی باز هم باید او را از نظر بروز واکنش‌‌های حساسیتی کنترل نمود. فراموش نشود که اگر در تغییری در الگوی خواب کودک از قبیل بی قراری، گریه و بی خوابی او پیش بیاید ممکن است به دلیل حساسیت به غذای فوق باشد.
روز دوم:
روز دوم، غذای فوق به کودک داده نمی‌‌شود بلکه او فقط از شیر مادر استفاده می‌کند. در طی این روز علائم حساسیت تاخیری به غذای خورده شده روز قبل در کودک کنترل می‌شود. علائم حساسیت تاخیری معمولاً ۶ تا ۸ ساعت و یا بیشتر پس از خوردن غذا ظاهر می‌شود و اغلب شامل مشکلات تنفسی مانند گرفتگی بینی، عطسه مکرر، سرفه مقاوم و خس خس یا واکنش‌‌های پوستی از قبیل اگزما و کهیر است.
روز سوم:
اگر طی روز دوم علائم حساسیت در کودک ظاهر نشد همان غذا با مقادیر بیشتر به او داده می‌شود. مثلاً صبح به عنوان صبحانه، سه قاشق مرباخوری و اگر علائم حساسیت ظاهر نشد در نوبت بعدی به عنوان ناهار، شش قاشق مرباخوری و باز هم اگر علاتم حساسیت وجود نداشت در نوبت بعدی به عنوان شام، همان غذا برحسب تقاضا و اشتهای کودک و حدکثر تا هشت قاشق مرباخوری داده می‌شود و باز هم از نظر برزو واکنش‌‌های حساسیتی کنترل می‌گردد.
روز چهارم:
روز چهارم باز غذای موردنظر حذف و فقط کودک از شیر مادر استفاده می‌کند تا در طی روز، علائم حساسیت تاخیری به غذای خورده شده روز قبل کودک جستجو شود. اگر علائم حساسیت مشاهده نشد غذای داده شده برای کودک بی خطر است و می‌توان آن را در برنامه غذایی او قرار داد.
هر زمان که کودک علائم حساسیت را نشان بدهد باید فوراً دادن غذا را قطع نمود و اگر آنافیلاکسی (وجود یک علامت پوستی به اضافه یک علامت عمومی مانند تنگی نفس) بروز کرد برای شروع مجدد آن والدین کودک باید با پزشک مشورت کنند.
مواد غذایی ممنوع در این شیرخواران:
شیرخوارانی که به برخی از مواد غذایی حساسیت نشان می‌دهند و یا از خانواده‌هایی هستند که زمینه آلرژی دارند استفاده از مواد غذایی زیر برایشان ممنوع و یا شروع برخی از آن‌ها باید با تاخیر انجام شود مانند: ذرت، محصولات دریایی (ماهی، میگو)، کیوی، خربزه، ادویه، آجیل، شیرگاو و گندم.
در این کودکان خربزه. انبه، خرما، گیلاس، انواع توت‌ها، انواع مرکبات، انجیر، ذرت، گندم، ماست، پنیر سفید، پنیر خیکی (Cottage)، ماهی و تخم‌مرغ به بعد از یک سالگی و بادام زمینی، مغزها (آجیل‌ها)، شکلات، کنجد و انواع تخمه‌ها به بعد از دو سالگی موکول می‌گردد.
انجمن آسم و آلرژی آمریکا پیشنهاد می‌کند به کودکان در معرض خطر، ارائه فرآورده‌‌های شیر تا 12 ماهگی، تخم‌مرغ تا 24 ماهگی، بادام زمینی، ماهی و سایر محصولات دریایی باید تا 3 سالگی به تاخیر بیفتد.
به مادران شیرخوارانی که از شیر مادر محرومند و به شیر گاو هم حساسیت دارند توصیه می‌شود که در درجه اول سعی کنند از پستان خود شیردهی را از سر بگیرند در غیر این صورت از شیر سایر مادران و اگر این امر هم امکان نداشت از شیر گوسفند، بز یا شیر خشک تهیه شده از سویا (برخی شیرخواران که به شیر گاو حساسیت دارند به شیر سویا و شیر گوسفند و بز هم حساسیت نشان می‌دهند) و یا شیر مصنوعی که کازئین آن هیدرولیز شده باشد استفاده نمایند بنابراین والدینی که به پزشک دسترسی دارند برای مشاوره و گرفتن دستورات لازم بهتر است با پزشک در تماس باشند.
توجه:
برای پیشگیری از بروز آلرژی در کودکانی که خود سابقه آلرژی دارند و یا زمینه حساسیت در خانواده وجود دارد توصیه می‌شود تغذیه انحصاری با شیر مادر، حداقل تا پایان شش ماهگی ادامه داشته باشد و غذای کمکی به هیچ وجه زودتر از پایان شش ماهگی شروع نشود.
پختن غذا معمولاً نمی‌‌تواند از واکنش‌‌های حساسیتی پیشگیری کند ولی ممکن است شدت حساسیت زایی آن را کاهش دهد.
در شیرخواران واکنش‌‌های موقتی و غیرآلرژی به بعضی از مواد غذایی خصوصاً میوه‌ها شایع است که می‌تواند به صورت بثورات و خشکی اطراف دهان (به علت آنزیم‌ها و اسیدهای طبیعی موجود در گوجه‌فرنگی، پرتقال و کیوی) یا اسهال (به دلیل قند زیاد در آب میوه و دیگر نوشیدنی‌ها) یا قرمزی اطراف دهان و یا بروز کهیر در سطح بدن، تظاهر نماید.
اکثر مادران با نشانه‌‌های آلرژی در کودکان خود آشنا هستند. علائم شایع حساسیت شامل تظاهرات تنفسی، گواشی یا پوستی است. بنابراین سرفه‌‌های خشک و پشت سرهم، گرفتگی بینی، عطسه‌‌های مکرر، آبریزش بینی، سرفه‌‌های مقاوم، خس خس سینه، وجود خون در مدفوع، اگزما و کهیر همچنین گریه و جمع کردن پاها به روی شکم، نفخ شکم، استفراغ و اسهال می‌توانند نشانه‌هایی از تظاهرات آلرژی به غ ذا باشد.
گاهی ممکن است علائم خطرناکی از قبیل تورم شدید صورت، حلق، گلو و یا انقباض شدید ناحیه حنجره، خس خس سینه و تنگی نفس شدید، کاهش فشارخون یا افت سطح هوشیاری در کودک بروز نماید (آنافیلاکسی) که یک حالت خطرناک و اورژانس بوده و باید سریعاً به بخش اورژانس مراجعه شود.
نحوه شروع غذای کمکی
در این شیرخواران در ابتدا باید از غذاهایی استفاده کرد که امکان حساسیت زایی کمتری دارند و هر غذا نیز به صورت تک تک با فواصل یک هفته داده شود. در صورتی که علائم حساسیت در کودک بروز نکند و غذا را تحمل نماید به تدریج بر مقدار آن اضافه می‌شود. در کودکی که حساسیت واضحی به غذا از خود نشان می‌دهد ممکن است گاهی لازم باشد فاصله شروع ماده غذایی جدید به دو هفته و یا بیشتر هم برسد.
غذاهای مصرفی این کودکان باید در ابتدا از مواد خالص تهیه شده و ضمن پختن با آب تنها، با هیچ نوع ماده دیگری (به جز شیر مادر) مخلوط نشود مثلاً می‌توان در ابتدا از هویج، لوبیا سبز، کدو مسمی، سبی زیمین، سیب درختی زرد، گلابی و از گروه گوشت‌ها از بوقلمون و بره و از گروه غلات از برنج استفاده نمود. در مورد حبوبات و غلات نیز باید تک تک آن‌ها را مورد آزمایش قرار داد و اگر کودک حساسیت نشان نداد از مصرف مخلوط آن‌ها استفاده نمود.
از تجویز مواد غذایی که خاصیت حساسیت زایی زیادتری دارندباید حداقل تا 12 ماهگی خودداری نمود. مثلاً مصرف بادام زمینی، شکلات و کنجد تا دو سالگی ممنوع است و حتی بادام زمینی را بعد از سه سالگی توصیه می‌کنند.
توجه: با شروع غذاهای جدید برای حفاظت بیشتر کودک حتماً باید تغذیه با شیر مادر ادامه داشته باشد.
روش ارائه غذای کمکی:
در ابتدا مقدار کمی از ماده غذایی جدید روی‌‌گونه کودک مالیده و محل آن پس از ۲۰ دقیقه مشاهده می‌شود، اگر محل، قرمز شود نشانه حساسیت جدّی به آن ماده غذایی است و نباید آن را به کودک داد. بریا تجویز مجدد، باید دو ماه دیگر صبر نمود.
در صورتی که محل تماس غذا با‌‌گونه قرمز نشده باشد مقدار کمی از آن را روی کنار خارجی لب پائینی کودک گذاشته و باید ۲۰ دقیقه صبر کرد اگر بعد از این مدت علائم آلرژی ظاهر نشد احتمال آلرژی به این ماده غذایی کم است و می‌توان آن را به طریق زیر به کودک داد:
روز اول:
صبح به عنوان صبحانه، نصف قاشق مرباخوری از غذای موردنظر به کودک ارائه می‌شود. اگر پس از 4 ساعت علائم حساسیت مشاهده نشد ظهر به عنوان ناهار، می‌توان یک قاشق مرباخوری از همان غذا را به کودک داد. پس از 4 ساعت اگر علائم حساسیت مشاهده نشد در نوبت بعدی غروب به عنوان شام، دو قاشق مرباخوری از همان غذا به کودک داده می‌شود ولی باز هم باید او را از نظر بروز واکنش‌‌های حساسیتی کنترل نمود. فراموش نشود که اگر در تغییری در الگوی خواب کودک از قبیل بی قراری، گریه و بی خوابی او پیش بیاید ممکن است به دلیل حساسیت به غذای فوق باشد.
روز دوم:
روز دوم، غذای فوق به کودک داده نمی‌‌شود بلکه او فقط از شیر مادر استفاده می‌کند. در طی این روز علائم حساسیت تاخیری به غذای خورده شده روز قبل در کودک کنترل می‌شود. علائم حساسیت تاخیری معمولاً ۶ تا ۸ ساعت و یا بیشتر پس از خوردن غذا ظاهر می‌شود و اغلب شامل مشکلات تنفسی مانند گرفتگی بینی، عطسه مکرر، سرفه مقاوم و خس خس یا واکنش‌‌های پوستی از قبیل اگزما و کهیر است.
روز سوم:
اگر طی روز دوم علائم حساسیت در کودک ظاهر نشد همان غذا با مقادیر بیشتر به او داده می‌شود. مثلاً صبح به عنوان صبحانه، سه قاشق مرباخوری و اگر علائم حساسیت ظاهر نشد در نوبت بعدی به عنوان ناهار، شش قاشق مرباخوری و باز هم اگر علاتم حساسیت وجود نداشت در نوبت بعدی به عنوان شام، همان غذا برحسب تقاضا و اشتهای کودک و حدکثر تا هشت قاشق مرباخوری داده می‌شود و باز هم از نظر برزو واکنش‌‌های حساسیتی کنترل می‌گردد.
روز چهارم:
روز چهارم باز غذای موردنظر حذف و فقط کودک از شیر مادر استفاده می‌کند تا در طی روز، علائم حساسیت تاخیری به غذای خورده شده روز قبل کودک جستجو شود. اگر علائم حساسیت مشاهده نشد غذای داده شده برای کودک بی خطر است و می‌توان آن را در برنامه غذایی او قرار داد.
هر زمان که کودک علائم حساسیت را نشان بدهد باید فوراً دادن غذا را قطع نمود و اگر آنافیلاکسی (وجود یک علامت پوستی به اضافه یک علامت عمومی مانند تنگی نفس) بروز کرد برای شروع مجدد آن والدین کودک باید با پزشک مشورت کنند.
مواد غذایی ممنوع در این شیرخواران:
شیرخوارانی که به برخی از مواد غذایی حساسیت نشان می‌دهند و یا از خانواده‌هایی هستند که زمینه آلرژی دارند استفاده از مواد غذایی زیر برایشان ممنوع و یا شروع برخی از آن‌ها باید با تاخیر انجام شود مانند: ذرت، محصولات دریایی (ماهی، میگو)، کیوی، خربزه، ادویه، آجیل، شیرگاو و گندم.
در این کودکان خربزه. انبه، خرما، گیلاس، انواع توت‌ها، انواع مرکبات، انجیر، ذرت، گندم، ماست، پنیر سفید، پنیر خیکی (Cottage)، ماهی و تخم‌مرغ به بعد از یک سالگی و بادام زمینی، مغزها (آجیل‌ها)، شکلات، کنجد و انواع تخمه‌ها به بعد از دو سالگی موکول می‌گردد.
انجمن آسم و آلرژی آمریکا پیشنهاد می‌کند به کودکان در معرض خطر، ارائه فرآورده‌‌های شیر تا 12 ماهگی، تخم‌مرغ تا 24 ماهگی، بادام زمینی، ماهی و سایر محصولات دریایی باید تا 3 سالگی به تاخیر بیفتد.
به مادران شیرخوارانی که از شیر مادر محرومند و به شیر گاو هم حساسیت دارند توصیه می‌شود که در درجه اول سعی کنند از پستان خود شیردهی را از سر بگیرند در غیر این صورت از شیر سایر مادران و اگر این امر هم امکان نداشت از شیر گوسفند، بز یا شیر خشک تهیه شده از سویا (برخی شیرخواران که به شیر گاو حساسیت دارند به شیر سویا و شیر گوسفند و بز هم حساسیت نشان می‌دهند) و یا شیر مصنوعی که کازئین آن هیدرولیز شده باشد استفاده نمایند بنابراین والدینی که به پزشک دسترسی دارند برای مشاوره و گرفتن دستورات لازم بهتر است با پزشک در تماس باشند.
توجه:
برای پیشگیری از بروز آلرژی در کودکانی که خود سابقه آلرژی دارند و یا زمینه حساسیت در خانواده وجود دارد توصیه می‌شود تغذیه انحصاری با شیر مادر، حداقل تا پایان شش ماهگی ادامه داشته باشد و غذای کمکی به هیچ وجه زودتر از پایان شش ماهگی شروع نشود.
پ
منبع:
پروفسور سلطان زاده
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼