مسمومیت با سرب در کودکان، چه تاثیری بر مغزشان دارد؟

کسانی که دارای فرزند هستند، ممکن است با درخواست پزشک مبنی بر انجام آزمایش اندازه گیری سرب خون برخورد کرده و تعجب کرده که این چه آزمایشی است! اگر چه انجام این آزمایش به تازگی درخواست می شود، اما مسمومیت زایی سرب از زمان روم باستان تاکنون شناخته شده بوده است.
فرو دادن و استشمام سرب موجب پدید آمدن ضایعاتی در مغز، سیستم عصبی و کلیه ها می شود. مسمومیت با سرب در هر سنی ممکن است روی دهد اما وقوع آن بین شش ماهگی تا شش سالگی رایج تر است و کودکان زیر دو سال بیشتر در خطر ابتلا قرار دارند.
طی بیست سال اخیر، در خون هزاران کودک آمریکایی، میزان خطرناکی از سرب مشاهده شده است.
این بیماری که در اصطلاح پزشکی پلومبیسم نامیده می شود، بیشتر گریبان گیر کودکانی است که در مناطق فقیرنشین زندگی می کنند. آخرین تحقیقات نشان داده است که ۵۵ درصد از کودکان سیاهپوست و فقیر و ۱۲ درصد از کودکان طبقه متوسط و برخوردار از رفاه، از ناراحتی های مغزی افزایش سرب خون رنج می برند. اکنون حتی اگر شما در طبقه متوسط یا مرفه هستید، باید اطلاعاتی در مورد این بیماری داشته باشید. والدینی که در خانه های قدیمی زندگی می کند، باید از خطر پلومبیسم ناشی از رنگ یا لوله های قدیمی آگاه باشند. مسمومیت کودکان با سرب از راه های زیر صورت می گیرد:
- خوردن رنگ های حاوی سرب؛
- تنفس هوای آلوده به سرب؛
- نوشیدن آب آلوده به سرب.
شما به عنوان والدین کودکان، نقشی کلیدی در بازرسی خانه قدیمی خود دارید تا هرگونه برآمدگی رنگ، ترک در سقف و آلودگی آب به سرب را کشف کنید. پیش گیری و کشف هر چه زودتر عوامل در برگیرنده سرب، گامی اساسی در برخورد با این مسمومیت است.

تأثیرات سرب بر روی مغز
اگر فرزند شما به طور منظم به میزان کم سرب خورده و یا استشمام کند (غیر از میزان سربی که در غذا وجود دارد)، سرب به تدریج در بدن او انباشته می شود، زیرا دفع آن به سختی صورت می گیرد و بدن قادر به تجزیه و رها ساختن خود از این ماده سمی نیست.
مغز و دستگاه عصبی، حساسیت زیادی به سرب دارند. بروز پلومبیسم در نوزادان و کودکان زیر شش سال، موجب آسیب های شدید می شود. چنان چه خانم بارداری میزان بالایی از سرب در خون خود داشته باشد، جنین را آلوده می سازد. کودک از مرحله جنینی تا سن شش سالگی که رشد مغزی به سرعت صورت می گیرد، بیشتر در معرض خطر قرار دارد و چنان چه مسمومیت با سرب کودک درمان نشود، پس از شش سالگی، این نشانه ها در او پدید می آید:
- کم توجهی؛
- مشکلات رفتاری؛
- ناتوانی در یادگیری و خواندن؛
- واکنش کُند.
مسمومیت های با سرب اغلب خفیف است اما پس از درمان نیز امکان، بازگشت آن وجود دارد. اگر این مسمومیت به سرعت درمان نشود، توانایی یادگیری و هوشی کودک کاهش می یابد و عقب ماندگی ذهنی و جسمی ایجاد می کند.
شما و یا پزشک ممکن است در مراحل نخستین بیماری متوجه این عارضه نشوید زیرا نشانه هایی مثل دل درد و استفراغ وجود ندارد. به همین دلیل انجام آزمایش اندازه گیری سرب خون اهمیتی بسیار دارد. نخستین آزمایش باید در شش ماهگی تا یک سالگی انجام شود و به طور متناوب تا شش سالگی ادامه یابد. این آزمایش باید در مورد تمام کودکانی که در خانه های قدیمی زندگی می کنند انجام شود، حتی اگر در خانه قدیمی هم زندگی نمی کنند، در مورد محل بازی و ساختمان مدرسه تحقیق کنید تا در صورت لزوم آزمایش اندازه گیری سرب خون را انجام دهید. پزشک ممکن است در موردی که میزان سرب خون کودک بالا است، چند روزی او را تحت درمان شیمیایی در بیمارستان قرار دهید تا سرب انباشته شده در بدن او را خارج سازد. این درمان دردناک نیست و تنها درصد کمی (حدود ۱۰ درصد) از کودکانی که میزان سرب خون آن ها بالا است، به این کار نیاز دارند.

نشانه های وجود سرب در آب نوشیدنی
شما قادر به دیدن، چشیدن و یا استشمام بوی سرب موجود در آب نیستید. برای اطمینان از وجود سرب در آب باید به آزمایشگاه مراجعه کنید.
در صورت مشاهده عوامل زیر باید به وجود سرب در آب مشکوک شد:
- لوله کشی آب ساختمان خاکستری کدر بوده و به آسانی خراشیده شود؛
- مشاهده علائم پوسیدگی مثل زنگ زدگی رنگ آب و زنگ زدن ظرف ها و ظرف شویی.
حتی اگر موارد یاد شده را مشاهده نکردید، زیستن در خانه های قدیمی دلیلی کافی برای آزمایش تشخیص سرب در آب آشامیدنی است.

کمک والدین
- چنان چه به آب آشامیدنی مشکوک بودید، نمونه ای را برای تشخیص سرب به آزمایشگاه ببرید؛
- در صورتی که آزمایشگاه وجود سرب در آب آشامیدنی را تشخیص داد، این اقدامات احتیاطی را به کار بندید:
از نوشیدن و استفاده آبی که بیش از شش ساعت در لوله باقی مانده است (در طول)
شب یا ساعات کار خودداری کنید؛
- اجازه دهید آب تا سه دقیقه جریان داشته باشد و سپس از آن استفاده کنید؛
- هرگز از شیر آب گرم برای نوشیدن، تهیه غذا و یا فراهم ساختن غذای نوزاد استفاده نکنید زیرا شدت حل شدن سرب در آب گرم بسیار بیشتر از آب سرد است.
- چنانچه قصد تعمیر و بازسازی لوله کشی ساختمان را دارید، سعی کنید از لوله های بدون سرب استفاده کنید؛
- اگر خانه شما قدیمی است، در، پنجره و دیوارها را رنگ بزنید و فرزندتان را برای تعیین میزان سرب خون به آزمایشگاه ببرید. این آزمایش از شش ماهگی تا یک سالگی آغاز می شود و به طور منظم تا شش سالگی ادامه خواهد داشت؛
- پیش از هر وعده غذا، دستان کودک را بشویید تا گرد و غبار و آلودگی ناشی از سرب از میان برود؛
- اسباب بازی ها و پستانک نوزاد را به طور مرتب بشویید؛
- کف اتاق، پنجره و کف پوش را هر هفته با استفاده از پاک کننده های فسفاته بشویید.

کمک پزشک
- پیشنهاد آزمایش اندازه گیری سرب خون چنان چه در خانه های قدیمی زندگی می کنید؛
- اگر جواب آزمایش اندازه گیری سرب خون مثبت بود، هر سه یا چهار ماه یک بار آن را تکرار کرد؛
- بستری کردن بیمار در بیمارستان و تجویز داروهای شیمیایی هنگامی صورت می گیرد که میزان سرب خون بسیار بالا باشد. در این موارد به والدین پیشنهاد می شود منبع سرب را در منزل یافته و از بین ببرند.