بیماری کرمک کودکان، پیشگیری و کنترل

کودک شما ممکن است مانند بسیاری از کودکان دیگر دچار کرمک شود. این کرم‌های کوچک و سفید در اطراف مقعد حرکت کرده و باعث خارش شدید در این ناحیه می‌شوند.
بسیاری از کودکان مدرس‌های، به این عفونت انگلی واگیردار دچار می‌شوند. ابتلا به این ناراحتی ارتباطی به درآمد خانواده یا طبقه اجتماعی ندارد و کودکان زیر پنج سال را نیز گرفتار می‌کند. این بیماری واگیردار بوده و سایر اعضای خانواده کودک انگلی به راحتی به آن مبتلا می‌شوند، به همین دلیل، هنگام مراجعه بیمار به پزشک، تمام اعضای خانواده او تحت درمان قرار می‌گیرند.

علت بیماری
کرمک‌ها، انگل‌هایی رودهای هستند که آنتروبیوس نامیده می‌شوند. این بیماری از انسان به انسان منتقل شده و به طور مستقیم از حیوان به انسان سرایت نمی‌کند، ضمن آن که کرمک حیوانات با کرمک انسان تفاوت دارد و قادر به ایجاد عفونت در انسان نیست.
کرمک‌ها در ناحیه مقعد تخم‌ریزی می‌کنند، به این جهت خاراندن ناحیه موجب چسبیدن تخم‌ها به دست کودک شده و از طریق تماس با دهان، دوباره وارد بدن می‌شود و یا از طریق تماس با سایر افراد (دست دادن و) به دیگران منتقل می‌شود. رخت‌خواب، لباس‌ها، غذا، اسباب‌بازی‌ها و سایر لوازمی که از طریق تماس با کودک مبتلا به تخم انگل آلوده شده‌اند، می‌توانند عفونت را منتقل سازند. این تخم‌ها از طریق درآمیختن با گرد و غبار اتاق، فضای آن را آلوده می‌کنند. دوره زندگی و عفونت‌زایی این تخم‌ها دو هفته است که طی این مدت می‌توانند به طور مستقیم (از طریق تنفس و خوردن) و یا به طور غیرمستقیم (لمس کردن ذرات گرد و غبار و سپس تماس دست با دهان) موجب آلودگی فرد شوند.
تخم‌های بلعیده شده در روده کوچک رشد می‌کنند و در عرض چند هفته، از طریق انتقال به روده بزرگ، بالغ می‌شوند. کرمک‌های ماده پس از جفت‌گیری با نرها به سمت مقعد حرکت کرده و در پوست ناحیه مقعد تخم می‌گذارند. این حرکت بیش‌تر در هنگام شب روی می‌دهد. اگر کودک مقعد خود را بخاراند، تخم‌ها بار دیگر دست او را آلوده می‌سازند و از طریق ورود به دهان این چرخه را تکرار می‌کنند و در عرض چند ماه مقدار زیادی کرمک در روده کودک انباشته می‌شود.
تا زمانی که کرم بالغ در روده شخص وجود دارد، خطر واگیری از میان نمی‌رود.

نشانه‌های بیماری
بسیاری از کودکان و افراد بالغ، بدون ظاهر ساختن نشانه‌های ابتلا به این بیماری، حامل کرمک بوده و می‌توانند دیگران را مبتلا سازند.
بارزترین نشانه این بیماری عبارت است از خارش‌های شبانه در ناحیه مقعد. این خارش‌ها به قدری شدید هستند که مانع خواب کودک می‌شوند. خارش‌های روزانه نیز در کودک بی‌اشتهایی پدید می‌آورند. نواحی قرمز رنگ در قسمت مقعد و باسن که بر اثر خاراندن‌های مکرر به این صورت درآمده، قابل مشاهده است. کرمک‌ها گاهی وارد آلت تناسلی خانم‌ها شده و خارش‌های خفیف در این ناحیه ایجاد می‌کنند. گاهی نیز حضور کرمک‌ها را روی مدفوع می‌توان دید.
بهترین راه پی بردن به آلودگی کودک، نگاه کردن دقیق به مقعد او در هنگام شب است. چراغ اتاق را خاموش کرده، مقعد را باز نموده و با چراغ قوه آن را بازرسی نمایید. پس از بازرسی، دست خود را با آب و صابون بشویید.
برخی کودکان متوجه کرمک می‌شوند اما به دلیل خجالت، سعی می‌کنند بدون هیچ گله و شکایت آن را تحمل کنند. در صورت ملاحظه خاراندن مقعد، سعی کنید او را قانع سازید که به شما اجازه دهد تا برای تشخیص کرمک، مقعد او را بازرسی نمایید. حتی اگر کرمک مشاهده نکردید به پزشک اطلاع دهید تا با استفاده از نوارهای چسبان، وجود کرمک را تشخیص دهد.

نمونه‌گیری از تخم کرم‌ها
با چسباندن تک‌های نوار چسب به مقعد کودک می‌توان از تخم‌ها برای مشاهده میکروسکوپی نمونه گیری کرد. این کار باید صبح قبل از حمام یا دست‌شویی رفتن کودک انجام شود.

پیش‌گیری و کنترل
- اقدامات بهداشتی مانند صابون زدن دست‌ها قبل از خوردن غذا و یا تهیه آن، پس از هر بار رفتن به توالت، کوتاه کردن ناخن‌ها و تمیز نگه داشتن آن را به همه اعضای خانواده آموزش دهید؛
- تعویض روزانه لباس زیر و شلوار حداقل تا دو هفته پس از آغاز درمان باید صورت پذیرد. لباس زیر و شلوار فرد آلوده را طوری حرکت ندهید که موجب انتشار تخم‌ها در هوای اتاق شود. لباس‌های یاد شده را با آب گرم بشویید؛
- تا دو هفته پس از آغاز درمان، هر روز دوش بگیرید و اتاق را به دقت گردگیری کنید؛
- لوازم و اسباب‌بازی‌های شخص آلوده را بشویید؛
- صندلی‌ها و قالی را به طور روزانه تمیز کنید.

کمک والدین
- به یاد داشته باشید احتمال مبتلا شدن به کرمک در هر یک از فصل‌های سال و در هر مکانی وجود دارد؛
- هرگز از مشاهده کرمک ناراحت و شرمگین نشوید و هر چه زودتر با پزشک تماس بگیرید تا پس از تشخیص کرمک به درمان آن اقدام نماید؛
- به محض مبتلا شدن کودک به کرمک، تخم انگل به سرعت در فضای اتاق منتشر می‌شود، از این رو باید اقدامات بهداشتی را به شدت رعایت نمود تا خطر ابتلا به آن کاهش یابد؛
- دو هفته پس از درمان کودک، درباره پیدایش دوباره آفت دقت کنید و در صورت وقوع، بار دیگر برای درمان به پزشک مراجعه کنید؛
- در زمانی که کودک تحت درمان قرار دارد، می‌تواند به مدرسه برود تا وقف‌های در فعالیت‌های اجتماعی او پدید نیاید.

کمک پزشک
- توصیه به والدین به منظور بازرسی مقعد برای مشاهده کرمک؛
- دادن نوار چسبان به والدین برای چسباندن آن به مقعد کودک در اوایل روز و سپس تحویل آن به پزشک برای تشخیص میکروسکوپیک؛
- تجویز داروی ضد انگل و تکرار آن پس از سپری شدن دو هفته؛
- آزمایش تمام اعضاء خانواده برای تشخیص آلودگی؛
- تجویز داروی ضد انگل برای همه اعضای خانواده و تکرار دوباره آن پس از دو هفته؛
- تجویز پماد برای تسکین خارش ناحیه (استفاده از روغن نیز موجب تسکین خارش می‌گردد).