کودکان و دنیای مجازی، مزایا و معایب

امروزه راه و روش‌‌های زیادی برای تربیت کودکان وجود دارد. بعضی‌ها هنوز به روش‌های سنتی با کودکان برخورد می‌کنند و به نظرشان می‌رسد همیشه باید او را تحت کنترل داشته و بر کارهایش نظارت کنند.
بعضی والدین هم با توجه به پیشرفت‌های زندگی عصر اطلاعات و شبکه‌های مجازی ترجیح ‌می‌دهند از روش‌های دیگری پیروی کرده و با فرزندانشان رفتار دوستانه و در عین حال نظارت‌گری داشته باشند و بیشتر با دنیای تکنولوژیک همراه شوند.
این‌که فرزندان از چه سنی و تا چه حدی مجاز به استفاده از کامپیوتر، تلفن همراه و به‌طور کلی سر زدن به دنیای مجازی هستند و والدین چه راه و روش تربیتی را در مواجهه با دنیای تکنولوژی باید در پیش بگیرند که علاوه بر داشتن ارتباط عاطفی و رفتار دوستانه با کودکان قاطعیت لازم را هم در تربیت و داشته باشند، موضوعی است که با دکتر زهرا رمضانخانی، روان‌شناس و مشاور به گفت‌وگو نشستیم.

آشنایی اولیه
والدین قبل از هر چیز باید از خواسته‌های فرزندان خود آگاه باشند؛ این‌که آنها با توجه به سن، جنس و شرایط زمانی که در آن زندگی می‌کنند چه خواسته‌هایی دارند. بدون شناخت از خواست و علایق کودکان نمی‌توان به دنیای آنها نزدیک شد و روابط دوستانه‌ای داشت.
در دنیای معاصر ما چه بخواهیم چه نخواهیم تکنولوژی جزو جدایی‌ناپذیری از زندگی شده است، بنابراین دور نگه داشتن کودکان از تبلت و موبایل و بازی‌های کامپیوتری کار ساده و عاقلانه‌ای نیست.
بر همین اساس والدین باید خود آشنایی و تسلط لازم را بر این فضا داشته باشند تا بتوانند بهتر در مورد آن تصمیم بگیرند و فرزندانشان را هم بهتر راهنمایی کنند.
بچه‌ها خیلی زود متوجه ضعف‌ها و ناتوانی‌های ما می‌شوند و نمی‌توانند پدر و مادر را پشتوانه خوبی برای خود بدانند و توجه لازم را به حرف‌های آنها داشته باشند. در نتیجه اعتماد به نفس‌شان کم شده و در مقایسه با والدینی که در این خصوص تجربه خوب و آگاهی لازم را دارند احساس ناامنی و ضعف می‌کنند.

رعایت قوانین بازی

بچه‌ها باید یاد بگیرند هر بازی قوانین خاص خود را دارد که باید آن را رعایت کنند. به این ترتیب می‌آموزند در آینده نیز باید قانونمند بود و به حقوق دیگران احترام بگذارند.
هر بازی سن خاص خود را دارد و مخصوص گروه سنی خاصی است. در حال حاضر سن شروع بازی‌های کامپیوتری پایین آمده، اما این به آن معنا نیست که اگر ببینیم فرزند دو ساله ما مشغول بازی با گوشی همراه است به او اجازه دهیم به کار خود ادامه دهد.
در واقع علاوه بر این‌که این نوع بازی‌های دیجیتالی برای کودک در این سن مضر است، او نیز باید کم کم یاد بگیرد اجازه ندارد هر وقت دلش خواست با وسایل بزرگترها بازی کند یا با هر چیزی می‌توان بازی کرد و هر وسیله‌ای کارایی خود را دارد.

ورود به دنیای مجازی
یکی از مشکلاتی که پدر و مادرها با فرزندان خود دارند این است که آنها را با خود و دوران کودکی‌شان مقایسه می‌کنند که چنین مقایسه‌ای درست نیست. زیرا نوع بازی، اسباب‌بازی و خواست و علایق آنها با کودکان امروزی بسیار متفاوت است.
در نظر داشته باشیم پدر و مادرها تحت تاثیر نوع تربیت والدین خود و رفتاری که با آنها در دوران کودکی شده هستند و معمولا یا سعی می‌کنند درست رفتاری مشابه والدین خود با فرزندانشان داشته باشند یا برعکس رفتاری کاملا مغایر با نوع برخورد والدین با خود را با فرزندشان در پیش بگیرند.
اگر والدین فکر می‌کنند بنا به هر دلیلی آگاهی لازم در مورد دنیای متفاوت فرزندان خود را ندارند می‌توانند با مطالعه کتاب‌هایی که در این زمینه وجود دارد یا مراجعه به متخصص، میزان آگاهی خود را افزایش دهند. توجه داشته باشیم بعضی دستورالعمل‌هایی که در این کتاب‌ها وجود دارند با توجه به شرایط کشور ما قابلیت اجرایی ندارند و والدین باید با توجه به نوع فرهنگ و عقاید و شرایط خود تغییراتی در آن به‌وجود بیاورند.

دنیای شگفت‌انگیز دیجیتال
بدون شک ورود به دنیای دیجیتال مثل انواع بازی‌های دیجیتالی، فیلم‌ها و امکاناتی که در این فضاها وجود دارند جذابیت زیادی برای کاربران خصوصا کودکان دارند.
تبلت‌ها و گوشی‌های هوشمند وسایل خوبی برای سرگرم کردن بچه‌ها هستند. نکته مهم در مورد استفاده از آنها پرورش ذهن فرزندان است. به غیر از خطرات و آسیب‌های ناشی از امواج دیجیتالی، استفاده زیاد از بازی‌های کامپیوتری سیگنال‌هایی را به مغز مخابره می‌کنند که تاثیرات مخربی بر جسم و ذهن بچه‌ها بر جا می‌گذارد.
اما در دنیای کنونی همه و از جمله بچه‌ها ناگزیر از آشنایی با این‌گونه فضاهای مجازی هستند؛ باید توجه داشته باشیم که در کنار انجام بازی‌های کامپیوتری، نباید از انجام بازی‌های پرتحرک فیزیکی هم غافل شوند. یعنی باید با زمان‌بندی درست حتما هم بازی‌های سنتی را در برنامه آنها قرار دهیم و هم فرصت استفاده از بازی‌های دیجیتالی رایانه‌ای را داشته باشند. اساس بازی‌های کودکان باید مبتنی بر یادگیری و آموزش آنها باشد و همچنین باید مراقب میزان خشونت بازی‌های در دسترس کودکان نیز باشیم.
توجه به سلامت ذهن و جسم کودکان نکته‌ای است که باید به آن دقت کرد.
مشکلات بینایی، پرخاشگری و بی‌تحرکی بر اثر ساعت‌ها نشستن پشت کامپیوتر از موارد مهم دیگری است که والدین حتما باید آنها را مدنظر قرار دهند. ضمن این‌که مدت زمان هر بازی (سنتی یا دیجیتالی) هم باید توسط پدر و مادرها کنترل شود. چاقی، افت تحصیلی و کاهش خلاقیت از تاثیرات مخرب پرداختن بیش از حد به بازی‌های کامپیوتری است.