مراحل بیماری ایدز، گام به گام

ویروس نقص ایمنی بدن (اچ آی وی) ویروسی است که سیستم ایمنی بدن را هدف قرار داده و سیستم دفاع فرد را علیه عفونت‌ها و برخی انواع سرطان ضعیف می‌کند.

ویروس اچ‌آی‌وی عملکرد سلول‌های ایمنی را مختل کرده و افراد آلوده به‌تدریج دچار کمبود ایمنی می‌شوند. پیشرفته‌ترین مرحله عفونت HIV، بیماری ایدز است که می‌تواند ۲ تا ۱۵ سال طول بکشد تا بسته به نوع مقاومت بدن فرد توسعه یابد. ایدز با توسعه برخی از سرطان‌ها، عفونت‌ها یا سایر علائم بالینی شدید تعریف شده است.

از زمان ورود ویروس HIV به بدن مدت زمان کمی (چند روز) طول می‌کشد تا آن فرد بتواند ویروس را به دیگران منتقل کند. اما حدود یک تا سه ماه طول می‌کشد تا بدن او پادتن ساخته تا بتوان وجود ویروس را در بدن وی به وسیله آزمایش تشخیص داد. در این فرایند گاهی فرد هنوز علایم بیماری را پیدا نکرده و ظاهر کاملاً سالم دارد. از موقعی که ویروس وارد بدن می شود تا موقعی که بتوان پادتن وی را از نظر آزمایشگاهی تشخیص داد به دوره‌ پنجره(window period) معروف است. در این دوره اگر فرد آزمایش شود نتیجه منفی خواهد بود، ولی اگر روابط جنسی بدون کاندوم یا تزریق مشترکی داشته باشد می‌تواند بیماری را به فرد دیگری منتقل کند. بنابراین حتی اگر شخص خیلی زود پس از رفتار پرخطرش آزمایش شده و جواب آزمایش وی منفی باشد باز هم نمی‌توان مطمئن بود که او مبتلا به اچ‌آی‌وی نیست و حتما باید مراقبت رفتارهای خود باشد.

دوره‌ها و مراحل رشد بیماری ایدز

دوره‌ واگیری یعنی زمانی که فرد آلوده بوده و می‌تواند عامل بیماری (ویروس) را به فرد سالمی منتقل کند. دوره‌ آلودگی در بیماری ایدز از چند روز پس از ورود ویروس به بدن آغاز و تا پایان عمر فرد ادامه می‌یابد. درصورتی‌که فرد آلوده دارای قدرت ایمنی ضعیف باشد مثلاً در اواخر بیماری قرار داشته یا مبتلا به بیماری‌های بدخیم که به تضعیف سیستم ایمنی منجر می‌شود، باشد احتمال انتقال افزایش می‌یابد. بروز نشانه‌های بالینی بیماری نیز در افزایش احتمال آلودگی فرد مؤثر است. بر اساس این دوره‌ها می‌توان ۵ مرحله از بیماری را به شرح زیر معرفی کرد:

مرحله‌ اول: عفونت حاد

بر اساس این گزارش، در صورتی که تعداد کافی ویروس ایدز وارد بدن فردی شود، در اغلب موارد بعد از چند هفته علایمی نظیر تب، گلودرد، بزرگ شدن غدد لنفاوی، درد مفاصل و عضلات، سردرد، ضعف و بی‌حالی، بی‌اشتهایی، تهوع و استفراغ، کاهش وزن، اسهال و گاهی دانه‌های جلدی و یا تظاهرات عصبی ظاهر می‌شود. این علایم اختصاصی نبوده و شباهت کاملی با نشانه‌های بسیاری از بیماری‌های دیگر مثل سرماخوردگی دارد و چون ظرف یک تا دو هفته به‌طور خود به خود بهبودی حاصل می‌شود؛ کمتر اتفاق می‌افتد که بیماری در این دوره تشخیص داده شود. به علاوه از هنگام ورود ویروس ایدز تا مثبت شدن نتیجه‌ آزمایشگاهی که نشان‌گر آلودگی فرد است، حدود ۲ تا ۱۲ هفته و گاهی تا ۱۶ هفته طول می‌کشد. در این فاصله‌ی زمانی، فرد آلوده بوده و ممکن است سایرین را نیز آلوده کند.

مرحله‌ دوم: بدون علامت

گفتنی است پس از بهبودی خود به خودی مرحله‌ حاد، بیمار وارد مرحله‌ بدون علامت می‌شود که بر حسب وضعیت سن، بیماری‌های همراه، ایمنی قبلی، تغذیه و نوع ویروس آلوده‌کننده از۱۰تا ۱۵ سال طول می‌کشد. در این مدت شخص آلوده هیچ‌گونه علامتی از بیماری را بروز نمی‌دهد و به ظاهر سالم است، ولی برای دیگران آلوده کننده است. این مرحله در کودکان کوتاه‌تر است. در این دوره، آزمایش خون مثبت است. کنترل انتشار ویروس در این مرحله مشکل است.

مرحله‌ سوم: بزرگی منتشر و پایدار غدد لنفاوی

در این مرحله غدد لنفاوی بزرگ شده و به شکل قرینه و بدون درد در بیش از دو نقطه‌ بدن به جز ناحیه‌ کشاله‌ ران ظاهر می‌شوند و حداقل ۳ماه باقی می‌مانند.

مرحله‌ چهارم: مرحله‌ قبل از ایدز و حالات وابسته به ایدز

قبل از بروز علایم نهایی ایدز در بیمار، عوارضی ظاهر می‌شود که به آن علایم مربوط به ایدز می‌گویند این علایم عبارتند از: کاهش وزن بیشتر از ۱۰درصد وزن سابق، اسهال به مدت بیشتر از یک ماه، تب به مدت بیشتر از یک ماه، عرق شبانه، خستگی، بی‌حالی و ضعف، این علایم را مقدمه‌ استقرار کامل ایدز که پایان طیف بیماری است به حساب می‌آورند.

در برخی موارد، بی‌قراری، بی‌اشتهایی، دل درد و سردرد هم وجود دارد و تغییرات عصبی منجر به از دست دادن حافظه و آسیب اعصاب محیطی می‌شود. این علایم به‌طور معمول متناوب است، ولی کاهش وزن در اکثر بیماران به‌صورت پیش‌رونده وجود دارد. بسیاری از بیماران در این مرحله دچار ضایعات پوستی، مخاطی و ضایعات دایم و یا عود کننده‌ ناحیه‌ دهانی و یا ناحیه‌ی تناسلی به علت ویروس‌های مختلف می‌شوند.

مرحله‌ پنجم: ایدز

ایدز به مرحله‌ نهایی آلودگی اچ‌آ‌ی‌وی گفته می‌شود. در این مرحله، به علت کاهش شدید قدرت دفاعی بدن، شخص مستعد ابتلا به بسیاری از عفونت‌ها و سرطان‌ها می‌شود که علایم بسیار متنوعی دارند و در نهایت بیمار را از پای در می‌آورند.