پدیده کودک همسری، شادی کودکانه و مسئولیت بزرگسالی

ازدواج در سن پایین و کودک همسری از یک منظر تجاوز به حقوق انسانی یک فرد است که به صورت یک ازدواج رسمی یا غیر رسمی رخ می‌دهد.

مدتی است که موضوع کودک همسری یا ازدواج قبل از سن جوانی و در دوران کودکی و نوجوانی محل بحث فراوان بین صاحب نظران و کارشناسان در فضای حقیقی و مجازی شده و از آسیب‌ها و نتایج آن سخن می‌گویند. اما آنچه می‌تواند در این زمینه ما را به نتیجه مطلوب برساند این است که به دور از جدال‌های احساسی و به صورت منطقی در این زمینه بحث و بررسی صورت گیرد.

آمارها و مشاهدات نشان می‌دهد که ازدواج های کمتر از ۱۴ سال در خراسان‌جنوبی نیز مشاهده می‌شود که هر چند بحرانی نیست اما به واسطه تأثیراتی که بر روح و روان افراد و سلامت خانواده می‌گذارد، نمی‌توان حتی از یک درصد بسیار کم آن نیز به راحتی عبور کرد.

حجت الاسلام یدالله وحدانی نیا، معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری خراسان جنوبی در این زمینه به خبرنگار شبستان اظهار کرد: در جامعه ما در موضوع سن ازدواج شاهد یک نوع تناقص و تضاد هستیم و از یک طرف سخن از بالا رفتن سن ازدواج زده می‌شود و از جنبه دیگر در میان برخی از خرده فرهنگ‌ها ازدواج زودهنگام مشاهده می‌شود که خراسان جنوبی از این موضوع مستثنی نیست.

وی بیان کرد: گاه مشاهده می‌کنم که دختر خانمی که کمتر از ۱۸ سال سن دارد به دنبال حکم رشد خود به دادگستری مراجعه و بعد از اخذ حکم رشد آن را ضمیمه درخواست طلاق می‌کند که نشان از ازدواج زودهنگام او دارد.

ازدواج در سن کودکی تجاوز به حقوق انسانی فرد است

معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری خراسان جنوبی ادامه داد: ازدواج در سن پایین و کودک همسری از یک منظر تجاوز به حقوق انسانی یک فرد است که به صورت یک ازدواج رسمی یا غیر رسمی رخ می‌دهد.

در موضوع سن ازدواج شاهد یک نوع تناقص و تضاد هستیم و از یک طرف سخن از بالا رفتن سن ازدواج زده می‌شود و از جنبه دیگر در میان برخی از خرده فرهنگ‌ها ازدواج زودهنگام مشاهده می‌شود. یدالله وحدانی نیا با اشاره به اینکه بسیاری از افرادی که در سن کم ازدواج کرده‌اند از این نوع ازدواج به عنوان یک ازدواج اجباری نام می‌برند، افزود: برخی از آنان با این تصور که زندگی مشترک مثل همان بازی‌های کودکانه است تن به این ازدواج داده‌اند.

وی با اشاره به اینکه در بسیاری از نظام‌های حقوقی حدأقل سن برای ازدواج تعیین شده است، گفت: در بسیاری از اسناد حقوقی بین‌المللی نیز هر نوع ازدواج قبل از ۱۸ سال ممنوع است.

نگاهی به قوانین سن ازدواج در ایران

معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری خراسان‌جنوبی اظهار کرد: قبل از انقلاب در ماده ۲۳ قانون حمایت از خانواده مصوب ۱۳۵۳ حدأقل سن برای ازدواج در دختران ۱۸ سال و برای پسران ۲۰ سال تعیین شده بود.

وحدانی نیا بیان کرد: با تواجه به اینکه علی‌رغم وجود ماده ۲۳ در عمل ازدواج‌هایی قبل از این سن رخ می‌داد، بعد از انقلاب طبق ماده ۱۰۴۱ قانونی مدنی حدأقل سن ازدواج برای دختران ۱۳ سال و برای پسران ۱۵ سال تعیین شده است.

وی ادامه داد: ازدواج قبل از سن تعیین شده نیز تنها با اجازه پدر و اجازه دادگاه صالحه برای بررسی مصلحت این ازدواج ممکن است.

معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری خراسان‌جنوبی با اشاره به اینکه فقر و مشکلات اقتصادی، آداب و سنن برخی از مناطق و بسیاری از موارد دیگر زمینه ساز کودک همسری است، اظهار کرد: در این نوع ازدواج ها مشکلات خانوادگی فراوانی وجود دارد.

کودک همسری جرم انگاری شود

وحدانی نیا با اشاره به اینکه برخی توجیهات دینی برای ازدواج در سنین پایین می‌آورند، بیان کرد: آنچه در فرهنگ دینی مد نظر است این نکته می‌باشد که تلاش شود ازدواج در سن معقول و منطقی و نه بالاتر از آن رخ دهد و بحث ازدواج در سن کم با توجه به شرایط فعلی جامعه آسیب زا است.

وی با بیان اینکه موفقیت در ازدواج هایی در سنین کم استثناء است، یادآور شد: برای جلوگیری از کودک همسری باید در وهله اول سن قانونی ازدواج افزایش یافته و در وهله دوم این موضوع جرم تلقی و برای پدر و سرپرستی که کودک را به ازدواج فردی در می‌آورد مجازات تعیین کرد.

نگاهی به آمار کودک همسری در خراسان‌جنوبی

«بهناز زال» کارشناس پیشگیری بهزیستی خراسان‌جنوبی نیز به خبرنگار شبستان گفت: طبق آمار ثبت احوال میزان ازدواج‌های در سن پایین (بین ۱۰ تا ۱۴ سال) در طی سال‌های ۹۱ تا ۹۵ حدود ۵.۱ درصد ازدواج ها را شامل می‌شود و میانگین کشوری نیز در همین محدوده است.

وی با بیان اینکه این آمار تنها آمار رسمی و ثبت شده است، اظهار کرد: کودک همسری یا ازدواج پیش از موعد به ازدواج هایی گفته می‌شود که فرد قبل از آن که به بلوغ جسمی، روانی و عقلی برسد وارد یک زندگی مشترک می‌شود که مهمترین آسیب آن کودکی نکردن این دسته از افراد است.

کارشناسی پیشگیری بهزیستی خراسان‌جنوبی اظهار کرد: افرادی که در سن کودکی ازدواج می‌کنند یک دفعه و بدون آمادگی شناختی و عاطفی باید وظایف بزرگسالی را برعهده بگیرد.

زال با اشاره به اینکه فقر خانواده، برخی از سنن و حفظ فرد از برخی از آسیب های اخلاقی از دلایل کودک همسری است، ادامه داد: تعارضات زوجین و طلاق عاطفی در ازدواج‌های در سنین بسیار پایین مشاهده می‌شود.

کارشناس پیشگیری بهزیستی خراسان‌جنوبی یادآور شد: برای اینکه شاهد کاهش کودک همسری و پیشگیری از افزایش آمار این پدیده اجتماعی باشیم باید قانون و اصلاح فرهنگ مردم در این زمینه در کنار هم قرار گیرد چرا که قانون ضمانت اجرای فرهنگ صحیح است.

منبع: شبستان