نوزاد بعد از تولد، چه مشخصاتی دارد؟

بلافاصله بعد از زایمان، پزشک شما فرزندتان را بر روی شکمتان می‌گذارد یا قبل از آنکه نوزاد را در آغوشتان بگذارد، برای تمیز کردن و قرار دادن در حولۀ پارچه‌ای به‌دست پرستار میدهد. نوزاد شما به‌احتمال زیاد آغشته به‌ مقداری خون، مایع آمنیوتیک و مادۀ سفیدرنگ نوچی است که به‌آن ورنیکس می‌گویند.
پوست او ممکن است‌ لک و پیسی باشد و حتی ممکن‌است در طول زایمان دچار کبودیهایی شده باشد. بنابراین شاید لازم باشد هنگام ارزیابی ظاهر او فوراً حواس خود را جمع کنید.
به ویژگیهای متعدد دیگری در مورد ظاهر فرزند خود توجه می‌کنید - از قسمت‌های باقیماندۀ بندناف او تا ناخن‌های بلند حیرت‌انگیز دست و پاهایش و اولین رفتارهای او را مشاهده می‌کنید - از اولین گریه تا از جا پریدنش نسبت به‌صداهای بلند. در این بخش به‌بسیاری از خصوصیت‌هایی می‌پردازیم که به‌احتمال زیاد در نوزاد خود مورد توجه قرار می‌دهید.

چربی پنیر مانند
اساساً یک مادۀ ضخیم، سفید و موم مانند تمام بدن نوزاد را از سر تا پای او می‌پوشاند. نام رسمی این ماده ورنیکس کازئوزا است، عبارتی که ریشۀ لاتین دارد و به‌معنای جلای پنیری است. ورنیکس مخلوطی از سلول‌های بافت مردۀ لایۀ خارجی پوست نوزاد و آثار باقیمانده از مایع آمنیوتیک است.
برخی از دکترها معتقدند ورنیکس به‌عنوان یک نرم‌کننده عمل می‌کند تا از خشکی پوست حساس جنین که ممکن‌است درنتیجۀ زندگی در کیسۀ مایع آمنیوتیک حاصل شده باشد، محافظت کند. عده‌ای دیگر معتقدند ورنیکس به‌عنوان یک نرم‌کننده برای کمک به‌خروج بچه از مجرای زایمان عمل می‌کند.
بعضی از نوزادان ورنیکس بیشتری نسبت به‌بقیه دارند، عده‌ای دیگر اصلاً ندارند. مقدار آن قابل ملاحظه نیست. درصورتی که فرزند شما در داخل رحم مکونیوم دفع کند، ورنیکس ممکن است‌کمی سبز به‌نظر برسد.
قطع نظر از آنچه به‌نظر میرسد، مقدار زیادی از ورنیکس هنگامی که پرستار بچه را خشک می‌کند قابل پاک شدن است. هیچ دلیلی برای باقی گذاشتن ورنیکس بر روی پوست بچه وجود ندارد. هر مقداری از ورنیکس که در طول خشک کردن بچه پاک نشود، احتمالاً ظرف 24 ساعت جذب می‌شود.

خیز سر و شکل‌گیری آن
خیز پوست سر، به‌منطقه‌ای دایره‌ای شکل ورم بر روی سر بچه گفته می۲شود که در جایی واقع شده است که در طول زایمان به‌دهانۀ رحم فشار وارد می‌کند.
محل دقیق ورم، بنابر وضعیتی که سر بچه قرار داشته متفاوت است. اندازۀ موضع متورم از چند میلیمتر جزئی در قطر تا چند سانتیمتر می‌تواند وسعت داشته باشد. ورم عموماً ظرف مدت 24 تا 48 ساعت بعد از تولد از بین می‌رود.
در کودکانی که ابتدا با سر (ورتکس) به‌دنیا می‌آیند، اغلب مرحله‌ای انجام می‌شود که به‌آن شکل‌گیری گفته می‌شود. این شکل گیری در سراسر مدت درد به‌این دلیل صورت می‌گیرد که بچه به‌تدریج در حالی که در مجرای زایمان پایین می‌آید، راه خود را متناسب کند.
درحقیقت، گاهی ممکن‌است پزشک شما بگوید که میتواند شکل‌گیری سر بچه را در مجرا حتی قبل از آنکه بچه‌به دنیا بیاید، احساس کند. شکل‌گیری باعث بروز هیچ آسیبی نمی‌شود. استخوان‌ها و بافت نرم در سر بچه طوری به‌وجود آمده که امکان بروز شکل‌گیری دارد. نتیجۀ کار اغلب کودکی با سر مخروطی شکل است. ظرف مدت 24 ساعت پس از زایمان، شکل‌گیری معمولاً از بین می‌رود و سر بچه گرد و صاف می‌شود.
گاهی اوقات در حین عبور از مجرای زایمان ممکن است‌گوش بچه نیز در حالت عجیبی به‌پایین خم شود. چنین اتفاقی برای بینی بچه نیز می‌تواند پیش بیاید، در آن صورت، ممکن‌است آسیمتریک ظاهر شود یا به‌یک سمت فشار بیاورد، ولی این ویژگیها دلیلی برای سراسیمه رفتن نزد یک جراح پلاستیک نیست. اینها خصوصیات عجیب و غریب کم‌اهمیت موقتی است و در طی چند روز اول از بین می‎‌رود.

لکه‌های سیاه و آبی
نوزادان اغلب از مرحلۀ درد و زایمان با لکه‌هایی سیاه و آبی بر روی سرشان به‌دنیا می‌آیند. این لکه‌ها ممکن است‌به دلیل فشار زیادی که درنتیجۀ درد بر روی سر بچه ایجاد می‌شود یا درنتیجۀ زایمان با فورسپس یا دستگاه وکیوم به‌وجود بیاید.
یک لکۀ کبودی حاکی از این نیست که آسیبی جدی روی داده است، بلکه تنها میتواند نشانۀ میزان شدت مرحلۀ درد باشد. اکثر لکه‌های سیاه و آبی ظرف چند روز اول زندگی از بین می‌رود.

لک و پیس
اکثر مردم فکر می‌کنند پوست نوزاد فاقد لک است.برخی از شایع‌ترین شرایط پوستی‌ای که نوزادان دارند عبارت است از:
پوست خشک:
لایۀ خارجی پوست برخی از نوزادان، مخصوصاً آنهایی که دیرتر به‌دنیا آمده‌اند، مانند یک کشمش چروک خورده به‌نظر می‌رسد و کمی بعد از تولد به‌راحتی کنده می‌شود. در صورت نیاز، می‌توانید از لوسیون یا روغن بچه، به‌عنوان مرطوب کننده استفاده کنید.
همانژیوم:
نوعی لک قرمز رتگ است، که به‌آن همانژیوم گفته می‌شود و ممکن نیست تا یک هفته یا دیرتر پس از زایمان ظاهر شود. این لک میتواند تقریباً در هر اندازه‌ای از بزرگ تا کوچک و در هرجایی از بدن نوزاد به‌وجود بیاید. اگرچه اکثر آن در دوران خردسالی از بین می‌رود، برخی از آنها باقی می‌ماند.
لک‌های مغولی:
لک‌های آبی - خاکستریِ پوست در پایین کمر، سرین و ران‌ها مخصوصاً در آسیا، اروپای جنوبی و نوزادان سیاخپوست شایع است. به‌این لک‌ها گاهی لک‌های مغولی گفته می‌شود و اغلب در دوران خردسالی از بین می‌رود.
آکنۀ نوزادی:
بعضی از نوزادان با جوش‌های ریز سفید یا قرمزی در اطراف بینی، لب‌ها و گونه‌ها به‌دنیا می‌آیند و در عده‌ای دیگر چند هفته یا چند ماه بعد بروز می‌کند. این ناهمواریها کاملاً طبیعی است و گاهی به‌آن آکنۀ نوزادی یا میلیوم گفته می‌شود. نیازی نیست سراسیمه نزد متخصص پوست بروید. این جوش‌ها به‌موقع از بین می‌رود.
گاز لک‌لک:
ممکن‌است متوجه شوید رگ‌های خونی کوچکی در اطراف بینی و چشمان فرزندتان یا در پشت گردن او پاره شده است. به‌این لک‌ها به‌طور عامیانه گاز لک‌لک و بوسۀ فرشته‌ها گفته می‌شود. اینها در نوزادان شایع است و پس از مدتی از بین می‌رود، هرچند گاهی چندین هفته یا ماه طول می‌کشد.

موی نوزاد
بعضی از بچه‌ها کاملاً کچل وارد دنیا می‌شوند، درحالیکه عده‌ای دیگر طوری به‌دنیا می‌آیند که به‌نظر می‌رسد به‌اصلاح مو نیاز دارند. مقداری موی موجود در زمان تولد الزاماً نوع موی نوزاد را در آینده پیش بینی نمی‌کند. اغلب، موی نوزاد می‌ریزد و موی جدید جایگزین آن می‌شود.
رشد موی نوزادان به‌نسبتهای گوناگون است، برخی از آنها در یکسالگی نسبتاً کم مو هستند درحالیکه عده‌ای دیگر پیش از این نیز گذری به‌آرایشگاه داشته‌اند.
اغلب یک لایه موی نازک و تیره‌رنگ، که بر روی پیشانی، شانه‌ها و کمر قابل رؤیت است، بدن نوزادان را می‌پوشاند. به‌این مو کرک گفته می‌شود و مانند بسیاری از جنبه‌های ظاهری نوزادان، کاملاً عادی است. کرک بیشتر در نوزادان نارس یا نوزادان مادرانی که دیابت دارند شایع است. آنها پس از چند هفته می‌ریزند.

دست‌ها و پاها
نوزادان اغلب وضعیتی مشابه با آنچه در داخل رحم داشته‌اند به‌خود می‌گیرند، که به‌آن وضعیت جنینی گفته می‌شود. شاید متوجه بشوید نوزاد شما کمی گلوله شده، دستها و پاهای خود را خم کرده و انگشتانش را مشت کرده است.
با این همه مراقب آن ناخن‌ها باشید. ناخن‌های انگشتان دستها و پاهای نوزاد می‌تواند در حدی غافلگیرکننده بلند و تیز باشد. بسیاری از بیمارستانها بلوزهایی بر تن نوزادان می‌کنند که دستکش مانندی به‌آن متصل است و دست‌ها را می‌پوشاند تا نوزادان نتواند خود را چنگ بزنند.
از آنجا که نوزادان به‌راحتی می‌توانند خود را چنگ بزنند، ناخن‌ها را نسبتاً کوتاه نگه دارید. یک دست قیچی ناخن یا ناخن گیر مخصوص نوزادان از داروخانۀ محل خود تهیه کنید. بهترین فرصت برای کوتاه کردن ناخن‌های دست و پاها، زمانی است که که کودک به‌خواب رفته و نسبت به‌آنچه انجام میدهید بی‌اطلاع است.

چشم‌ها و گوش‌ها
هنگام تولد، دید نوزاد کاملاً محدود است. نوزادان تنها به‌دیدن اشیای نزدیک قادرند و بهترین فاصلۀ دید آنها در حدود ۱۵ تا ۱۶.۵ سانتیمتر است. آنها نسبت به‌نور واکنش نشان می‌دهند و اجسام روشن و براق برایشان جالب است.
تمام نوزادان، بدون توجه به‌رنگ چشمان والدینشان، چشمانی قهوه‌ای یا آبی تیره دارند. در حدود 4 ماهگی، رنگ چشم نوزاد به‌یک رنگ ثابت تغییر می‌کند. درست بعد از تولد، سفیدی چشمان فرزند شما یک ته‌رنگ آبی دارد. این ته رنگ عادی است و به‌موقع از بین می‌رود.
اغلب چشمان نوزاد ممکن‌است کمی متورم یا پف کرده باشد. کل مرحلۀ زایمان موجب این پف‌کردگی است که کاملاً عادی است و به‌سرعت می‌خوابد. برخی از پف کردگی‌ها ممکن است‌به دلیل آنتی بیوتیکی باشد که بعد از تولد به‌چشمان نوزاد می‌مالند.
نوزادان از لحظۀ تولد شنوایی کامل دارند، به‌همین دلیل است که شاید متوجه شوید با حرکات پرشی نسبت به‌صداهای بلند یا ناگهانی واکنش نشان می‌دهند. نوزادان همچنین قادر به‌تشخیص بوها و مزه‌های مختلف هستند.

اندام‌های تناسلی و سینه‌ها
نوزادان اغلب هنگام تولد دارای کیسۀ بیضه یا لب‌های مهبلی متورم یا پف کرده‌اند. سینه‌ها نیز ممکن است تا حدی بزرگ باشد. هورمون‌های مادری که جفت را جدا می‌کند، باعث این تورم می‌شود.
گاهی میزان بالای هورمونهای مادری حتی ممکن‌است باعث ترشحات سفید یا صورتی رنگی از سینه‌ها (که به‌آن شیر ساحره گفته میشود) یا از مهبل (مانند قاعدگی) در نوزادان دختر شود. مانند بسیاری از ویژگیهای نوزاد، این ترشحات هر دو عادی و زودگذر است و چند هفته پس از تولد از بین می‌رود.