آزار جسمی کودکان، نکات مهم برای مقابله

آزار جنسی کودکان از جمله رایج‌ترین انواع خشونت علیه کودکان است. آزاری شایع اما پنهان که حرف زدن درباره آن معمولا سخت و ناراحت کننده است. آمار‌های مربوط به آزار جنسی کودکان در جهان ناچیز و کم‌مقدار نیستند و نمی‌شود از آن‌ها به سادگی گذشت.
کودکان معمولا آزارگران جنسی را می‌شناسند. در ۳۰ درصد موارد آن‌ها قربانی خشونت یکی از نزدیک‌ترین افراد خانواده، دوستان یا مراقبان خود می‌شوند.
بدانید که تنها ۱۰‌ درصد از موارد آزار جنسی کودکان مربوط به خشونت افراد غریبه است. آزارگران در بسیاری از موارد مرد هستند و کودکان دختر و پسر هر دو در معرض خشونت جنسی قرار دارند.
احتمالا نیازی به یادآوری نیست که اثرات چنین آزارهایی تا چه اندازه زیان‌بار و مهلک است و می‌تواند یکی از دلایل اصلی افسردگی و مردم‌گریزی در بزرگسالی باشد.
به دلیل همین موارد است که پدر و مادرها موظفند تا زمانی که فرزندشان به بلوغ جنسی نرسیده است بر زندگی او نظارت مستقیم و بی‌واسطه داشته باشند.
ما باید بدانیم در زندگی کودک‌مان چه می‌گذرد و مراقبش باشیم و حواس‌مان باشد که آزار جنسی از هیچ کودکی دور نیست. وظایف ما به عنوان پدر و مادر مشخص و معلوم است: باید به کودک آموزش بدهیم، مراقبش باشیم و با نشانه‌های احتمالی خشونت جنسی در کودک او شویم، رابطه عاطفی عمیقی با او داشته باشیم و او را به خودمان نزدیک و نزدیک‌تر کنیم.
اولین و مهم‌ترین مساله این است که در زمان مناسب به کودکان آموزش‌ جنسی بدهیم. البته احتمالا نمی‌شود تا قبل از شش سالگی بسیاری از مفاهیم جنسی و خشونت‌ جنسی و تجاوز را به طور کامل و دقیق به کودک توضیح داد. با این حال پرداختن به این مساله باید بخشی از آموزش‌های دوران کودکی باشد.
شرم و خجالت از مطرح کردن مسائل جنسی با کودکان بر این اساس و با این پیش‌فرض که باید حیا کرد و همه چیز را نگفت فقط زمینه‌ای فراهم می‌کند که اگر کودک در چنین موقعیتی قرار گرفت نادانسته رفتار کند، مورد خشونت قرار بگیرد و موضوع را پنهان کند.
مواردی که لازم است به کودک یاد بدهیم تا از خشونت و آزار جنسی در امان بماند بسیار ساده اما ضروری هستند:

۱. لمس خوب و لمس بد را به کودک بیاموزید
کودک باید بداند چه لمس کردی خوب است و چه لمس کردی بد. دست دادن، نوازش مو و به شانه زدن تماس‌های جسمی خوب هستند البته در صورتی که خود کودک از آن احساس خوبی داشته باشد. اما نوازش‌هایی که در کودک احساس بدی ایجاد می‌کند، بوسه و تماس با لب‌ها، تماس با بخش‌های خصوصی بدن و تکرار آن لمس‌ها، بد هستند.

۲. به او یاد دهید که بر بدن خود حق مالکیت دارد
خوب است که کودک حق مالکیت بر بدنش را بیاموزد. او باید بداند که بدنش متعلق به خودش است و اگر تماسی حتی از نوع خوب آن او را آزار بدهد حق اعتراض دارد و می‌تواند مانع ایجاد چنین تماسی باشد. کودکی که دوست ندارد دیگران او را نوازش‌ کنند، او را ببوسند یا قلقلک بدهند این حق را دارد که مانع چنین تماس‌هایی بشود. باید یادمان باشد کودک را تشویق نکنیم تا به خاطر خوشایند دیگران کاری که دوست ندارد انجام بدهد.

۳. نسبت به موارد هشدار دهنده آگاه باشیم
آزار جنسی کودک با نشانه‌های هشدار همراه است. به عنوان یک والد باید حواس‌مان به این هشدارها باشد. اگر می‌بینیم کودک از یک دوست یا عضوی از خانواده دوری می‌کند، ناگهان گوشه‌گیر شده است و علاقه‌ای به فعالیت‌های همیشگی‌ ندارد، دائم گریه می‌کند، پرخاشگر شده، علاقه‌مندی‌هایش به کلی تغییر کرده‌اند، افت تحصیلی پیدا کرده، دایره دوستانش عوض شده‌اند، خلق و خو و شخصیتش تغییر کرده، شاد نیست، کم حرف می‌زند و به ناگاه دچار هراس شده یا هر نشانه دیگری که برای شما عجیب به نظر می‌رسد، باید بیش‌تر مراقب باشیم و دنبال دلیل این تغییرات بگردیم.
برای اینکه بفهمیم در دنیای کودک چه می‌گذرد باید خود را به دنیای کودک نزدیک کنیم. به بازی‌های کودک توجه کنیم، نقاشی‌هایش را نگاه کنیم، به رنگ‌های مورد علاقه‌اش دقت کنیم، به شخصیت‌های خیالی و ساخته و پرداخته ذهنش و همچنین قهرمان مورد علاقه داستان‌هایش نگاه کنیم. اگر واقعا خطری احساس می‌کنیم، در همه این موارد می‌توانیم رد پای خطر را پیدا کنیم.
چیزی که کودک نیاز دارد تا بتواند خیلی صریح و آشکار درباره تجربه‌هایش حرف بزند اعتماد به ماست. اگر اعتماد او را جلب کنیم، به کودک نزدیک باشیم و رابطه عاطفی معناداری با او داشته باشیم، او حقیقت را به ما خواهد گفت.

۴. حفظ حریم از بدن خود در برابر دیگران را به کودک بیاموزید
به کودک یاد بدهید که هیچ کس حتی عزیزترین دوستان و افراد خانواده و یا مراقبان حق ندارد او را بی مورد لمس کند. اعضای بدن او متعلق به خود او هستند و او باید مراقب خودش باشد. فقط در صورتی که جراحت یا آسیبی به اعضای بدنش وارد شده بود دیگران می‌توانند اعضای بدن را فقط برای تشخیص یا مراقبت لمس کنند. هیچ کدام از والدین، پزشک، معلم، اعضای فامیل، دوست، پرستار و هیچ فرد غریبه‌ای نباید بدن او را بی دلیل لمس کند. آن هم در شرایطی که خود کودک به شدت احساس ناخوشایندی دارد.

۵. با کودک رابطه خوب و صمیمی برقرار کنید
- برقراری رابطه صمیمی و دوستانه بین والدین و کودک می تواند عامل مقابله مهمی در برابر آزار جنسی کودکان باشد. توجه به نکاتی که در ادامه می آید می تواند راهگشا باشد.
- اگر دردی در اعضای بدنش احساس می‌کند و لازم است که آن را نشان بدهد یا لمس شود، دیگران باید این کار را با رضایت خود او انجام بدهند.
- به کودک یاد بدهیم از افرادی که نمی‌شناسند هدیه‌ای دریافت نکند. اطلاعات خانوادگی را به دیگران ندهند، شماره تلفن یا نشانی به غریبه‌ها ندهند و هرگز اطلاعاتی درباره اوقات تنهایی‌‌شان در اختیار دیگران نگذارند.
- اجازه ندهیم کودک هر فرد ناآشنایی را ببوسد یا به آغوشش برود. لباسش را در جمع در نیاورد و روی پای دیگران ننشیند.
- به کودک موقعیت فرار را یاد بدهیم. از او بخواهیم در شرایط آزاردهنده محیط را ترک کند، به سمت ما بیاید و اگر کسی مانعش شد جیغ بزند، ضربه بزند، بلند گریه کند و به هیچ وجه ساکت نباشد.
- هرگز کودک را انکار نکنیم. اگر او در این زمینه چیزی به ما گفت، سکوت کنیم، به حرف‌هایش کامل گوش بدهیم، به او اعتماد کنیم و او را در سایه امنیت خود قرار بدهیم. بدترین کار این است که به او بگوییم اشتباه کرده است.