آموزش کودکان کم شنوا، مهارت های مورد نیاز

علم در دهه های اخیر با پیشرفت های شگرفی در حوزه توانبخشی و آموزش کودکان کم شنوا روبرو بوده است. در صورتی که کم شنوایی کودکان در نوزادی تشخیص داده شود و بلافاصله خدمات توانبخشی برای آن ها آغاز شود، در حدودا پنج سالگی از نظر کلامی، اجتماعی و هوشی، عملکردی مانند دیگر همسالان شنوای خود خواهند داشت.

چرا کودک من کم شنواست؟
شاید یکی از اساسی ترین سوالاتی که برای تمام پدران و مادران کودکان کم شنوا پیش می آید این است که دلیل کم شنوایی کودک من چیست؟ کم شنوایی کودکان علل بسیار متفاوتی دارد که برخی در زمان تولد و برخی در حین رشد ایجاد می شوند؛ البته دلیل این پدیده همیشه مشخص نمی شود و در اکثر موارد ناشناخته می ماند.
علل پیش از تولد
در ایران ازدواج های فامیلی یکی از مهم ترین علل ایجاد کم شنوایی در کودکان بوده و ممکن است در خانواده هیچ فرد کم شنوایی وجود نداشته باشد اما یک ازدواج فامیلی سبب تولد کودکی کم شنوا شود؛ نکته مهم این است که در ۹۵ درصد از موارد کودکان کم شنوا از والدین کاملا شنوا متولد می شوند و در ۷۰ درصد موارد این کودکان، ژنی را به ارث برده اند که غیر از کم شنوایی مشکل دیگری برای آن ها ایجاد نمی کند و ۳۰ درصد بقیه، کودکانی هستند که کم شنوایی آن ها بخشی از نشانه های یک سندرم است. در صورت تولد یک فرزند کم شنوا در خانواده، به دنیا آوردن فرزند بعدی باید با مشاوره ژنتیک انجام شود تا فرزند کم شنوای دیگری متولد نشود.
علل پس از تولد
گاهی کم شنوایی پس از تولد ایجاد می شود. تولد زود هنگام، خطر ابتلا به کم شنوایی را افزایش می دهد. نوزادان نارس بیشتر مستعد عفونت هایی هستند که علت کم شنوایی است. آن ها همچنین ممکن است گاه با زردی شدید و با بی اکسیژنی متولد شوند که هر دوی این عوامل می تواند علت کم شنوایی باشد.
زایمان های طولانی و سخت، پیچیدن بند ناف دور گردن جنین، استفاده از فورسپس و هرگونه مشکل در ابتدای تولد نیز ممکن است منجر به کم شنوایی نوزاد شود.
در دوران نوزادی برخی بیماری ها مانند مننژیت، سرخک، سرخجه، آبله مرغان و اوریون می تواند کم شنوایی ایجاد کند. همچنین یک سری از داروها که به نام داروهای اتوتوکسیک شناخته می شوند، می توانند به سیستم شنوایی کودک آسیب برسانند.
ضمنا ممکن است کم شنوایی بر اثر صدمه به سر، تصادفات، جراحات و یا شنیدن صدای بلند که به سیستم شنوایی آسیب می رساند نیز ایجاد شود. برخی بیماری ها از ابتدای تولد وجود دارند اما پیشرونده هستند و در سال های بعدی سبب کم شنوایی کودک می شوند.

نشانه های کم شنوایی
۱- کودک شما صدای تلویزیون را بیش از حد زیاد می کند.
2- کودک اغلب از واژه «چی؟» استفاده می کند.
۳- هنگامی که با او صحبت می کنید یک گوش خود را جلوتر از گوش دیگر نگه می دارد.
4- نمرات فرزند شما در کلاس کاهش می یابد.
۵- به نظر می رسد کودک بی توجه و حواس پرت است.
6- کودک بلندتر از حالت عادی صحبت می کند.

اقدامات مؤثر در اختلالات شنوایی
همه نوزادان در بدو تولد تحت انجام تست های شنوایی سنجی (ادیومتری) قرار می گیرند که به هیچ وجه برای نوزاد آزاردهنده نیست. در این آزمایش به کمک دستگاه کوچکی امواج صدا به گوش فرستاده می شود که پس از دریافت در گوش داخلی بازتاب آن ها ثبت خواهد شد و در صورت بروز مشکل کودک به متخصص ارجاع داده شده و در صورت نیاز سمعک تجویز می شود.

توصیه هایی در مورد چگونگی استفاده کودک از سمعک
تجویز و معرفی سمعک به نوزاد و پذیرش آن توسط والدین و کودک بسیار مشکل است. بسیاری از کودکان فورا استفاده از سمعک را می پذیرند و با لذت از آن استفاده می کنند اما برخی دیگر، از این وسیله شکایت می کنند که در این قسمت پیشنهاداتی به والدین در مورد چگونگی استفاده از سمعک مطرح شده است.
زمانی که کودک برای نخستین بار از سمعک استفاده می کند، تشویق وی بسیار مهم است تا او به صورت منظم از سمعک استفاده کند. این مسأله در استفاده از سمعک به او کمک می کند تا شما و شنوایی شناس کودک بتوانید شاهد پیشرفت وی باشید.
اگر سمعک، مناسب گوش کودکتان باشد، احتمال اینکه وی ناراحت یا اذیت شود بسیار کم است مگر اینکه او متوجه احساس ناراحتی شما شود. دقت کنید اگر خودتان سمعک را نپذیرفته باشید و از وجود آن روی گوش فرزندتان غصه دار شوید، کودک نیز این موضوع را درک می کند و سمعک را نمی پذیرد.
قبل از اینکه سمعک را روی گوش کودکتان بگذارید، برای چند دقیقه آن را میان دست خود نگه دارید تا گرم تر شود و کودک کمتر احساس غریبگی و نا آشنایی کند، این کار باعث می شود تا کودک راحت تر از سمعک استفاده کند.
اگر نوزادتان از سمعک استفاده می کند باید قبل از اینکه از خواب بیدار شود، سمعک را در گوشش جای دهید. به خاطر داشته باشید که هرگز کودک شیرخوارتان را با سمعکی در کنارش ترک نکنید زیرا ممکن است آن را در دهان بگذارد.
به کودکتان اجازه دهید تا خودش انتخاب کند که جایزه چه چیزی دوست دارد. از او بخواهید دو مورد از چیزهای مورد علاقه اش را انتخاب کند تا شما پس از استفاده از سمعک به او جایزه دهید.
استفاده از سمعک را بسیار تدریجی آغاز کنید تا کودک کم کم به آن عادت کند و اگر کودکتان به محض قرار دادن سمعک آن را در می آورد، سعی نکنید که سمعک را دوباره در گوشش بگذارید.
حواس کودک را با یک اسباب بازی پرت کنید تا آسان تر سمعک را داخل گوشش بگذارد. سمعک را در جایی امن و مخصوص قرار دهید. زمانی که کودکتان سمعک را در می آورد آن را در جای مخصوصش قرار دهید.
می توانید از تجربیات سایر والدین نیز استفاده کنید. شرکت در جلسات والدین دیگر کودکان کم شنوا فرصتی را برای شما فراهم می کند تا فرزندتان کودکان دیگری که از سمعک استفاده می کنند را ببیند و احساس تنهایی نکند.