سندروم هلپ در بارداری، عوامل و علائم

سندرم هلپ یک اختلال نادر است که در کمتر از یک درصد زنان باردار دیده می‌شود. به هر حال، این اختلال یک بیماری مهم و جدی است و ممکن است جان مادر و جنین را به خطر بیندازد. انجام اقدامات درمانی به موقع و زایمان زودرس معمولاً باید برای دست‌یابی به بهترین نتایج ضروری است. سندرم هلپ معمولاً در آخرین سه ماهه بارداری اتفاق می‌افتد اما ممکن است زودتر یا حتی پس از زایمان نیز بروز نماید. علت بروز علائم نامشخص است. برخی متخصصین بر این باورند که سندرم هلپ از پری اکلامپسی که یکی از عوارض بارداری است که باعث افزایش شدید فشار خون می‌شود نیز شدیدتر است. حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد از زنان مبتلا به پری اکلامپسی به سندرم هلپ نیز دچار می‌شوند.

سندرم هلپ
نام سندرم هلپ از سه اختلال اصلی که در آزمایشگاه مشخص می‌شوند گرفته شده است. این اختلالات عبارتند از: همولیز، افزایش آنزیم‌های کبد و پایین آمدن تعداد پلاکت‌ها
-همولیز به تجزیه سلول‌های قرمز خون اشاره دارد. در افراد مبتلا به همولیز، سلول‌های قرمز خون به سرعت و خیلی زود تجزیه می‌شوند. این ممکن است باعث کاهش سطح سلول‌های قرمز خون شده و در نهایت فرد مبتلا به کم‌خونی شود و در نتیجه خون قادر به حمل اکسیژن کافی به قسمت‌های دیگر بدن نخواهد بود.
-افزایش آنزیم‌های کبد نشان می‌دهد که کبد به درستی کار نمی‌کند. آسیب‌دیدگی یا التهاب سلول‌های کبد باعث می‌شود که برخی مواد شیمیایی مانند آنزیم‌ها به مقدار زیادی در خون ترشح شوند.
-پلاکت‌ها یکی از اجزای خون هستند که به انعقاد آن کمک می‌کنند. زمانی که سطح پلاکت‌ها کاهش می‌یابد، احتمال خونریزی‌های شدید افزایش می‌یابد.

عواملی که باعث افزایش احتمال ابتلا به سندرم هلپ می‌شوند
علت ابتلا به سندرم هلپ هنوز نامشخص است اما برخی عوامل ممکن است احتمال ابتلا به این عارضه را افزایش دهند. پری اکلامپسی یکی از مهم‌ترین این عوامل است. در این بیماری، فشار خون در دوران بارداری و معمولاً در سه ماهه سوم بارداری به شدت افزایش می‌یابد. به هر حال، این عارضه ممکن است زودتر یا در موارد نادر پس از زایمان نیز اتفاق بیفتد. همه زنان باردار مبتلا به پری اکلامپسی به سندرم هلپ مبتلا نمی‌شوند. برخی از عواملی که احتمال ابتلا به سندرم هلپ را افزایش می‌دهند عبارتند از:
-سن بیش از ۳۵ سال
-چاقی و اضافه وزن
-بارداری‌های قبلی
-ابتلا به دیابت یا بیماری‌های کلیوی
-ابتلا به فشار خون بالا
-سابقه ابتلا به پری اکلامپسی
همچنین اگر شما در بارداری‌های قبلی خود به سندرم هلپ مبتلا شده باشید احتمال این که دوباره به این بیماری دچار شوید بالا می‌رود.
یک مطالعه نشان می‌دهد که احتمال عود دوباره اختلالات فشار خون بالا مانند پری اکلامپسی و هلپ در بارداری‌های بعدی حدود ۱۸ درصد است.

علائم ابتلا به سندرم هلپ
علائم ابتلا به سندرم هلپعلائم ابتلا به سندرم هلپ بسیار شبیه به علائم آنفولانزای شکم است. علائم ممکن است به عنوان علائم عادی بارداری در نظر گرفته شوند. به هر حال، اگر هر علامت مشابه با آنفولانزا را در دوران بارداری خود دیدید باید به پزشک مراجعه کنید. فقط پزشک می‌تواند با اطمینان مشخص نماید که این علائم نشانه ابتلا به بیماری‌های جدی هستند یا نه. علائم ابتلا به سندرم هلپ ممکن است در هر فرد متفاوت باشند اما بیشتر علائم مشترک آن عبارتند از:
-احساس بیماری و خستگی
-حالت تهوع
-استفراغ
-سر درد
-تورم، به خصوص در دست‌ها و صورت
-افزایش ناگهانی و شدید وزن
-تاری دید، کوری یا تغییرات دیگر در بینایی
-درد شانه
-درد در زمانی که نفس عمیق می‌کشید.
در موارد نادر ممکن است بیمار دچار تشنج و گیجی نیز بشود. این علائم و نشان‌ها معمولاً در صورتی که سندرم هلپ در مرحله پیشرفته باشد دیده می‌شوند و باید در اسرع وقت توسط پزشک مورد ارزیابی و بررسی قرار گیرند.

تشخیص ابتلا به سندرم هلپ
تشخیص ابتلا به سندرم هلپپزشک، معاینات بالینی را انجام داده و دستور انجام برخی آزمایش‌ها را برای تأیید تشخیص ابتلا به سندرم هلپ می‌دهد. حین انجام معاینات، پزشک ممکن است حساسیت به لمس شکم، بزرگ شدن کبد و تورم‌های مضاعف بر بارداری را مورد بررسی و معاینه قرار دهد. این‌ها می‌تواند علامت ابتلا به مشکلات کبدی باشد. پزشک ممکن است فشار خون بیمار را اندازه‌گیری کند. برخی آزمایش‌ها به پزشک در تأیید تشخیص کمک می‌کنند. ممکن است پزشک دستور انجام آزمایش‌های زیر را بدهد:
-آزمایش خون برای بررسی سطح پلاکت، آنزیم‌های کبد و تعداد گلبول‌های خون
-آزمایش ادرار برای بررسی وجود پروتئین‌های غیرطبیعی
-ام آر آی به منظور تشخیص خونریزی‌های احتمالی در کبد

درمان سندرم هلپ
درمان سندرم هلپزمانی که تشخیص ابتلا به سندرم هلپ مورد تأیید قرار گرفت باید زایمان برای پیشگیری از بروز عوارض انجام شود زیرا با این کار پیشروی بیماری متوقف می‌شود. در بسیاری از موارد، کودک زودتر از موعد مقرر متولد می‌شود. به هر حال، اقدامات درمانی متفاوت بوده و به شدت علائم و نزدیکی به تاریخ زایمان بستگی دارد. اگر علائم ابتلا به سندرم هلپ خفیف باشند یا سن جنین کمتر از ۳۴ هفته باشد پزشک ممکن است توصیه‌های زیر را به شما بکند:
-تزریق خون به منظور درمان کم‌خونی یا افزایش سطح پلاکت خون
-مصرف سولفات منیزیم برای پیشگیری از بروز تشنج
-مصرف داروهای پایین آورنده فشار خون به منظور کنترل فشار خون
-استفاده از داروهای کورتیکواستروئیدی در صورت لزوم زایمان زودرس به منظور کمک به جنین تا ریه‌های او کامل شود
پزشک در خلال درمان، تعداد سلول‌های قرمز خون، سطح پلاکت‌های خون و سطح آنزیم‌های کبد را مورد بررسی قرار می‌دهد. همچنین سلامت جنین نیز به دقت کنترل می‌شود. پزشک ممکن است انجام برخی آزمایش‌های پیش از تولد را به منظور بررسی حرکات، نرخ ضربان قلب و جریان خون توصیه نماید. به منظور تحت مراقبت بودن، شما در بیمارستان بستری خواهید شد. همچنین در صورت تشخیص پزشک مبنی بر لزوم انجام زایمان زودرس ممکن است داروهایی برای زایمان زودرس برای شما تجویز شوند. در برخی موارد، انجام سزارین ضرورت می‌یابد. به هر حال، وجود برخی مشکلات مرتبط با لختگی خون که به کم بودن سطح پلاکت‌های خون مرتبط است ممکن است باعث بروز برخی عوارض شود.

چشم‌انداز بلندمدت زنان مبتلا به سندرم هلپ
بیشتر زنان مبتلا به سندرم هلپ در صورتی که به موقع تحت درمان قرار گیرند به طور کامل بهبود می‌یابند. علائم پس از زایمان به میزان قابل توجهی بهبود می‌یابند. بیشتر علائم و عوارض جانبی چند روز تا چند هفته پس از زایمان برطرف می‌شوند. حتماً باید پس از زایمان تحت نظر پزشک قرار داشته باشید تا شرایط بیماری شما را مورد ارزیابی قرار دهد. شاید بزرگ‌ترین نگرانی، تأثیر سندرم هلپ بر کودک باشد. بیشتر کودکانی که مادر آنها به سندرم هلپ مبتلا هستند زود متولد می‌شوند. نوزادانی که قبل از ۳۷ هفتگی متولد می‌شوند باید به دقت در بیمارستان تحت نظارت قرار گیرند و سپس به خانه بروند.

عوارض و مشکلات ناشی از ابتلا به سندم هلپ

اگر ابتلا به سندرم هلپ به موقع تشخیص داده نشود و تحت درمان قرار نگیرد ممکن است باعث بروز عوارض مهلکی برای مادر و کودک شود. جدی‌ترین عوارض و خطرات ابتلا به سندرم هلپ عبارتند از:
مشکلاتی که ممکن است برای مادر به وجود آیند
برخی از خطرات و عوارض سندروم هلپ برای مادر عبارتند از:
اکلامپسی
اکلامپسی نوعی تشنج است (انقباض غیرارادی عضلات) که ممکن است زنان باردار دچار آن شوند و معمولاً از هفته ۲۰ ام بارداری یا بلافاصله پس از زایمان دیده می‌شود. زمان بروز اکلامپسی، دستان، پاها، گردن یا فک مادر دچار چرخش‌های غیرارادی مکرر و حرکات تکانشی و لرزشی می‌شود. وی ممکن است هشیاری خود را از دست دهد و نتواند دفع ادرار خود را کنترل کند. تشنج معمولاً کمتر از یک دقیقه طول می‌کشد. با این که اکلامپسی در بیشتر زنان به طور کامل بهبود می‌یابد، احتمال کمی وجود دارد که در صورت شدید بودن تشنج، وی دچار ناتوانی یا آسیب مغزی شود. از هر ۵۰ نفر بیمار مبتلا به اکلامپسی یک نفر ممکن بمیرد. ممکن است نوزاد قبل از تولد و حین تشنج دچار خفگی شود و معمولاً یک نوزاد از هر ۱۴ نوازد می‌میرند. تحقیقات نشان می‌دهد که داروی سولفات منیزیم احتمال ابتلا به اکلامپسی و مرگ مادر را ۵۰ درصد کاهش می‌دهد. این دارو امروزه به طور گسترده‌ای برای درمان اکلامپسی پس از بروز و درمان مادرانی که ممکن است به آن مبتلا شوند مورد استفاده قرار می‌گیرد.
سکته مغزی
خونرسانی به مغز ممکن است به دلیل افزایش فشار خون دچار اختلال شود که به آن هموراژ یا سکته مغزی گفته می‌شود. اگر اکسیژن کافی به مغز نرسد ممکن است سلول‌های مغزی از بین رفته و در نتیجه مغز آسیب دیده و فرد بمیرد.
مشکلات ارگان‌ها
-آدم ریه زمانی که اتفاق می‌افتد که مایعات در اطراف ریه‌ها جمع شوند. این عارضه باعث اختلال در کار ریه‌ها شده و اجازه نمی‌دهد که آنها اکسیژن جذب کنند.
-نارسایی کلیوی زمانی که کلیه‌ها دچار نارسایی می‌شوند نمی‌توانند مواد زائد خون را فیلتر کنند. این نارسایی باعث می‌شود که سموم و مایعات در بدن جمع شود.
-نارسایی کبد باعث می‌شود که کار کبد مختل شود. کبد عملکردهای متعددی شامل هضم پروتئین‌ها و چربی‌ها، تولید صفرا و دفع سموم دارد. هر گونه آسیب‌دیدگی که عملکرد کبد را مختل کند می‌تواند مهلک باشد.
اختلال در انعقاد خون
سیستم انعقاد خون مادر ممکن است دچار اختلال شود که در اصطلاح پزشکی به آن انعقاد داخل عروقی گفته می‌شود. این عارضه ممکن است باعث خونریزی شدید شود زیرا پروتئین کافی در خون برای انعقاد خون وجود ندارد و یا ممکن است به دلیل این که پروتئین‌هایی که باعث انعقاد خون در بدن می‌شوند به طور غیرطبیعی فعال شوند و لخته‌های خون در قسمت‌های مختلف بدن شکل گیرند. این لخته‌های خونی می‌تواند جریان خون را در عروق خونی مسدود کرده یا کاهش دهد و درنتیجه به ارگان‌های داخلی بدن آسیب وارد می‌شود.
مشکلاتی که ممکن است برای نوزاد به وجود آید
نوزادان برخی زنان مبتلا به سندرم هلپ ممکن است رشد کندتری در رحم داشته باشند. این بدان دلیل است که بیماری، جریان انتقال مواد مغذی و اکسیژن را از مادر به نوزاد کند می‌کند. این نوزادان غالباً کوچک‌تر از حد طبیعی هستند؛ به خصوص اگر سندرم هلپ قبل از هفته ۳۷ ام ایجاد شود. در صورتی که سندرم هلپ شدید باشد، ممکن است زایمان زودرس نوزاد برای رشد کامل او ضرورت یابد که ممکن است به دلیل عدم رشد کامل ریه‌ها منجر به بروز عوارض جدی مانند اختلالت تنفسی شود (سندرم اختلال تنفسی نوزاد). در این موارد، نوزاد معمولاً باید تحت مراقبت و نظارت‌های دقیقی قرار داشته باشد برخی نوزادان زنان مبتلا به سندرم هلپ ممکن است در رحم مادر بمیرند. برآورد می‌شود که حدود ۱۰۰۰ نوزاد در هر سال به دلیل ابتلا با اکلامپسی می‌میرند. بیشتر این نوزادان به دلیل عوارض مرتبط با زایمان جان خود را از دست می‌دهند.
پیشگیری از ابتلا به سندرم هلپ
سندرم هلپ در زنان باردار قابل پیشگیری نیست زیرا علت ابتلا به آن هنوز ناشناخته است. به هر حال، افراد می‌توانند احتمال ابتلا به سندرم هلپ با حفظ سبک زندگی سالم به منظور جلوگیری از بیماری‌های جاری فرد که ممکن است احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش دهند مانند دیابت یا فشار خون بالا کاهش می‌یابد. این اقدامات شامل ورزش کردن منظم و پیروی از یک رژیم غذایی سالم حاوی غلات کامل، سبزیجات، میوه و پروتئین گوشتی می‌شود. اگر شما به این بیماری‌ها مبتلا هستید باید به طور مرتب مراقبت‌های پیش از تولد را مورد توجه قرار دهید و پزشک باید دائماً احتمال ابتلا به اکلامپسی یا هلپ را در شما مورد بررسی قرار دهد. برخی پزشکان ممکن است مصرف دوزهای کم آسپیرین را در مقاطعی از بارداری برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری‌ها توصیه نمایند. در صورتی که هر یک از علائم ابتلا به سندرم هلپ را مشاهده کردید باید حتماً به پزشک مراجعه کنید. تشخیص و درمان به موقع به کاهش احتمال بروز عوارض کمک می‌کند.