علت جدا شدن جفت از جنین چیست؟

جدا شدن جفت یک عارضه غیر معمول اما جدی در دوران بارداری است. جفت در دوران حاملگی در رحم رشد کرده و به دیواره رحم می‌چسبد و مواد مغذی و اکسیژن نوزاد را تامین می‌نماید. جدا شدن جفت زمانی رخ می دهد که قبل از زایمان بعضی از قسمت‌ها یا تمام جفت از دیواره داخلی رحم جدا شود. این کار ممکن است باعث شود انتقال اکسیژن و مواد مغذی‌ای که باید به کودک برسند دچار نقصان شده و یا کاملا قطع شود و باعث خونریزی شدید در مادر گردد. جدا شدن جفت اغلب به شکل ناگهانی رخ می‌دهد و در صورتی که درمان نشود هم برای مادر و هم برای کودک خطرناک است.

دلایل جدا شدن زودرس جفت از رحم
در اغلب موارد، پزشکان علت یا علت‌های دقیق جدا شدن جفت را نمی‌دانند. تصور می‌شود که وجود منبع خونی غیر طبیعی در رحم یا جفت ممکن است در این قضیه نقش داشته باشد، اما علت وجود این منبع خون غیر طبیعی هنوزمشخص نیست. برخی از علل شناخته شده جدا شدن جفت عبارتند از:
ترومای شکمی : آسیب رسیدن به شکم زن باردار ممکن است باعث جدا شدن جفت از دیواره رحم شود. از جمله حوادثی که ممکن است چنین آسیب‌هایی را ایجاد کند می‌تواند تصادف اتومبیل، حمله یا سقوط باشد.
کاهش ناگهانی فشار درون رحم: این وضعیت زمانی اتفاق می‌افتد که رحم به طور ناگهانی مایع آمنیوتیک درون خود را از دست بدهد، که می‌تواند باعث مکش جفت از دیواره رحم شود. علل احتمالی کاهش فشار داخل رحم عبارتند از تولد اولین نوزاد از بین دوقلوها (یا چندقلوها) یا پاره‌شدن غشای آمنیوتیک زمانی که مقدار مایع آمنیوتیک زیاد باشد.

عوامل خطر
اگرچه در بیشتر موارد علت دقیق جدا شدن جفت مشخص نیست، اما وجود برخی عوامل باعث می‌شود احتمال جدا شدن جفت در طی یک حاملگی بیشتر باشد. عوامل خطر عبارتند از:
بالا بودن سن مادر : احتمال ایجاد عوارض دوران بارداری، از جمله جدا شدن جفت در مادران باردار بالای ۳۵ سال بالا است.
بارداری‌های قبلی : هر چه تعداد بارداری‌های یک زن بیشتر باشد، خطر جدا شدن جفت بیشتر می‌شود.
بارداری چند قلو : خطر جدا شدن جفت برای مادری که دوقلو، سه قلو، چهار قلو و یا بیشتر باردار است در مقایسه با مادری که یک جنین را باردار است بیشتر است.
سابقه جدا شدن‌ جفت : اگر زنی قبلا سابقه جدا شدن جفت داشته باشد بیشتر در معرض خطر تکرار آن قرار دارد.
فشار خون بالا: فشار خون بالا خطر خونریزی غیرطبیعی بین جفت و دیواره رحم را افزایش می‌دهد. تقریبا در نیمی از موارد جدا شدن جفت (۴۴٪)، مادر مبتلا به فشار خون بالا است. یکی از شایع‌ترین علل پرفشاری خون در دوران بارداری، بیماری‌ای به نام پره اکلامپسی است.
مایع آمنیوتیک بیش از حد: بیش از حد نرمال بودن مقدار مایع آمنیوتیک خطر خونریزی بین جفت و دیواره رحم را افزایش می‌دهد.
سیگار کشیدن و مصرف مواد مخدر: سیگار کشیدن و مصرف مواد مخدر مانند متامفتامین یا کوکائین در دوران بارداری خطر ابتلا به جدا شدن جفت و نیز بسیاری مشکلات جدی دیگر را هم برای مادر و هم برای جنین افزایش می‌دهد.
برخی بیماری‌های خونی: به ویژه بیماری‌هایی که بر توانایی لخته شدن خون تاثیر می‌گذارند.
آمنیوسنتز : آمنیوسنتز یک تکنیک پزشکی تشخیص قبل از تولد است که طی آن سوزنی از طریق شکم مادر وارد رحم شده و به کمک آن مقدار کمی مایع آمنیوتیک برداشته می‌شود. در موارد بسیار نادر، سوراخی که در اثر سوزن ایجاد شده سبب خونریزی می‌شود.
چرخش سفالیک خارجی (ECV): پزشک به کمک سونوگرافی و ماساژ دادن روی شکم مادر سعی می‌کند کودک را از وضعیت بریچ (یعنی سر کودک بالاست) به حالت سفالیک ( سر کودک رو به پایین و پاها رو به بالاست) که موقعیتی است که جنین آماده به دنیا امدن است، بچرخاند. گاهی اوقات (به ندرت) این تکنیک باعث جدا شدن جفت شده است.

علائم جدا شدن زودرس جفت از رحم
بعضی از علائم و نشانه‌های جدا شدگی متوسط تا شدید جفت عبارتند از:
خونریزی: اغلب زمانی متوجه جدا شدن جفت می‌شوند که زن شروع به خونریزی از مهبل (واژن) ‌کند.
درد شکمی مستمر
کمر درد مداوم
درد گرفتن شکم در هنگام لمس
حساسیت و سفتی رحم
انقباضات رحمی خیلی کم فاصله
به وجود آمدن مشکلاتی برای جنین - برای مثال، غیر طبیعی بودن ریتم قلب
در برخی موارد ممکن است خونریزی اتفاق بیافتد اما خون بین جفت و دیواره رحم لخته شود. به همین دلیل ممکن است خونریزی واژینال کم بوده و یا حتی وجود نداشته باشد. این حالت با عنوان لخته شدن خون پشت جفت شناخته می‌شود.

خطرات جدا شدن جفت
اگر تنها بخش کوچکی از جفت جدا شود، ممکن است زیاد باعث مشکل نشود. اما اگر قسمتی بزرگ یا تمام آن از رحم جدا شود، می‌تواند باعث آسیب جدی به مادر و کودک شود. از جمله مشکلاتی که ممکن است ایجاد شوند عبارتند از :
خونریزی زیاد که ممکن است باعث شود مادر دچار شوک شده و یا نیاز به دریافت خون پیدا کند.
مشکلات لخته شدن خون
نارسایی کلیه یا اندام‌های دیگر
مرگ مادر یا کودک
اگر جفت به طور کامل یا تقریبا کامل جدا شده باشد، لازم است جراحی سزارین انجام گیرد. عوارضی که ممکن است برای کودک ایجاد شود می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
زایمان زودرس: این بدان معنی است که کودک قبل از هفته ۳۷ به دنیا بیاید. حدود ۱۰٪ از نوزادان متولد شده از مادرانی که مشکل جدا شدن جفت دارند از این دسته‌اند.
مشکلات مربوط به رشد: اگر نوزادی به علت جدا شدن جفت نارس به دنیا بیاید، بیشتر در معرض ابتلا به بیماری‌ها چه در سال‌های اولیه زندگی و چه در سال‌های بعد قرار خواهد داشت.
مرده‌زایی: این بدان معنی است که کودک حداقل بعد از هفته ۲۰ ‌ام بارداری در رحم بمیرد.

هر چه زودتر به پزشک خود مراجعه کنید
جدا شدن جفت اغلب یک مورد اورژانسی در پزشکی است و شما هیچ وقتی برای تلف کردن ندارید. با این حال، ممکن است پزشک متوجه نشانه‌هایی شود که حاکی از احتمال جدا شدن جفت در اینده هستند. بسته به شدت جدا شدگی جفت، ممکن است پزشک لازم ببیند مادر در بیمارستان بستری شده و تحت نظارت قرار گیرد، یا سریعا سزارین انجام دهد. در اینجا اطلاعاتی به شما درباره نحوه مراقبت‌ها و نظارت بر مادر و کودک در بیمارستان و آمادگی برای این شرایط ارائه می‌شود.

آنچه شما می‌توانید انجام دهید
زمانی که در بیمارستان هستید:
نسبت به هرگونه تغییری حساس باشید. اگر متوجه تغییراتی در علائم یا فواصل تکرار آن‌ها شدید، بلافاصله پرستاران و پزشک خود را از آن آگاه کنید.
پزشک خود را درباره هر گونه دارویی که مصرف کرده‌اید ، از جمله ویتامین‌ها و مکمل‌ها مطلع کنید. همچنین اگر طی حاملگی سیگار کشیده‌ و یا از مواد مخدر استفاده کرده‌اید پزشک خود را مطلع سازید.
در صورت امکان از یکی از اقوام یا دوستان خود بخواهید که همراهتان باشد. وجود یک همراه، می‌تواند به مادر کمک کند تا اطلاعات ، به خصوص اطلاعات مربوط به موارد اضطراری را به خاطر بسپارد. برخی از سوالاتی که ممکن است مادر بخواهد از پزشک خود بپرسد عبارتند از:
چه آزمایشاتی مورد نیاز است؟
آیا خطری من یا کودکم را تهدید می‌کند؟
گزینه‌های درمانی کدامند؟
عوارض احتمالی چیست؟
در صورتی که کودک من در حال به دنیا امدن باشد چه اتفاقاتی ممکن است پیش بیایند؟
آیا نیازی به دریافت خون دارم؟
چقدر احتمال دارد که لازم باشد رحم را پس از زایمان خارج کنند ( جراحی هیسترکتومی) ؟

پزشک چه کارهایی ممکن است انجام دهد؟
ممکن است پزشک از شما (مادر باردار) سوالاتی بپرسد، از جمله این که :
علائم و نشانه از چه زمانی شروع شده است؟
آیا متوجه تغییری در علائم و نشانه‌های خود شده‌اید؟
چقدر خونریزی داشته‌اید؟
آیا می‌توانید حرکت جنین خود را احساس کنید؟
آیا متوجه خروج مایعی شفاف از واژن خود شده‌اید؟
آیا حالت تهوع، استفراغ یا سرگیجه دارید؟

تشخیص جدا شدن جفت از رحم
علائم و نشانه‌های جدا شدن جفت ممکن است شبیه دیگر مشکلات دوران بارداری مانند "جفت سر راهی" و "پره‌اکلامپسی" باشد. اطلاعاتی که ممکن است در تشخیص جدا شدن جفت مفید باشند عبارتند از:
سابقه پزشکی مادر
معاینه بالینی، از جمله بررسی میزان حساسیت و تن ( تونوس) رحم
معاینه داخلی واژن و گردن رحم، با استفاده از یک اسپکولوم
آزمایش خون
سونوگرافی برای بررسی وضعیت جفت
بررسی وضعیت ضربان قلب جنین
گاهی اوقات جدا شدن جفت تا زمان زایمان تشخیص داده نمی‌شود، در چنین حالتی هنگام زایمان لخته خونی به جفت متصل است که به نظر می‌رسد لخته‌ای کهنه باشد. معمولا جفت برای انجام آزمایشات تشخیصی بیشتر به آزمایشگاه فرستاده می‌شود.

درمان جدا شدن جفت از رحم
در صورتی که جفت از دیواره رحم جدا شود ، دیگر اتصال مجدد آن به دیواره رحم امکان پذیر نیست. گزینه‌های درمانی برای جدا شدن جفت بستگی به شرایط دارد:
اگر سن جنین نزدیک به زمان فول ترم بارداری ( Full Term یعنی از پایان هفته ۳۹ تا قبل از هفته ۴۱) نباشد و به نظر برسد جدا شدن جفت خفیف بوده ، ضربان قلب نوزاد طبیعی باشد و هنوز برای به دنیا آمدن نوزاد خیلی زود باشد - معمولا قبل از هفته ۳۴ ام بارداری - ممکن است پزشک توصیه کند مادر بستری شود تا تحت نظارت دقیق پزشکی قرار بگیرد. اگر خونریزی متوقف شده و وضعیت کودک پایدار باشد، ممکن است استراحت در خانه برای مادر کافی باشد. در بعضی موارد، در صورتی که لازم باشد زایمان زود هنگام انجام شود، ممکن است داروهایی برای مادر تجویز شود که به تکمیل رشد ریه‌های کودک کمک می‌کنند.
اگر سن جنین نزدیک به زمان فول ترم بارداری باشد: به طور کلی از بعد از هفته ۳۴ بارداری، اگر جدا شدن جفت جزئی باشد، ممکن است زایمان به صورت طبیعی و تحت کنترل دقیق انجام شود. در صورتی که جدا شدن جفت پیشرفت کرده و یا سلامت مادر یا کودک را به خطر بیاندازد، لازم است فورا سزارین انجام شود . در مواردی که خونریزی شدید باشد ممکن است مادر نیاز به دریافت خون داشته باشد.

پیشگیری
جلوگیری از جدا شدن جفت امکان پذیر نیست، اما می‌توانید برخی از عوامل خطر آن را کاهش دهید. برای مثال، سیگار نکشید و از مصرف مواد مخدری مانند کوکائین خودداری نمایید. اگر مبتلا به فشار خون بالا هستید، به کمک پزشک یا مامای خود مرتبا فشار خون خود را کنترل نماید. هنگام استفاده از وسیله نقلیه، همیشه کمربند ایمنی خود را ببندید. در صورتی که ضربه یا اسیبی به شکمتان وارد شد - مثلا در اثر یک تصادف اتومبیل ، سقوط یا دیگر حوادث- بلافاصله به پزشک مراجعه نمایید. در صورتی که در بارداری‌های قبلی سابقه جدا شدن جفت را داشته باشید و مجددا برای بارداری برنامه‌ریزی می‌کنید، قبل از بارداری مجدد با پزشک خود درباره راه‌های احتمالی کاهش خطر مجدد جدا شدن جفت صحبت کنید.
جدا شدن جفت به این معنی است که همه یا بخشی از جفت از دیواره رحم جدا شده باشد. این مساله می‌تواند موجب خونریزی در مادر شده و ممکن است در تامین اکسیژن و مواد غذایی که باید به جنین برسند اختلال ایجاد کند.
علت جدا شدن جفت در اغلب موارد مشخص نمی‌شود ، اما عوامل خطر آن ممکن است شامل فشار خون بالا ، ترومای شکمی و مصرف مواد مخدر در مادران باشد.
در صورتی که جدا شدن جفت شدید باشد وفورا تحت مداوا و مداخلات پزشکی قرار نگیرد می‌تواند عواقب وخیمی برای مادر و فرزند نارس، از جمله مرگ، پیش بیاورد.

سوالات رایج
اگر قبلا درطی بارداری مشکل جدا شدن جفت برای زنی پیش امده باشد ، چقدر احتمال دارد که در بارداری‌های بعدی نیز با این مشکل مواجه شود؟
اگر برای زنی طی یک حاملگی در گذشته مشکل جدا شدن جفت پیش آمده باشد، ۱۰% احتمال دارد که در بارداری بعدی نیز این اتفاق برایش رخ دهد.
آیا خونریزی در دوران بارداری نشانه جدا شدن جفت از رحم است؟
خونریزی واژینال در دوران بارداری علل زیادی دارد. بعضی‌ از این خونریزی‌ها نشانه مشکلاتی جدی هستند، در حالی که بعضی دیگر این طور نیستند. خونریزی ممکن است در اوایل بارداری یا در مراحل بعدی حاملگی رخ دهد. در اوایل حاملگی خونریزی امری معمول است و در بسیاری از موارد، نشانه مشکل بزرگی نیست. خونریزی در مراحل بعدی حاملگی می‌تواند جدی‌تر باشد. در صورتی که در هر مرحله از بارداری ، هر نوع خونریزی برایتان پیش امد بهتر است با متخصص زنان و زایمان خود تماس بگیرید.
به غیر از جدا شدن جفت از رحم چه عوامل دیگری باعث خونریزی در بارداری می شود؟
جفت سرراهی : وقتی جفت در پایین رحم قرار بگیرد ، ممکن است تمام یا بخشی از دهانه رحم را پوشانده باشد. این حالت تحت عنوان جفت سرراهی شناخته می‌شود. جفت سرراهی ممکن است باعث خونریزی واژینال شود. این نوع خونریزی اغلب بدون درد است. در بعضی انواع مشکل جفت سر راهی خود به خود بین هفته ۳۲ تا هفته ۳۵ بارداری برطرف می‌شود، به این ترتیب که قسمت پایینی رحم کشیده شده و شل می‌شود و بنابراین زایمان و مراحل آن می‌تواند به شکل طبیعی اتفاق بیافتد. اگر مشکل جفت سرراهی برطرف نشود، ممکن است نیاز باشد زایمان به شکل سزارین و زودتر از موعد انجام شود.
چسبندگی جفت یا جفت اکرتا: به حالتی که جفت (یا بخشی از جفت) به دیواره رحم بیش از حد نفوذ کرده و نتواند از آن جدا شود، چسبندگی جفت یا جفت اکرتا گفته می‌شود. چسبندگی جفت ممکن است موجب خونریزی در طول سه ماهه سوم بارداری و خونریزی شدید در هنگام زایمان شود. در اکثر موارد در طول بارداری این مشکل با یک سونوگرافی معمولی قابل تشخیص است. اگر چه گاهی اوقات، تا بعد از تولد نوزاد، مشخص نمی‌شود. در صورتی که کسی در طی بارداری چسبندگی جفت داشته باشد، در معرض خطر خونریزی شدید ( حتی مرگ‌بار) قرار دارد. در چنین حالتی متخصص زنان و زایمان با دقت برنامه زایمان او را تنظیم می‌کند تا مطمئن شود تمام منابع مورد نیاز ( برای جنین) در دسترس هستند. ممکن است لازم باشد کودک را در بیمارستانی که به طور تخصصی در این زمینه مجهز شده به دنیا بیاورند. در اغلب موارد لازم است پس از زایمان رحم نیز خارج شود (هیسترکتومی) تا از خونریزی شدید و حتی مرگ‌بار جلوگیری شود.