پیشگیری از اوتیسم در بارداری، چطور؟

برخلاف مطالب و مقالاتی که ممکن است در سایت‌های معروف مطالعه کنید، پیشگیری از اوتیسم ممکن نیست. شما می‌توانید عوامل خطرساز و احتمال ابتلای کودک به اوتیسم را کاهش دهید ولی پیشگیری امری غیرممکن است. اوتیسم یک بیماری واگیردار یا مستقیماً ارثی نیست که بتوان با ارائه راهکارهای ساده‌ای مثل «شستن دست»، «مصرف ویتامین در دوران بارداری» یا «آزمایش‌های پیش از ازدواج» از آن جلوگیری کرد. در بسیاری از کودکان اوتیستی رابطهٔ علت و‌ معلولی مشخصی برای اختلال وجود ندارد.

عوامل خطرساز شناخته‌شده برای اوتیسم
اوتیسم می‌تواند ناشی از مصرف برخی داروها توسط مادر در دوران بارداری باشد.
داروی والپروآت سدیم (در ایران با نام‌های دی والپروکس و دی والدین نیز شناخته می‌شود)، دارویی ضد تشنج است و یکی از داروهایی است که گفته می‌شود با ایجاد اوتیسم ارتباط دارد. تعداد داروهای شناخته‌شده که منجر به اوتیسم می‌شوند، بسیار کم هستند.
تعدادی پژوهش نشان‌داده‌اند، احتمال تولد کودکان اوتیستی در مادرانی که در سنین بالا باردار می‌شوند، بیشتر است.
برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهند، در کودکانی که تولد زودرس دارند، اوتیسم شایع‌تر است.
اوتیسم همچنین تا درجاتی ارثی است و در خانواده‌هایی که یک عضو اوتیستی دارند، شایع‌تر است.

عوامل خطرساز برای اختلالات مشابه اوتیسم
امروزه به اختلال اوتیسم و اختلالات مشابه، نظیر سندرم آسپرگر همگی، اختلال طیف اوتیسم گفته می‌شوند. به علت اینکه میزان علایم و اثر بیماری بر عملکرد طبیعی افراد، بسیار متفاوت و گسترده است و به بیان بهتر طیف وسیعی دارد. این طیف وسیع سبب می‌شود تا بسیاری از اختلالات با اوتیسم اشتباه گرفته شوند؛ مواردی مانند: دیر به حرف آمدن، اضطراب اجتماعی، اختلال حرکتی آپراکسی، اختلالات یادگیری، اختلالات پردازش حواس یا حتی ناشنوایی. تمامی این موارد می‌توانند علایم اوتیسم باشند که در اغلب موارد هستند، به همین دلیل تمایز اوتیسم «حقیقی» و «اختلالات مشابه اوتیسم» قدری دشوار است.
اختلالات مشابه اوتیسم به دلیل بیماری‌های فراوان، مشکلات ژنتیکی و محرک‌های محیطی ایجاد می‌شوند. به طور مثال، کودک مبتلا به ناهنجاری‌های جنینی ناشی از الکل می‌تواند بسیاری از ویژگی‌های اوتیسم را نشان دهد. البته گاهی کودکان دارای ناهنجاری‌های جنینی ناشی از الکل به اوتیسم نیز مبتلا هستند. یا مثلاً اختلال یادگیری یا تأخیر در یادگیری می‌تواند ناشی از مسمومیت با سرب باشد و با اوتیسم اشتباه گرفته شود.

عوامل خطرساز سوال برانگیز و افسانه‌ای اوتیسم !
در طی این سال‌ها، چند ده عامل مرتبط با ایجاد اوتیسم مطرح شده‌اند. از «مشاهدهٔ بیش از حد تلویزیون» و «تربیت بد کودک» گرفته تا واکسیناسیون، سونوگرافی، امواج موبایل و تقریباً هرچیزی که در دنیای مدرن امروزی وجود دارد به دقت مورد بررسی قرار گرفته‌اند. آیا این موارد واقعاً باعث اوتیسم می‌شود؟ خیر. دوری از تکنولوژی، عدم استفاده از داروهای پیشگیری یا «نه» گفتن به کودک در مواقع بدرفتاری باعث پیشگیری از اوتیسم نمی‌شود. این عوامل که به کرات در مجلات و سایت‌های غیرعلمی نام برده می‌شوند، باعث اوتیسم نمی‌شوند. پس دوری از این موارد نیز نمی‌تواند باعث پیشگیری از اوتیسم در کودک شما شود.

آیا پیشگیری از اوتیسم در کودک ممکن است؟ آری یا خیر
بدون شک شما می‌توانید با رعایت مواردی از کودک خود در برابر اوتیسم محافظت کنید تا برخی یا همهٔ علایم مربوط به این اختلال را کاهش دهید. برای مثال، می‌توانید:
در زمان بارداری از الکل، داروهای مسموم‌کننده، مواد مخدر و خطرات محیطی دوری کنید؛
مطمئن شوید که رنگ استفاده شده در منزل شما بدون سرب باشد؛
سعی کنید در سنین جوان‌تر باردار شوید و در زمان بارداری سن پدر کمتر از ۴۵ سال باشد؛
اگر در خطر زایمان زودرس هستید، حتماً توصیه‌های پزشک را با دقت انجام دهید؛
به صورت منظم به پزشک اطفال مراجعه کنید و مطمئن شوید ناهنجاری‌هایی نظیر ناشنوایی، آلرژی‌ها و دیگر علایم مشابه اوتیسم بررسی و چک شوند؛
متاسفانه عوامل خطرساز بالقوهٔ بسیاری وجود دارند که شما کنترلی روی آن‌ها ندارید. برای مثال: شما هیچ کنترلی روی ترکیب ژنی خود و همسرتان ندارید و ترکیب ژنتیکی فرزندتان را نیز نمی‌توانید کنترل کنید؛
اگر قرار باشد از ابزار دنیای مدرن استفاده کنید، در معرض امواج سونوگرافی، موبایل، امواج wifi و تلویزیون قرار خواهید گرفت و این موارد تقریباً غیر قابل اجتناب هستند. هرچند که اثر سوء این موارد مشخص نیست ولی فواید بسیاری دارند. به طور مثال دوری از سونوگرافی به دلیل یک اثری که قطعی نیست، ممکن است برای کودک یا مادر خطرناک باشد؛
محل زندگی یا شغل شما می‌تواند شما را در معرض آلودگی‌ها و مواد شیمیایی قرار دهد که غیر قابل اجتناب هستند؛
هرچقدر هم که مواظب باشید، ممکن است نتوانید از زایمان زودرس پیشگیری کنید.
شاید پیشگیری از اوتیسم امری غیرممکن باشد ولی می‌توانید به کودکان دچار اوتیسم یا اختلالات مشابه اوتیسم کمک کنید تا زندگی بسیار خوب و نسبتاً کاملی داشته باشند.