تربیت کودک حرف شنو، فرمول‌هایی که باید بلد باشید

پیش از هر چیز والدین باید بدانند که امروزه دیگر انتظار داشتن کودک کاملاً مطیع و فرمانبردار، در حقیقت انتظاری نابجاست، به علاوه، این امر عملا امکان‌پذیر نیست و اصرار بر آن می‌تواند صدماتی جدی به روابط کودک و والدین در آینده وارد کند؛ چرا که خاطرات دوران کودکی بخش مهمی از زندگی هر شخص هستند و این خاطرات در واقع قسمت بزرگی از ضمیر ناخودآگاه فرزند شما را می‌سازد.
بی‌گمان هیچ‌کدام از ما نمی‌خواهیم کودکانی بدون اعتماد به‌نفس داشته باشیم؛ چراکه این‌ کودکان مشکلاتی جدی درخصوص گذران زندگی و آینده خویش خواهند داشت. نوجوان یا جوانی که دوران کودکی‌اش پر از خاطرات تحکم‌ آمیز پدر و مادر خود باشد یقینا نمی‌تواند ادعا کند دوران کودکی خوبی را پشت سر گذاشته است. افرادی که دوران کودکی مناسبی را سپری نکرده باشند با انواع مشکلات در آینده مواجه خواهند شد. بهترین دلیل برای صحت این ادعا می‌تواند رجوع به دوران کودکی خودتان باشد، بی‌گمان هیچ‌کدام از شما نمی‌توانید تأثیرات کودکی در شکل‌دهی نوع زندگی‌تان را انکار کنید.

سبک فرزند‌پروری قاطعانه داشته باشید
برای اینکه کودکتان از شما حرف‌شنوی داشته باشد، در وهله اول باید تغییراتی در سبک تربیتی و فرزندپروری خود به‌وجود آورید. والدینی که بیش از حد سختگیر هستند یا بالعکس با سهل‌گیری‌های افراطی، کودک خود را بد عادت می‌کنند معمولاً کودکان حرف‌گوش‌کنی نخواهند داشت. مهم، توانایی شما در رعایت اعتدال برای تربیت فرزندتان است. به جای سختگیری یا سهل‌گیری زیاد، سعی کنید قاطع باشید. قاطع‌بودن به این معناست که شما در عین حال که ارتباط عاطفی مناسبی با فرزندتان دارید، خواسته‌ها و انتظارات‌تان را نیز معقولانه و با برخورد مناسب با او مطرح می‌کنید و از کودک می‌خواهید که آنها را رعایت کند.

زمان‌های مناسبی را برای پاداش دادن به کودک انتخاب کنید
ممکن است کودک شما به هر دلیلی شروع به لجبازی کند و اصلا نخواهد به آنچه شما می‌گویید گوش دهد. در این زمان احتمال دارد که به‌دلیل گریه و زاری یا داد‌وفریادش تسلیم او شوید و هر آنچه می‌خواهد را در اختیار او بگذارید. لازم است بدانید که این نوع رفتار بدون آنکه خودتان آگاه باشید باعث می‌شود که نافرمانی‌های فرزندتان تشدید شود و او در دفعات بعدی با شدت بیشتری به شما واکنش نشان دهد. در نتیجه اهمیت دارد که چه زمانی خواسته‌های کودک را برآورده می‌کنید و به او پاداش می‌دهید. برای مثال اگر فرزندتان یک اسباب‌بازی می‌خواهد، اما شما فعلا قصد خرید آن را ندارید نباید در برابر اصرارها و رفتارهای ناسازگارانه‌اش تسلیم شوید. به او بگویید که اگر بچه خوبی باشد و به حرف‌های شما گوش کند در نخستین فرصت آن را برای او خواهید خرید. هنگامی که اسباب بازی را در قبال کارهای خوب فرزندتان به او می‌دهید، غیرمستقیم به او می‌آموزید که پاداش‌ها در قبال حرف‌شنوی و رفتارهای صحیح رخ می‌دهند نه در برابر نافرمانی و ناسازگاری. به این ترتیب نافرمانی و لجبازی در او تا حد زیادی کاهش خواهد یافت.

به‌دنبال علت حرف‌گوش‌نکردن فرزندتان باشید
هنگامی که کودک به حرف شما گوش نمی‌کند ممکن است بسیار عصبانی شوید و احساس درماندگی کنید. در این شرایط نمی‌توانید تصمیم بگیرید که چه رفتاری باید انجام بدهید. اگر فرزندتان حرف‌شنوی بسیار کمی از شما دارد برای تغییر او باید ریشه این رفتار را پیدا کنید. علاوه بر اینکه نحوه تربیت شما بر او تأثیر می‌گذارد، ممکن است که این حرف‌گوش‌نکردن‌ها نشانه‌ای از مشکلات روحی کودک باشد. کودکانی که اضطراب‌های زیادی را تجربه می‌کنند، معمولاً اضطراب و استرس‌ خود را در قالب‌های دیگری، ازجمله نافرمانی نسبت به والدین نشان می‌دهند. در این شرایط واکنش تند پدر و مادر اضطراب آنها را تشدید می‌کند و درنتیجه نافرمانی‌ها بیشتر خواهد شد. اگر کودکتان رفتارهای ناسازگارانه خود را مدام تکرار می‌کند و واکنش‌های مناسب شما نیز تأثیر کمی بر او می‌گذارد باید ارزیابی بیشتری از وضعیت روانی او انجام شود. به همین‌خاطر لازم است که برای اصلاح رفتارهای کودک و ایجاد آرامش بیشتر در او و خودتان، به یک روانشناس کودک مراجعه کنید.

حرف‌ گوش‌ نکردن کودک می‌تواند ناشی از اختلال خاصی باشد؟
در شرایطی که نافرمانی‌های کودک بسیار شدید باشد، به‌طوری که رفتارهای او نسبت به هم‌سن‌وسالانش عجیب و غیرنرمال به‌نظر برسد، احتمال مبتلا بودن کودک به اختلالاتی نظیر اختلال نافرمانی مقابله‌ای، بیش‌فعالی، اوتیسم و سایر اختلالات رفتاری مطرح می‌شود. اگر شکی در این زمینه دارید بهتر است هرچه زودتر به یک روانشناس کودک مراجعه کنید. هرقدر که این اختلالات زودتر تشخیص داده شوند و درمان آنها نیز زودتر شود، کودک با آسیب‌های کمتری مواجه خواهد شد.