واریس واژن در بارداری، علل و درمان

واریس واژن (ولو) در دوران بارداری موضوعی نیست که خانم‌های باردار چندان درباره آن صحبت کنند، اما لازم است که بیشتر به این عارضه پرداخته شود. طبق برآوردها ۴ ـ ۱۰ درصد خانم‌ها در دوران بارداری به واریس واژن مبتلا می‌شوند. اما تعداد مبتلایان به واریس اندام تناسلی بسیار بیشتر از این میزان است، بسیاری از خانم‌ها خجالت می‌کشند علائم خود را با پزشک در میان بگذارند، بنابراین بسیاری از موارد واریس ولو هرگز تشخیص داده نمی‌شود.
از آنجایی که واریس واژن عموماً ظرف یک ماه بعد از زایمان برطرف می‌شود، درمان این عارضه معمولاً بر روی مدیریت علائم در خانه متمرکز می‌شود. پزشکان جراحی واریس را در دوران بارداری توصیه نمی‌کنند، چون واریس ناحیه تناسلی بعد از زایمان خود به خود رفع می‌شود. چنانچه رگ‌های واریسی چند ماه بعد از زایمان از بین نرود، می‌توان عمل جراحی را انجام داد.
دکتر سولماز محمدی متخصص زنان و زایمان بهترین روش درمانی را برای رفع واریس ناحیه تناسلی در دوران بارداری به شما پیشنهاد خواهند کرد.

علل واریس واژن
خطر ابتلا به واریس در دوران بارداری به دلیل افزایش حجم خون و کاهش سرعت جریان خون در پایین تنه بیشتر می‌شود. این تغییرات فشار مضاعفی را به سیاهرگ‌ها وارد می‌کند، در نتیجه رگ‌ها برجسته می‌شوند و مانند رگ‌های واریسی پا به رنگ آبی یا بنفش درمی‌آیند.
تغییرات طبیعی دوران بارداری به روش‌های زیر موجب ابتلا به واریس می‌شود:
سیاهرگ‌ها خون را از سراسر بدن به سمت قلب برمی‌گردانند. زمانی که جریان خون برخلاف نیروی جاذبه باشد، دریچه‌های بسیار کوچکی که داخل سیاهرگ‌ها قرار دارند، باز و بسته می‌شوند تا مانع از برگشت خون به عقب بشوند. بااین حال این دریچه‌ها گاهی اوقات ضعیف می‌شوند و اجازه می‌دهند که خون به عقب برگردد و در سیاهرگ‌ها جمع شود؛ در نتیجه رگ‌های واریسی ایجاد می‌شود. عموم مردم با رگ‌های واریسی پا آشنایی دارند، اما جالب است بدانید که احتمال ایجاد شدن رگ‌های واریسی در ناحیه لگن، رحم، تخمدان، واژن و ولو (فرج) نیز وجود دارد. از واریس لگن غالباً با اصطلاحات سندرم احتقانی لگن یا اختلال جریان خون در وریدهای لگن نیز یاد می‌شود.
افزایش خون‌رسانی به ناحیه‌ای که رگ‌های آن متورم شده است.
فشار جنین در حال رشد جریان خون را کند می‌کند و خون دیرتر از ناحیه تناسلی دور می‌شود، در نتیجه خون جمع می‌شود و رگ‌ها متورم می‌گردد.

علائم واریس واژن
واریس واژن یا واریس ولو به متورم شدن لب‌های خارجی واژن در اثر جمع شدن خون در سیاهرگ‌ها گفته می‌شود. واریس واژن علاوه بر ظاهر ناخوشایندی که دارد، باعث ناراحتی بیماران و احساس درد در اندام تناسلی نیز می‌شود.
رگ‌های واریسی در بعضی موارد اطراف ولو، بخش داخلی ران و پشت باسن ایجاد می‌شود، حال آن که در برخی بیماران هیچ نشانه آشکاری به چشم نمی‌خورد، اما بیمار از علائم دیگری مانند درد رنج می‌برد.
شایع‌ترین علامتی که بیماران با آن مواجه می‌شوند، درد دور لگن و یا پایین کمر است که به صورت دردی سنگین و مداوم گزارش می‌شود. درد غالباً در طول روز در اثر ایستادن یا نشستن طولانی مدت تشدید می‌شود.
درد هنگام رابطه جنسی و قبل از قاعدگی و در طول آن نیز احساس می‌شود.
واریس لگن گاهی منجر به تکرر ادرار می‌شود.
جنبه عاطفی این عارضه و عوارض روانی آن می‌تواند یکی از عامل‌های اضطراب و افسردگی قبل از زایمان باشد.
لازم به ذکر است که واریس واژن معمولاً مشکلی را برای فرآیند زایمان ایجاد نمی‌کند و عموماً خود به خود ظرف شش هفته بعد از زایمان برطرف می‌شود. جریان خون در سیاهرگ‌های ناحیه تناسلی کم است، بنابراین حتی اگر این رگ‌ها خونریزی بدهند، به راحتی می‌توان خونریزی را کنترل کرد. برای آرامش ذهنتان و اطمینان از این که مشکلی سلامتیتان را تهدید نمی‌کند، بهتر است قبل از هر کاری به پزشک مراجعه کنید، به خصوص الان که مسئولیت زندگی باارزش نوزاد در رحمتان نیز به عهده شما است.

تشخیص واریس واژن
تشخیص واریس واژنتشخیص واریس واژن متاسفانه بسیار دشوار است و در ابتدا با عارضه‌های دیگری مانند اندومتریوز، فیبروم، افتادگی رحم یا بی‌اختیاری ادرار که علائمی مشابه دارند، اشتباه گرفته می‌شود. گاهی اوقات صرفاً بعد از رد احتمال ابتلا به این عارضه‌ها است که احتمال ابتلا به واریس لگن در نظر گرفته می‌شود. چنانچه پزشک به ابتلا به واریس لگن مشکوک شود، سونوگرافی معمولاً نخستین آزمایشی است که برای تشخیص عارضه انجام می‌شود. پیشرفت‌های به دست آمده در تکنولوژی سونوگرافی این امکان را برای پزشکان فراهم ساخته است تا جریان خون را در عروق بدن ارزیابی کنند. ونوگرافی نیز به همراه تزریق ماده حاجب در کنار سی تی اسکن یا MRI برای بررسی جریان خون در عروق انجام می‌شود.

درمان اولیه
توصیه‌های زیر را برای به حداقل رساندن علائم واریس واژن رعایت کنید:
سعی کنید مدتی طولانی بی‌حرکت نمانید، فعالیت داشته باشید، راه بروید و موقعیتتان را هنگام نشستن یا دراز کشیدن تغییر بدهید. شنا را فراموش نکنید، چون آب به بالا رفتن نوزاد کمک می‌کند و گردش خون را در لگن بهبود می‌دهد.
از زانو زدن، سرپا نشستن یا نشستن روی صندلی خودداری کنید.
مراقب باشید که دچار یبوست نشوید، چون اگر دفع برایتان سخت شود، فشار بیشتری هنگام اجابت مزاج به رگ‌ها وارد می‌شود. مدفوع باید نرم باشد و به طور منظم و بدون مشکل دفع شود.
انحنای پایین کمر را حفظ کنید و از مفاصل ران رو به جلو خم شوید.
یک چهارپایه کوچک به بهبود موقعیتتان کمک می‌کند و دفع را برایتان آسان‌تر می‌کند. فقط خنده‌هایتان را کنترل کنید و خیلی شدید نخندید.
از انجام دادن فعالیت‌هایی مانند بلند کردن اشیاء، فشار دادن، کشیدن، عطسه، سرفه یا خنده غیرقابل کنترل که به تقلای زیادی نیاز دارد، پرهیز کنید. اگر مجبور به انجام این کارها شدید، ناحیه تناسلی را با دست یا حوله لوله شده نگه دارید.
هر زمان که توانستید دراز بکشید و استراحت کنید. بهترین حالت دراز کشیدن به پهلو است.
تمرین‌های کف لگن را به طور منظم انجام بدهید تا عضلات لگن تقویت شود.
اگر واریس پا دارید، پوشیدن جوراب واریس به حمایت از رگ‌های متورم کمک می‌کند. متاسفانه چنین پوشش فشرده کننده‌ای برای ناحیه تناسلی وجود ندارد. البته در گذشته که نوارهای بهداشتی بسیار ضخیم‌تر از نوارهای فعلی بودند، پزشکان توصیه می‌کردند که خانم‌های مبتلا به واریس واژن از چند نوار برای حمایت از ناحیه تناسلی استفاده کنند. اما نوارهای امروزی باریک‌تر از آن هستند که چنین اثری را به وجود بیاورند و دست‌کم باید یک بسته از نوارهای فوق نازک را استفاده کنید تا تغییری به وجود بیاید. مسلماً این کار راحت، عملی یا ضروری نیست و روش‌های مناسب‌تری وجود دارد. بسیاری از متخصصین فیزیوتراپی توصیه می‌کنند که برای کاهش علائم واریس واژن از گن‌های فشرده کننده مخصوص استفاده کنید. پوشیدن گن و جوراب واریس قبل از پایین آمدن از تخت و پیش از آن که نیروی جاذبه اثر کند، به کاهش علائم بسیاری از خانم‌ها کمک می‌کند.

درمان‌های واریس واژن بعد از بارداری
درمان‌های مختلفی برای واریس واژن وجود دارد؛ درمان مناسب با توجه به علائم و شدت عارضه توصیه می‌شود. درمان‌های اولیه شامل مصرف مسکن و یا قرص ضدبارداری می‌شود. قرص ضدبارداری برای کاهش دفعات قاعدگی و در نتیجه کاهش علائم تجویز می‌شود. متداول‌ترین درمان آمبولیزاسیون است. درمان آمبولیزاسیون به این شکل انجام می‌شود که متخصص رادیولوژی کاتتر باریکی را تحت هدایت یک روش تصویربرداری وارد سیاهرگ‌های درگیر می‌کند. سپس سیم‌پیچ‌های بسیار کوچک و محلول سخت کننده برای متلاشی کردن و بستن همیشگی سیاهرگ در آن تزریق می‌شود. آمبولیزاسیون درمانی غیرجراحی است و تحت بی‌حسی موضعی انجام می‌شود. هرچند علائم برخی بیماران بعد از آمبولیزاسیون به شدت کاهش می‌یابد، اما علائم تعدادی از بیماران همچنان به قوت خود باقی می‌ماند. گاهی اوقات رگ‌های دیگر هم به مرور زمان آسیب می‌بیند و تکرار درمان ضرورت می‌یابد. درمان‌های جراحی واریس شامل هیسترکتومی (برداشتن رحم)، اوفورکتومی (برداشتن تخمدان) یا بستن (لیگاسیون) رگ‌های آسیب دیده می‌شود.