مشکلات ارتوپدی کودکان، بیماری های شایع

شاید دردها و مشکلات اسکلتی شما را به یاد پادردها و کمردردهای مادربزرگ و پدربزرگ‌‌تان بیندازد. دردهایی که امان آنها را می‌بُرَد و راه رفتن و نشستن را برایشان دشوار می‌کند. اما مشکلات اسکلتی فقط شامل این گروه از افراد نمی‌شود و گاهی حتی کودکان را هم درگیر می‌کند. کودکان به‌ویژه نوزادان قادر به حرف زدن و بیان دردها و مشکلات خود نیستند و به همین دلیل، آگاهی نسبت به دردهای اسکلتی و آناتومی در آنها و تشخیص مشکلات احتمالی از اهمیت بیشتری برخوردار است. دکتر فرشته کرباسیان، متخصص اطفال و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید پزشکی از معمول‌ترین مشکلات اسکلتی در کودکان و علائمی می‌گوید که والدین در برخورد با کودکان خود باید به آن توجه داشته باشند.

مشکلات آناتومی و ارتوپدی اندام تحتانی در کودکان موارد مختلفی را دربرمی‌گیرد. بخشی از آنها مشکلات مادرزادی هستند که یکی از شایع‌ترین این موارد، دررفتگی لگن است. مورد دیگر هم پاچنبری است که به آن «کلاب فوت» می‌گویند. این مشکلات معمولا در بدو تولد و از طریق معاینات صورت‌گرفته توسط متخصص کودکان روی نوزاد شناسایی می‌شوند.

بسیاری از اختلالاتی که به صورت مادرزادی ایجاد می‌شوند، به صورت ظاهری دیده شده و بارز هستند؛ به طور مثال، زیاد بودن تعداد انگشتان یا به هم چسبیدن انگشتان دست و پا. درواقع، بخشی از مراحل تشخیصی ما نگاه‌کردن به ظاهر اندام‌هاست و از این طریق می‌توان ناهنجاری‌های موجود در اندام‌ها را تشخیص داد. در این میان، برخی مشکلات آناتومی و اسکلتی با معاینات خاص تشخیص داده می‌شوند؛ به‌عنوان مثال، تشخیص دررفتگی لگن، معاینه و روش خاصی را می‌طلبد. دررفتگی لگن در بدو تولد و به دنبال ویزیت اولیه متخصص کودکان در اتاق عمل یا چند ساعت بعد از تولد صورت می‌گیرد. متخصص کودکان بعد از معاینات اولیه، با روش‌های تشخیصی مانند سونوگرافی لگنی، این عارضه را شناسایی می‌کند و بلافاصله نوزاد را به متخصص ارتوپد ارجاع می‌دهد تا اقدامات اولیه درمانی سریع آغاز شود. مراحل اولیه درمان دررفتگی‌های لگنی شامل گچ‌گرفتگی و بریس و چنانچه دیرتر تشخیص داده شوند، نیاز به عمل جراحی پیدا می‌کنند. اما در تشخیص زودهنگام، مشکل نوزاد با درمان‌های اولیه برطرف می‌شود.

پاچنبری هم یکی دیگر از مشکلات نوزادان است که در نگاه اولیه که پزشک به نوزاد دارد، قابل مشاهده و تشخیص است و جزو مشکلاتی است که به سرعت باید برای درمان به پزشک ارتوپد ارجاع داده شود و با گچ‌گیری‌های سریالی در ابتدا و در مراحل بعدی با بریس آن را درمان کرد. پاچنبری یکی از شایع‌ترین مشکلات مادرزادی اسکلتی در نوزادان است که در آن، ناحیه جلوی پا به سمت داخل و پایین می‌چرخد و حتی پاشنه پا هم به داخل متمایل می‌شود و نوزاد قادر نیست پایش را روی زمین بگذارد.

انواع شکستگی‌ها و دررفتگی‌ها هم جزو مواردی هستند که در کودکان زیاد دیده می‌شود و به دنبال اتفاقات بسیار ساده ممکن است ایجاد شوند. به عنوان مثال، حالتی به اسم پولد البو (Pulled elbow) وجود دارد که در آن اغلب، مادران بچه‌ها را از دست گرفته و می‌کشند و به صورت ناگهانی مشاهده می‌کنند که کودک قادر به چرخاندن دست خود نیست.

این جزو موارد شایعی است که به طور اورژانسی مراجعه می‌کنند و با مانوری که انجام می‌شود، مشکل برطرف شده و کودک به حالت عادی برمی‌گردد.

از دیگر موارد شایع عارضه‌های ارتوپدی در کودکان می‌توان به نرمی استخوان اشاره کرد. این قبیل کودکان ممکن است دچار خستگی‌های زودرس و دردهایی در مفاصل شوند.

برای رفع این مشکل معمولا تلاش می‌کنیم با ورزش‌هایی که به کودکان توصیه می‌کنیم، عضلات آنها را قوی کنیم تا دردهایشان کمتر شود. همچنین با کمبود ویتامین D، احتمال بروز این دردها بیشتر خواهد شد. به هر حال، با اصلاح الگوی خواب و تغذیه در بسیاری ازموارد می‌توان به کاهش دردهای ناشی از نرمی مفاصل در کودکان کمک کرد. نرمی مفاصل مشکل خاصی را برای کودکان ایجاد نمی‌کند اما با اصلاح سبک زندگی، می‌توان به بهبود شرایط کودک کمک کرد.

در مشکلات مادرزادی، اگر به عنوان مثال، بچه‌ای دچار دررفتگی لگنی شده و این عارضه در زمان تولد تشخیص داده نشده باشد، هوشیاری والدین در زمانی که کودک شروع به راه رفتن می‌کند، بسیار مهم است.

پدر و مادر باید به چگونه راه رفتن کودک توجه زیادی داشته باشند؛ این که بچه قرینه راه می‌رود یا نه؛ یکی از پاهایش را روی زمین می‌کشد یا نه؛ یا ممکن است مشاهده کنند که عضلات یک طرف اندام‌های کودک لاغرتر از طرف دیگر است. علاوه بر این، والدین باید مراقب نوع راه رفتن کودک باشند؛ این که کودک به صورت عادی راه می‌رود یا به اصطلاح تلوتلو می‌خورد و راه می‌رود. این مورد یکی از موارد مهمی است که باید حتما مورد توجه قرار گیرد.

مورد دیگری که اهمیت دارد، اینجاست که کودک به دنبال یک سرماخوردگی یا ابتلا به یک ویروس ممکن است چندهفته بعد، دچار التهاب در مفاصل شود که درواقع، این التهاب واکنشی است که نسبت به آن بیماری ویروسی ایجاد شده است.

پدر و مادری که متوجه لنگ زدن یا دردهای استخوانی فرزندشان می‌شوند، نباید خیلی راحت از آن بگذرند و بلافاصله باید کودک را برای معاینات دقیق و تشخیص وضعیت نزد متخصص کودکان ببرند زیرا لنگیدن کودکان هنگام راه رفتن به طور قطع بی‌علت نیست و حتماعلت اصلی آن باید توسط پزشک تشخیص داده و درمان‌ها به سرعت آغاز شود.

در مورد شکستگی‌ها هم پدر و مادرها باید توجه داشته باشند که کودک ممکن است یک طرف اندام خود را حرکت ندهد؛ به‌ویژه زمانی که کودک چهار دست و پا راه می‌رود، اهمیت بالایی دارد به‌طوری که ممکن است کودک دچار ضربه‌ای شده باشد و از چشم مادر دور مانده باشد و باعث درد در اندام‌های او شود. این حالت می‌تواند یک ضرب‌دیدگی ساده تا شکستگی اندام را به همراه داشته باشد.