چگونه اوقات فراغت کودکان را پر کنیم؟

مشارکت بیش از اندازه کودکان به خصوص کوچک ترها در فعالیت های منظم آموزشی، می تواند منجر به تضعیف مهارت های خود محوری آنها شود.
تضعیف مهارت های خود محوری نیز باعث می شود که کودک بدون حضور والدین قادر به مدیریت خود به ویژه در موقعیت های بحرانی نباشند.
کودکان نیز به فعالیت های آموزشی منظم علاقه مند نیستند.
مهارت های خودمحوری طیف وسیعی از مهارت ها، مانند برنامه ریزی، حل مسأله، تصمیم گیری، تنظیم افکار و اعمال را شامل می شوند. انسان به صورت غریزی نمی تواند این مهارت ها را در کلاس بیاموزد.
امروزه توجه اکثر والدین روی برنامه ریزی زمان آزاد کودکان در کلاس های آموزشی مختلف متمرکز شده است. علت این مساله، چیزی نیست جز سرگرم ساختن فرزندان با انواع فعالیت ها و ایجاد فرصتی برای خود جهت رسیدگی به امور گوناگون زندگی.
کودکان سنین پیش دبستانی که مادران آنها دخالت چندانی در بازی های منتخب آنها و همچنین چگونگی استفاده از اوقات فراغتشان نداشتند، سطح بالاتری از شادمانی و رضایت کلی از زندگی را در مقایسه با والدین سخت گیر و علاقه مند به ثبت نام کودک در کلاس های آموزشی-تفریحی مختلف داشته اند.
بچه هایی که برنامه های سازماندهی شده خارج از مدرسه داشتند در زندگی آینده شان موفق تر، متعادل تر، دارای اعتماد به نفس بیشتر بود و کمتر مواد مخدر مصرف می کردند.
بنابراین به طور مطلق نمی توان گفت که بچه هایمان را در هیچ برنامه ای ثبت نام نکنیم؛ مهم این است که بین اوقات فراغت و برنامه های انضباط محور، تعادل برقرار باشد چه آن که در گزارش فوق نتایج مثبت تنها در خصوص کودکانی صدق می کرد که خانواده های آنها فاکتور مهم "تعادل" را در برنامه ریزی اوقات فراغت فرزندانشان رعایت کرده بودند.
وابستگی شدید کودکان به استفاده از دستگاه های الکترونیک هوشمند منجر به تمایل بیشتر آنها به هدر دادن زمان آزاد خود خواهد شد. طبق این مطالعه اگر کودکی سه ساعت و یا بیشتر از اوقات فراغت روزانه خود را صرف کار با گوشی یا تبلت کند، سه برابر بیشتر مستعد عدم استفاده مفید از فرصت آزادی که در اختیار دارد خواهد بود.
با توجه به آنچه گفته شد، سوال اصلی این است که چگونه بین اوقات فراغت و برنامه های انضباط محور، ایجاد تعادل کنیم؟
کلمه کلیدی در این باره "استرس" است. اگر کودکان شما نشانه هایی از استرس دارد، یکی از علل آن می تواند عدم تعادل بین این دو باشد. بنابراین باید مراقب نشانه های استرس در کودکان مان باشیم.
ادامه نگاهی به چند مورد از مهم ترین نشانه های استرس در کودکان خواهیم داشت:

فرزند شما وقت آزاد زیادی ندارد
کودکان نیازمند زمان های آزادی هستند که لازم نیست طی آنها هیچ کار خاصی انجام دهند. حتی بی حوصلگی های کودکان در اوقات فراغت نیز می تواند برایشان مفید هم باشند! شاید متعجب شوید اما سر رفتن حوصله باعث شکوفایی خلاقیت در بچه ها می شود. زمان های بیکاری همچنین برای رشد شناختی و توسعه مهارت های اجتماعی نیز ضروری هستند.

فرزندتان علاقه خود را به کارهایی که پیش تر موجب شادی وی می شدند از دست داده است
اگر اخیراً چنین حالتی را در کودک خود مشاهده کرده اید، به احتمال زیاد با زنگ هشداری از علائم ابتلا به استرس مرتبط با فعالیت رو به رو هستید. این نشانه ها اغلب ناشی از برنامه ریزی بیش از حد زندگی کودکان توسط والدین آنها خواهند بود.
از جمله معمول ترین این دسته از تغییرات می توان به عدم تمایل کودک به وقت گذرانی با دوستان صمیمی و یا بچه های هم سن و سال فامیل، عدم مشارکت در فعالیت های مورد علاقه مانند دوچرخه سواری، کتاب خوانی، تماشای فیلم و از همه مهم تر بازی اشاره کرد.

کودک نمی تواند تمرکز خود را در محیط مدرسه به خوبی و همچون گذشته حفظ کند
یکی از اصلی ترین نشانه های وارد آمدن فشار بیش از اندازه به دنبال فعالیت های زمان بندی شده گوناگون به کودک، افت سطح کیفی عملکرد وی در مدرسه عنوان شده است.
مدت زمانی که هر کودک برای انجام تکالیف مدرسه خود صرف می کند فاکتوری اساسی در پیش بینی میزان استرس ناشی از فعالیت به شمار می رود.
با توجه به یافته های این مطالعه، دانش آموزانی که حداقل سه ساعت از زمان روزانه خود را صرف نوشتن تکالیف مدرسه می کنند، دو برابر بیش از سایر کودکان به استرس مزمن ایجاد شده به واسطه فعالیت های برنامه ریزی شده افراطی مبتلا هستند. افزایش این زمان به افزایش استرس منجر شود.

خلق و خوی کودک در مقایسه با قبل بسیار آرام و ساکت شده است
اگر کودکان نسبت به خلق و خوی همیشگی خود ساکت تر و تنهاتر شوند و از اعضای خانواده و دوستان کناره گیری کنند می توان نگران ابتلای آنها به استرس شد

فرزندتان بدخلق و خسته است یا دردهای مبهم دارد
در این مورد باید تا جای ممکن با خودمان صادق باشیم. اگر فرزندمان دائما از خستگی خود شکایت می کند و انرژی کافی برای آغاز روز جدید را ندارد، به احتمال زیاد فعالیت های ساختارمند زیادی را به او تحمیل کرده ایم. وخامت این وضعیت با نشانه های دیگری همچون تحریک پذیری و سردرد تشدید خواهد شد. علامت بعدی می تواند به صورت دردهای مبهم، بدون منشأ مشخص و غیر قابل توضیح تعریف شود.

نتایج کاربردی
بین برنامه های انضباط محور - مانند کلاس های درسی - و اوقات فراغت، تعادل ایجاد کنید. بخش زیادی از وقت کودکان باید به اوقات فراغت بگذرد. حتی اگر از بیکاری نیز حوصله شان سر برود، اشکالی ندارد. بی برنامه بودن کودکان برای ساعات متمادی، نه تنها مضر نیست بلکه می تواند مفید هم باشد.
هر چه سن کودک کمتر باشد، باید آزادتر باشد. کلاس های مستمر و پشت سر هم او را فرسوده می کند.
معلمان نباید آنقدر تکلیف به دانش آموزان کودک بدهند که بیش از سه ساعت از وقت شان را بگیرد. والدین در این باره با مسوولان مدرسه و معلمان صحبت کنند.
علائم افسردگی در کودکان را جدی بگیرید و برایش چاره اندیشی کنید. یکی از این چاره اندیشی ها می تواند کاستن از برنامه های تحمیلی انضباط محور مانند کلاس های مختلف باشد.