سخت ترین روزهای کرونا، از درمان سرطان غافل نشوید

بیماری سرطان به نوبه خود استرس و نگرانی زیادی را به بیمار و خانواده‌اش تحمیل می‌کند. حال تصور کنید طی مراحل درمان سرطان، از جراحی گرفته تا شیمی‌درمانی و رادیوتراپی در زمانه شیوع کرونا، بیماران سرطانی با چه نگرانی‌های بیشتری همراه خواهند بود.

به‌ویژه آن‌که این دسته از بیماران طی شیمی‌درمانی و رادیوتراپی با ضعف شدید سیستم ایمنی مواجهه می‌شوند و خطر ابتلا به کووید-۱۹ در آنان، آن هم با مراجعه به کلینیک‌های درمانی به‌مراتب افزایش پیدا می‌یابد. با این تفاسیر سوالات زیادی در ذهن بیماران و خانواده‌های‌شان ایجاد می‌شود. این‌که آیا می‌شود درمان سرطان را تا مدتی و با توجه به وضعیت بیمار از حیث شدت بیماری به تعویق انداخت؟ چگونه و با رعایت چه نکاتی می‌شود خطر ابتلا به کرونا را طی انجام مراحل درمانی به حداقل رساند؟ برای رسیدن به پاسخ این سوالات با دکتر مریم گروسی، متخصص رادیوانکولوژی و عضو هیات علمی دانشگاه ایران گفت‌وگو کرده‌ایم.

آیا درمان جراحی تومورهای سرطانی با توجه به احتمال آلودگی به کرونا در صورت بستری در بیمارستان می‌تواند در شرایطی به تعویق بیفتد؟

در بیماران با وضعیت اورژانسی که زندگی آنها در صورت انجام نشدن جراحی در خطر است (مانند انسداد در دستگاه گوارش یا خونریزی که با روش‌های دیگر قابل کنترل نیست) امکان تعویق جراحی وجود ندارد. اما در برخی موارد با در نظر گرفتن نوع سرطان و مرحله بیماری طبق نظر پزشک می‌توان جراحی را به تعویق انداخت تا زمان جراحی از درمان‌های دیگر مانند شیمی‌درمانی استفاده کرد.در صورتی که بیماری با جراحی قابل علاج باشد، به تاخیر انداختن جراحی منطقی نیست. گاهی می‌توان به‌جای جراحی از درمان‌های جایگزین در صورت امکان استفاده کرد. همچنین گاهی در سرطان‌هایی که رشد کندی دارند و مرحله بیماری پایین است، تعویق جراحی امن محسوب می‌شود.به‌طور کلی ‌باید سود درمان جراحی با احتمال ابتلا به کرونا و مرگ‌ومیر ناشی از آن ارزیابی شده و سپس تصمیم‌‌گیری شود.

در کدام دسته از بیماران، انجام شیمی‌درمانی می‌تواند در منزل و بدون مراجعه به بیمارستان صورت بگیرد؟ در چنین شرایطی خطر تداخلات و ایجاد حساسیت دارویی در صورت انجام شیمی‌درمانی در منزل وجود ندارد؟

در برخی سرطان‌ها مانند سرطان روده بسته به نظر پزشک و مرحله بیماری، امکان شیمی‌درمانی به‌صورت خوراکی در منزل وجود دارد. در مورد سرطان پستان در بسیاری از موارد می‌توان از درمان هورمونی استفاده کرد که به‌صورت خوراکی است و در منزل استفاده می‌شود.

اما شیمی‌درمانی تزریقی حتما باید در مراکز شیمی‌درمانی یا بیمارستان تخصصی انجام شود. زیرا امکان واکنش و حساسیت‌های دارویی و سایر عوارض وجود دارد که در آن صورت نیاز به اقدامات اورژانسی و تجهیزات پزشکی است.

در صورت مراجعه به مراکز درمانی برای شیمی‌درمانی چه نکات بهداشتی در دوران شیوع کرونا از سوی بیماران باید رعایت شود؟

در همه‌گیری کووید-۱۹ بیماران مبتلا به سرطان بیشتر مستعد آلودگی هستند. زیرا به علت خود سرطان یا درمان‌های آن ممکن است سطح ایمنی بدنشان کاهش یابد.همچنین این بیماران مراجعات مکرر به بیمارستان دارند که باعث قرارگرفتن هر چه بیشتر آنها در معرض ویروس کرونا می‌شود.از سوی دیگر بسیاری از بیماران به‌علت ترس از ابتلا به ویروس کرونا از مراجعه به مراکز درمانی پرهیز می‌کنند که باعث پیشرفت سرطان می‌شود. بیماران در صورت هرگونه علامتی شبیه کرونا باید به پزشک یا پرستار خود اطلاع دهند، چون در این بیماران تشخیص زودرس ویروس کرونا حیاتی است تا اقدامات لازم انجام شود.

در اینجا توجه به نکات بهداشتی مانند رعایت فاصله اجتماعی، اندازه‌گیری دمای بدن توسط پرستار مربوطه، استفاده منظم از ماسک یک‌بار مصرف، شیلد و شست‌وشوی دست‌ها به‌شدت توصیه می‌شود. به بیمارانی که برای درمان مراجعه می‌کنند توصیه می‌شود مایع ضدعفونی‌کننده و پارچه تمیز برای تخت شیمی‌درمانی یا رادیوتراپی به همراه داشته ‌باشند. همچنین استفـــــــــــــاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی در اینها به حداقل برسد و بیمار همراهان کمتری داشته باشد.

این بیماران پس از برگشت به خانه چه مواردی را از نظر بهداشتی باید رعایت کنند؟

با توجه به این‌که بیماران مبتلا به سرطان در گروه پرخطر قرار دارند و عوارض ویروس کرونا در صورت درگیری در این بیماران بیشتر است. پس نکات بهداشتی ذکر شده با دقت بالاتری انجام شود و تا حد امکان از منزل خارج نشوند ودید و بازدیــــــــــــد هم انجام نشود. لباس‌های این بیماران پس از ورود به منزل باید شسته شود. لازم است بیماران در مورد بروز علامت‌هایی مانند تب، درد بدن، سرفه و اسهال حساس باشند.

در شرایط همه‌گیری کووید-۱۹ درصورت امکان بهتر است از تماس از راه دور مانند تلفن یا اینترنت برای برقراری ارتباط با پزشک یا پرستار استفاده کرد تا مراجعات بیمار به مراکز درمانی کمتر شود.

چه توصیه‌ای به مبتلایان به سرطان در دوران کرونا از نظر تغذیه‌ای و تقویت سیستم ایمنی و مراقبت‌های خاص‌تر دارید؟

به‌طور کلی اثر تغدیه در پیشگیری یا درمان کرونا از نظر علمی ثابت نشده است.برای تقویت سیستم ایمنی، خواب کافی و تغذیه سالم مانند مصرف منظم میوه و سبزیجات که طبق پروتکل‌های بهداشـــــــتی شست‌وشو شده باشند، نقش مهمی دارد. مصرف ویتامین‌ها و مواد معدنی مانند ویتامین D، امگا۳ و زینک برای بالابردن ایمنی طبق نظر پزشک ممکن است مفید باشد. هنگام درمان سرطان هم باید از مصرف خودســــــــــــرانه ویتامین‌ها خودداری شود.

رادیوتراپی را می‌توان در دوران شیوع کرونا در برخی از بیماران به تعویق انداخت؟

رادیوتراپی یا پرتودرمانی یکی از درمان‌های اصلی در بیماران مبتلا به سرطان است و تعویق آن در بسیاری از بیماران ممکن است باعث کاهش طول عمر بیمار و افزایش مرگ‌ومیر شود. بنابراین به تاخیر انداختن رادیوتراپی در بسیاری از بیماران منطقی نیست و برای هر بیمار باید به صورت جداگانه طبق نظر پزشک با توجه به نوع و مرحله بیماری و میزان سود از رادیوتراپی تصمیم‌گیری شود.

در صورتی که ثابت شود بیمار به کرونا مبتلا شده، درمان‌های مربوط به سرطان قطع شده و پس از ۱۴ روز از زمانی که بیمار بدون علامت است یا دو تست منفی کرونا دارد، درمان دوباره شروع می‌شود. برای کاهش رفت‌وآمد بیماران در برخی سرطان‌ها مانند روده، پستان و پروستات می‌توان تعداد جلسات رادیوتراپی را کمتر کرد و از دوز اشعه بالاتر در هر جلسه استفاده کرد.