آیا حجامت برای کودکان مفید است؟

سلامت: اگرچه در سال‌های اخیر، طب سنتی جانی دوباره گرفته و حتی دانشکده‌ آن تاسیس شده و وزارت بهداشت هم تکیه ویژه‌ای بر آن دارد، اما در جامعه، عملا در بر همان پاشنه سابق می‌چرخد .

یکی از مورد اختلاف‌ترین روش‌های درمانی سنتی، حجامت است که در چند سال اخیر رونقی دوباره یافته و البته از شکل سنتی و غیربهداشتی خود -کاری که در آرایشگاه‌ها و حمام‌ها انجام می‌گرفت - به شکلی مدرن و بهداشتی- که این روزها حتی در درمانگاه‌ها انجام می‌شود- تبدیل شده است؛ تا جایی‌که طبق آمارهای غیررسمی، چیزی بیش از ۲هزار پزشک عمومی مبادرت به انجام آن می‌کنند .

در حالی که در چند سال اخیر، حجامت برای بزرگسالان نیز با اظهار نظرهای متفاوتی از سوی متولیان بهداشتی جامعه همراه بوده است، این روزها موج جدیدی از تبلیغات برای حجامت سبب شده است که برخی از افراد، بدون اطلاع از مضرات کاری که انجام می‌دهند، کودکان خود را هم به تیغ حجامت بسپارند .

دکتر بابک یکتاپرست، کارشناس سازمان انتقال خون ایران، در گفت‌وگو با همشهری به استرس حجامت در کودکان اشاره کرده و می‌گوید: پزشکی نوین در کشورهای پیشرفته، سعی می‌کند تا از بار روانی درمان‌های ارائه شده برای بیماران بکاهد و حتی برای کودکان مبتلا به سرطان که نیاز به استفاده از مغز استخوان برای درمان آنها وجود دارد، توصیه می‌شود تا کودک را خواب کنند .

حال چگونه است که کودکان سالم را تنها به این بهانه که می‌خواهیم از ابتلای آنها به بیماری‌ها پیشگیری کنیم، در معرض حجامت قراردهیم؟

دکتر یکتاپرست، همچنین به این نکته که فواید حجامت برای کودکان مورد سؤال است اشاره کرده و ادامه می‌دهد: حجامت در کودکان، فواید اثبات شده‌ای ندارد اما مضرات آن قطعا ثابت شده است و ضمن اینکه برش‌های ایجاد شده توسط تیغ، احتمال بروز عفونت را هم بیشتر می‌کند، همچنین زمان زیادی لازم است تا این بریدگی‌ها دوباره ترمیم شود .

وی با اشاره به مستندات روانپزشکی، معتقد است که حجامت در شکل گیری امنیت روانی آینده کودکان نیز اختلال ایجاد می‌کند و از این‌رو به هیچ وجه توصیه نمی‌شود. این در حالی است که کارشناسان ومتخصصین سازمان انتقال خون، سعی کرده‌اند تا با آگاه‌سازی‌ افراد، به آنها یادآوری کنند که حجامت اشکالاتی داشته و حتی برای بزرگسالان هم چندان توصیه نمی‌شود چه برسد به کودکان .

به‌عنوان مثال، دکتر سید حسن ابوالقاسمی، مدیرعامل سازمان انتقال خون ایران، با تاکید بر غیراستاندارد بودن شرایط فیزیکی حجامت می‌گوید: با ایجاد خراش روی پوست، مهم‌ترین مرز بین فضای بیرونی و خون شکسته و شرایط را برای ایجاد آلودگی و رشد میکروب مساعد می‌کند و مطابق آخرین مقررات جهانی، افراد حجامت‌شده مجاز به اهدای خون نیستند مگر آنکه یک سال از آخرین حجامت آنان گذشته باشد .

درمان کوتاهی قد با حجامت؟ !

طرفداران حجامت، اخیرا دست به تبلیغاتی درمورد فواید حجامت برای نوزادان هم زده‌اند. به اعتقاد آنان، در طب اصیل ایرانی، حجامت به‌عنوان رفتار درمانی چند بعدی برای انواع بیماری‌های نوزادان، کودکان و نوجوانان معرفی شده است و یکی از کاربردهای جالب توجه آن افزایش قد و ایجاد جهش رشد در اطفال و نوجوانان است .

البته به گفته کارشناسان، استدلالاتی که در دفاع از حجامت مطرح شده است، اغلب غیرعلمی است و به‌عنوان مثال، در یکی از مقالاتی که به توضیح درمان کوتاهی قد در طب سنتی پرداخته، گفته شده که درمان کوتاهی قد در طب سنتی مفصل بوده و شامل روغن مالی، استفاده از معجون‌های غذایی، ماساژ، استنشاق رایحه‌های معطر، اصلاح تغذیه و تغییر ساعات خواب است و در نهایت مشخص نمی‌کند که فواید این همه تغییر در سبک زندگی کودک، چگونه به نفع حجامت تمام می‌شود؟ !

در این میان، نکته قابل توجه دیگری که وجود دارد، استناد به احادیث و تاکیدات مذهبی و ایجاد فضای روحانی در مراکز حجامت است که البته در همین وجه نیز به‌طور کامل به افراد آگاهی داده نمی‌شود .

دکتر یکتاپرست با اشاره به اینکه اگر بخواهیم، خون گیری و حجامت را از دیدگاه طب سنتی در کفه‌های یک ترازو بگذاریم، هر دو یکسان است و حتی در بعضی موارد، خون گیری ارجحیت دارد، می‌گوید: خون گیری نیز تحت کلمه‌ای به نام «فصد» در احادیث و طب سنتی توصیه شده است و حتی در قانون بوعلی، با اشاره به حجامت و فصد، برای درمان بیماری‌هایی نظیر غلظت خون، تنها خون گیری یا فصد، مورد توجه قرار گرفته است .

آلودگی محیط زیست

نکته مهمی که اکثر کارشناسان به آن اشاره می‌کنند، تهدیدی است که حجامت برای سلامت شهری ایجاد می‌کند به این طریق که خون حجامت از طریق فاضلاب شهری دور ریخته می‌شود و چون بسیاری از بیماران برای خلاصی از بیماری‌هایی نظیر هپاتیت به حجامت روی می‌آورند، میکروب این بیماری‌ها نیز ممکن است از طریق فاضلاب به آب‌های شهری برسد و این همان مواد زایدی است که در سازمان انتقال خون، برای پیشگیری از سرایت به اطراف، سوزانده می‌شود .

آنچه به گفته کارشناسان، توجه به آن اهمیت ویژه‌ای می‌یابد، ضرورت تطبیق روش‌های سنتی دوباره جان گرفته با روش‌های نوین و مؤثر است، چرا که در بسیاری از موارد، از جمله حجامت، کارکردهای درمانی در برابر روش‌های بهداشتی‌تر و اصولی‌تر مثل خون گیری، چندان به چشم نیامده و تنها عادت عمل کردن به نوعی سنت است که سبب تداوم آن می‌شود .