وسایل پیشگیری از بارداری، حذف رایگان آن

جمعیت و در نظر گرفتن سیاست هایی برای کاهش یا افزایش آن، مساله ای است که در جوامع مختلف مورد بحث قرار می گیرد و در کشور ما هم با توجه به اتفاقات سیاسی و اجتماعی و اقتصادی مختلف بارها مورد بررسی قرار گرفته و رویکردهای متفاوتی نسبت به آن اتخاذ شده است.

در ایران، از سال ۱۳۳۷ مباحث کنترل جمعیت و تنظیم خانواده آغاز شد و پس از انقلاب، بنا به دلایلی از جمله جنگ ایران و عراق، رشد جمعیت افزایش یافت به طوری که در سال ۱۳۶۵ به بالاتر از ۳.۲ درصد رسید.

در پی این شرایط سیاست های کنترل جمعیت در دستور کار قرار گفت که شامل ارائه خدمات رایگان پیشگیری از بارداری (ارائه کاندوم رایگان در مراکز بهداشت شهری و روستایی و نیز انجام رایگان وازکتومی) و حذف کلیه سیاست های تشویقی ۳ اولاد به بالا بود. این اقدامات منجر به سریع ترین کاهش ثبت شده در نرخ رشد جمعیت یک کشور شد و نرخ رشد جمعیت ایران را در مدت کوتاهی از ۳.۲ درصد به ۱.۲ درصد در سال رساند.اما حالا پس از گذشت چندین سال از اتخاذ این رویکرد، دولتمردان نسبت به ادامه این روند هشدار داده و خواستار به کارگیری سیاست هایی برای افزایش جمعیت شده اند.

به گفته آنها، جمعیت ایران به سمت پیر شدن پیش می رود و اگر میزان فرزندآوری خانواده ها به همین روالی باشد که طی سال های اخیر بوده، با کاهش شدید و نگران کننده جمعیت رو به رو خواهیم بود.به همین منظور، اقداماتی برای تشویق خانواده ها به فرزنددار شدن در نظر گرفته شده از جمله در نظر گرفتن مشوق های مالی مانند پرداخت یک میلیون تومان به هر نوزاد که البته متوقف شد، محدود نبودن تعداد فرزندان خانواده برای پرداخت یارانه و افزایش کمک هزینه نگهداری فرزندان بانوان شاغل در مهدهای کودک از ۳۶ به ۵۰ هزار تومان. حذف درس تنظیم خانواده از واحدهای درسی دانشگاهی و جایگزین کردن درس شکوه همسرداری به جای آن هم از دیگر کارهایی بود که به این منظور انجام شد و اما در کنار این ها، یکی دیگر از اقداماتی که در دستور کار قرار گرفت، حذف بودجه کنترل جمعیت بود به طوری که تقریبا یک ماه پیش، وزیر بهداشت از حذف کامل بودجه برنامه کنترل جمعیت، رفع محدودیت دو فرزند و جایگزینی برنامه سلامت باروری در کشور خبر داد.

مرضیه وحید دستجردی با اعلام این که بودجه برنامه کنترل جمعیت به طور کلی حذف شد، اعلام کرد: «اکنون چنین برنامه ای در وزارت بهداشت وجود ندارد. در عین حال تقاضای بودجه ۱۹ میلیارد تومانی را از دولت برای اجرای برنامه سلامت باروری داریم که با استفاده از آن به سلامت مادران، نوزادان و کودکان کمک کنیم و امیدواریم این بودجه در اختیار وزارت بهداشت قرار گیرد. سیاست جمعیتی وزارت بهداشت در جهت سیاست های کلی نظام و منویات مقام معظم رهبری است و در این مسیر سیاست کنترل جمعیت به آن معنا که در گذشته بوده دیگر وجود ندارد.»

قشر فرهیخته زیر بار بچه دار شدن نمی روداما آنچه کارشناسان را نگران کرده و باعث می شود درباره عواقب حذف بودجه کنترل جمعیت و ارائه نشدن رایگان امکانات پیشگیری از بارداری هشدار دهند، آسیب هایی است که این تصمیم در پی خواهد داشت. به گفته آنها، با این که هدف این است که جمعیت افزایش یابد اما جای این نگرانی وجود دارد که این رشد جمعیت و فرزندآوری فقط در قشرهای خاصی از جامعه رخ دهد و با توجه به تعداد بالایی از مردم که زیر خط فقر زندگی می کنند، به فقر بیشتر آنها و آسیب های اجتماعی که این فقر در پی خواهد داشت دامن بزند. این اتفاق چندان هم دور از ذهن نیست زیرا طبیعی است که با حذف امکانات رایگان، احتمال افزایش قیمت وسایل پیشگیری از بارداری در فروشگاه ها و دسترسی نداشتن مردم در روستاها و شهرهای کوچک به چنین امکاناتی وجود خواهد داشت، بنابراین عواقب آن شامل حال خانواده هایی می شود که حالا هم در وضعیت اقتصادی خوبی قرار ندارند و با این که ممکن است فرزند دیگری نخواهند و حتی توان اداره زندگی خود با این تعداد فرزند را نیز نداشته باشند، اما به خاطر گران شدن این امکانات و در نتیجه استفاده نکردن از آنها، به تعداد فرزندانشان اضافه شود.

این مساله می تواند عواقب زیادی در پی داشته باشد که می توان به افزایش تعداد نوزادان سرراهی و بی سرپرست، رشد تعداد کودکان کار و افزایش تعداد نوجوانان و جوانان بزهکار اشاره کرد.

منیره آمدی، رئیس موسسه مطالعات و تحقیقات زنان در این باره معتقد است: نکته ای که درباره افزایش جمعیت وجود دارد این است که سیاست های تشویقی مورد نظر کامل نیست چون این سیاست ها کمک می کند که افراد دهک پایین که افراد کم توان در بحث تربیت، دانش و سواد هستند، با این تشویق ها فرزندان بیشتری تولید کنند که ایجاد مشکل می کند.

وی با بیان اینکه در افزایش جمعیت ازدیاد نسل فرهیخته اهمیت دارد، ادامه داد: فردی که از نظر اقتصادی مشکل داشته و نمی تواند هزینه زندگی خود را تأمین کند نباید فرزندان زیادی داشته باشد.او در گفت وگو با فارس با تاکید بر این که مشکلی که ما در حال حاضر در بحث کاهش جمعیت با آن مواجه هستیم قشر دانشگاهی و فرهیخته ما است که زیر بار بچه آوردن نمی روند، ادامه داد: اگر سیاست های تشویقی برای افزایش جمعیت بدون مطالعه میدانی و جامعه شناختی و میل جوانان به فرزندآوری لحاظ شود فاجعه ای را شاهد خواهیم بود که قاعده هرم جمعیت را افزایش داده و در کف جامعه ازدیاد نسل را به وجود می آورد در چنین شرایطی نیاز به صرف هزینه های مالی زیاد برای آموزش و تأمین اشتغال این جمعیت خواهیم شد.

وی با اشاره به اشکالات موجود در سیاست های تشویقی بدون مطالعه گفت: اگر سیاست های تشویقی بدون ملاحظه تصویب شود ممکن است افراد سودجو به خاطر دریافت مزایا مانند دریافت مسکن و تسهیلات مالی بچه دار شوند و کسی به خاطر مادر شدن بچه دار نشود. افزایش بارداری های ناخواسته، سقط جنین و مرگ ومیر مادرانیکی دیگر از هشدارهایی که کارشناسان می دهند و معتقدند با حذف وسایل رایگان پیشگیری از بارداری، باید منتظر آن بود، افزایش مرگ و میر زنان به هنگام زایمان و همچنین افزایش موارد سقط جنین است.به گفته رئیس انجمن جمعیت شناسی کشور، این تصور اشتباهی است که با قطع وسایل جلوگیری از بارداری می توان شاهد رشد موالید در کشور بود.

محمد میرزایی، رئیس انجمن جمعیت شناسی در گفت وگو با خبرآنلاین گفت: «اگر لوازم کنترل بارداری را بطور رایگان در اختیار مردم قرار ندهیم و حاملگی ناخواسته اتفاق بیفتد، در مناطق محروم به سقط جنین های غیربهداشتی روی آورده می شود و سلامت مادران و فرزندان طوری به خطر می افتد که حتی احتمال کاهش رشد موالید وجود دارد.»او تاکید کرد: «این اقدامات باید آرام و با تشویق صورت بگیرند نه این که وسایل تنظیم خانواده که درواقع وسیله بهداشت خانواده و حافظ امنیت و سلامت مادر است را از خانواده های محروم دریغ کنیم و آنان را بسوی حاملگی ناخواسته و رفتارهای غیرطبیعی سوق بدهیم.»رئیس انجمن جمعیت شناسی ایران با بیان اینکه جامعه در سطح خرد یعنی خانواده، تصمیم گیری های فارغ از سیاست گذاری های کلان دارد، گفت: «این یک واقعیت است که خانواده به خاطر مسائل اقتصادی نمی خواهد از حد بیشتری فرزند داشته باشد زیرا قبلا بچه ها به اقتصاد خانوار کمک می کردند اما الان خانواده مجبور است برای فرزندانش هزینه کند.» حل مشکل زوج های نابارور راهگشاستاما آنچه به جای تشویق همه مردم به بچه دار شدن پیشنهاد می شود این است که اگر خواهان افزایش جمعیت هستیم، به نظر می رسد بهتر است به دنبال حل مشکل زوج های نابارور بود و بودجه را به سمت کاهش هزینه های دارو و درمان آنها سوق داد چرا که در اینصورت، هم بدون این که بعضی خانواده ها تعداد زیادی فرزند داشته باشند جمعیت افزایش می یابد، هم خانواده هایی که فرزندی ندارند به خواسته خود رسیده و بچه دار می شوند.به گفته دبیر انجمن علمی تخصصی باروری و ناباروری ایران، حدود ۹۰ درصد از زوج های نابارور که در حالت طبیعی امکان باروری ندارند، با استفاده از روش های علمی شانس بچه دار شدن را دارند اگرچه در مرحله اول بارور نمی شوند.دبیر انجمن علمی تخصصی باروری و ناباروری ایران با اشاره به برنامه دولت برای افزایش جمعیت کشور گفت: «حال که دولت علاقمند به افزایش جمعیت است، ابتدا به فکر افرادی باشد که مشکل باروری دارند اما توان مالی برای پرداخت هزینه های درمان ندارند.»نوروزی در گفت وگو با خبرگزاری مهر، با تاکید بر پوشش بیمه ای دارو ها و جراحی های پیشرفته برای درمان نازایی در کشور، افزود: «اگر این هزینه ها توسط بیمه ها پوشش داده شود، علاقمندی زوجین برای بچه دار شدن بیشتر خواهد شد.»به گفته او، در حال حاضر هیچ کدام از خدمات دارویی و جراحی پیشرفته برای درمان نازایی در کشور تحت پوشش بیمه نیست و تنها هزینه خدماتی مثل سونوگرافی و برخی آزمایش ها را بیمه ها پرداخت می کنند؛ در صورتی که با رفع این موانع می توان شاهد افزایش جمعیت کشور بود.