اهمیت قصه گویی برای کودکان، پرورش فضائل اخلاقی

خبرگزاری مهر: قصه گفتن‌های مادر برای کودک بسیار جالب و گیرا است به طوری که حاضر است از بازی خود صرف نظر کند و بدان گوش فرا دهد. به هنگامی که مادر برای کودک قصه می‌گوید او تمام گوش است آن‌چنان به آن دلبسته است که همه چیز را فراموش می‌کند.

مادر در ضمن قصه گفتن نکته‌هایی به کودک می‌آموزد و پایه‌های ایمانی و اخلاقی محکمی را در او استوار می‌کند. قصه گفتن در ساختن و سازمان دادن او در ایجاد زمینه‌هایی چون استقامت،عظمت جویی و.... بسیار موثر است.

فواید قصه گفتن

قصه‌ها جان و روان آدمی را تحت تاثیر قرار داده و در دل آدمی می‌نشیند و اثرش پایدار می‌شود، احساسات و عواطف را کاملا تحت الشعاع قرار داده و کودک را با موقعیت شخصیت‌های داستان همانند می‌سازد.

علت تاثیر داستان از این بابت است که در کودک حالت قهرمان جویی و همانندی است. شخصیت‌های شگفت انگیز داستان او را به سوی خود بر می‌انگیزانند و کودک می‌کوشد خود را مانند آن‌ها کند. از سوی دیگر وجدان آدمی در داستان‌ها مشارکت می‌کند و با مراحلی که در قصه‌هاست یک به یک همراه می‌شود و نتیجه می‌گیرد که داستان به صورت یک واقعیت ملموس پذیرفته شده و در ذهن راسخ می‌شود. تاثیر دیگر داستان این است که غیر مستقیم خواسته ها و امیال کودک را نشان می‌دهد و طفل با شنیدن آن تا حدودی اقناع و ارشاد شده یا دلیلی برای ادامه یا ترک تمایلاتش پیدا می‌کند.

از طریق قصه می‌توان به پرورش جان و روان کودک پرداخت و جنبه‌های متناقضی که در ذهن او وجود دارد از میان برد. مفاهیمی چون عدالت، حق دوستی، تفکر، ایمان، ادراک، اخلاق، استقامت، زیباجویی، زیبا کردن زندگی، رسوا جلوه دادن کار زشت، انحطاط، ترقی و پیشرفت و... همه و همه از راه داستان امکان پذیر است.

از طریق داستان می‌توان فضائل اخلاقی را در فرد استوار ساخت، احساسات را رنگ داد و آدمی را نسبت به امری حساس یا بی تفاوت کرد. قصه نقاط ضعف و قدرت آدمی را به انسان نشان می‌دهد و زمینه را برای تمرین، کسب تجارب، جبران ضعف، تقویت جنبه‌های مورد نظر فراهم می‌سازد.

البته داستان‌ها می‌توانند به جای سازندگی ویرانگری داشته باشند. فی المثل اگر مغز را از افسانه‌های بی‌حساب و بی‌نتیجه پر کنیم و به جای ریختن مسائل ارزنده آن را با پوچی و بیهودگی رنگ دهیم پیداست که چه زیانی متوجه کودک کرده‌ایم. مغز کودک مخزنی قیمتی و گران‌بهاست و باید چیزی قیمتی در آن گذارد. داستان‌هایی که جنبه تخیلی دارند سازنده‌اند ولی اگر خیالبافی از حد معینی بگذرد کودک را از واقع بینی دور می‌دارد، او شخصیت‌های خیالی را واقعی پنداشته و به دنبال پیاده کردن آن در جهان خارج می‌افتد و در آن صورت است که کارش به بیهودگی می‌کشد.

نوع انتخاب کردن داستان

نظر به اهمیت و تاثیر فوق العاده داستان مادر باید نوع مطلوب را برای بیان کردن و گفتن به کودک انتخاب کند. اما چه داستان‌هایی را انتخاب کنید؟ این بستگی دارد به آن‌که مادر در بیان داستان چه هدفی دارد. شک نیست که داستان‌های جن وپری، آدم جنگلی، دیو مخوف و از این قبیل باید دور افکنده شود. منظور این نیست که بگوییم جن وجود ندارد بلکه می‌گوییم آنچه که برای کودک باید انتخاب شود از این نوع مناسب نیست. قصه‌های ترس آور موجب ترس‌های خطرناک در کودک می‌شود.

داستان‌ها باید تصاویری از حق و باطل را نشان دهند و در آن پیروزی‌ها اغلب از سوی حق باشد و روح امید را در کودک زنده نگه داد. همچنین داستان‌ها باید روح ابتکار را در کودک تقویت کند و جنبه‌های خصمانه و کینه‌توزانه را در او بکشد یا تضعیف کند، درس اخلاق بدهد و راه و روش انسانیت به او بیاموزد.

برای کودکانی که ترسو هستند بهتر است از داستان‌های قهرمانان و شجاعان صحبت شود و برای آن‌ها که اشتباهاتی دارند داستان‌های دیگری برای کوباندن آن روحیه‌ها. در همه حال قصه‌ها به تناسب مورد نظر بوده و دارای جنبه آموزندگی اصلاحی باشد.

برای اطفال داستان‌های غم انگیز نقل نشود، زیرا روح آنان را افسرده می‌سازد و بعدها ممکن است حالت قساوت را در آنان تقویت و یا ایجاد کند. داستان باید روح اعتماد و اطمینان را در کودکان زنده کنند باید جنبه ارشادی داشته باشد و موجب تحول و حرکتی در کودک شود نه آن‌که عقلش را تخدیر کند و ذهن وهوش او را برباید.

قصه‌ها باید دارای نتایجی باشند و در این نتایج هدف‌های مهم تربیتی خلاصه شود. مثلا داستان باید نشان دهد خیانت بد است و عواقب نادرستی دارد. نتیجه داستان باید به گونه‌ای باشد که فرد را آگاهانه یا ناخود آگاه به واقع و حقایق امر نزدیک سازد. زمان قصه گویی در تاثیر آن دخالت دارد. بهتر است داستان‌ها به هنگام خواب کودکان و به موقعی که در رختخواب و آماده خوابیدن است گفته شود و تعریف کردن آن نوعی لالایی برای طفل باشد.