مصرف رازیانه در دوران شیر دهی ضرر دارد؟

سوال مخاطب نی‌نی‌بان: پسرم چهار ماه و نیمه است و شیر خودم را می خورد. بنا به دلایلی شیرم کم شد و مجبور شدم از دم نوش رازیانه استفاده کنم روزی ۲ لیوان. به تازگی متوجه شده ام رازیانه نباید برای شیر خوار پسر استفاده شود. آیا به نظر شما مصرف رازیانه توسط من برای پسرم مضر است؟

پاسخ دکتر اکبر کتابی، متخصص اطفال:
می توانید از عرق رازیانه استفاده کنید و مشکلی هم ندارد. اما بازه زمانی خاصی دارد و این طور نیست که تا پایان دو سالگی فرزندتان به طور مداوم از این عرق استفاده کنید. می توانید به مدت ۱۴، ۲۱ و یا ۴۰ روز عرق رازیانه به اندازه یک فنجان به طور روزانه استفاده کنید و بعد از آن تا ۲۰ روز رازیانه ننوشید و پس از این مدت باید نوع عرقی که استفاده می کنید را باید عوض کنید و از عرق بومادران استفاده کنید. استفاده مداوم از عرق رازیانه باعث می شود شیر شما گرما خورده و به جوش در بیاید. اگر شیر مادر حرارت ببیند، بوی تعفن به خود می گیرد.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
بهترین غذا برای کودک شیر مادر است زیرا نقش مهمی را در سلامت نوزاد ایفا می کند، مقوی بودن شیر از اهمیت بالایی برخوردار است که با راهکارهایی جهت تقویت شیر مادر می توانید کودکی سالم و پر انرژی داشته باشید.
یکی از زمان هایی که خانم ها باید به تغذیه و سلامت خود اهمیت دهند دوران شیر دهی می باشد زیرا ، تاثیری مستقیم بر نوزاد دارد.
یکی از سوالاتی که مادران در دوران شیردهی دارند این است چه غذاهایی را مصرف کنند تا شیر شان مقوی شود، در ادامه مطلب به راه کارهایی جهت تقویت شیر مادر می پردازیم.

روش های تقویت شیر مادر
مادران به دلیل اینکه نگران رشد و سلامتی کودک شان هستند به دنبال راه هایی به منظور تقویت شیر هستند که در ادامه با غذاهایی که باعث تقویت شیر مادر و افزایش آن می شود آشنا می شوید.

افزایش کالری روزانه
به منظور داشتن انرژی کافی جهت شیر دهی باید در شش ماه اول دوران شیر دهی ۴۰۰ کیلو کالری انرژی بیشتری دریافت کنید که برای افزایش این مقدار کالری باید غذاهای مقوی مصرف کنید و در این دوران نباید رژیم کاهش وزن بگیرید.

غذاهای پر پروتئین
یکی دیگر از روش های تقویت شیر مادر استفاده از غذاهای سرشار از پروتئین مانند گوشت لخم، حبوبات، تخم مرغ و لبنیات می باشد که باید این مواد غذایی را در رژیم غذایی روزانه تان بگنجانید.
اگر کالری روزانه تان متوسط ۲۴۰۰ کالری است بهتر است سه لیوان لبنیات مانند شیر، پنیر و یا ماست مصرف کنید، لوبیاها، ماهی و مغزیجات نیز سرشار از پروتئین و مواد مقوی هستند البته از مصرف غذاهای دریایی کم جیوه مانند میگو، سالمون و پولاک غافل نشود.

میوه، سبزی و غلات
از دیگر روش های تقویت شیر مادر استفاده از این سه ماده غذایی به طور متعادل می باشد که در واقع نان سبوس دار و برنج قهوه ای منابع خوب غلات هستند، قبل از اینکه میوه و سبزیجات را مصرف کنید آن را خیلی خوب بشوید تا آفت کش ها از بین بروند.

غذا های متنوع موجب افزایش شیر مادران می شود
استفاده از غذاهای متنوع و متعادل با طعم و مزه مختلف به تقویت شیر مادر کمک می کند و کودک نیز شیر بیشتری مصرف می کند.

ویتامین و املاح
برای مقوی شدن شیر باید از مکمل مناسب نیز استفاده کنید که پزشک برای مادر اغلب مولتی ویتامین و تا پایان سه ماهگی پس از زایمان استفاده از قرص آهن را توصیه می کند.

مصرف رازیانه برای تقویت شیر مادر
رازیانه یکی از گیاهانی می باشد که به عنوان تقویت کننده شیر مادر شناخته شده است و بسیار پر کاربرد است.
این گیاه به دلیل داشتن ترکیباتی مانند آنتول، دیانتول و فوتوآنتول هورمون ها را تغییر می دهد و می توانند تولید استروژن و پرولاکتین را که برای تولید شیر لازم است را تحریک کند.
رازیانه را باید طبق توصیه کارشناسان تنها دو بار در هفته یا یک هفته در میان استفاده کنید همچنین این گیاه را می توانید به صورت خام یا پخته مصرف کنید.

روغن ها و چربی ها
هر نوع چربی که مادر مصرف می کند بر روی چربی شیر تاثیر گذار است بنابراین چربی ها مضر مانند اسیدهای چرب ترانس و روغن هیدروژنه سبزیجات را از برنامه غذایی تان حذف نمایید.

جو دوسر
از دیگر خوراکی هایی که باعث تقویت شیر مادر می شود جودوسر است، این خوراکی حاوی پروتئین٬ ویتامین٬ مواد معدنی و عناصر دیگری است، همچنین موجب افزایش شیر نیز می شود زیرا سرشار از آهن می باشد و آرام بخش است.

نوشیدن آن و آبمیوه های طبیعی
نوشیدن آب و آب میوه علاوه بر تقویت شیر باعث افزایش تولید آن نیز می شود، نوشیدن آب و آب میوه از کم شدن آب بدن جلوگیری می کند بنابراین در زمان تشنگی یا حتی قبل از شیر دهی به نوزاد یک لیوان آب بنوشید.

تقویت شیر مادر با زردآلو
به منظور افزایش شیر مادر بهتر است زرد آلو را در برنامه غذایی خود داشته باشید این میوه سرشار از ویتامین C و دیگر ویتامین های مفید می باشد.

خلاصه لیست غذاها برای تقویت کردن شیر مادر
-اسفناج
-روغن جگر ماهی
- سالمون
-شیر و خامه و کره
-زرده تخم مرغ
-پرتغال
-جو

غذاهای آلرژی زا
گاهی مصرف برخی مواد مانند غذاهای تند یا محصولات لبنی در کودک باعث ایجاد آلرژی می شود که این ماده غذایی را جنین توسط شیر دریافت می کند و سبب بروز علائم آلرژی زیر می شود :
-خمیازه و یا سرفه
-راش،اگزما، کهیر و یا خشکی پوست
-اسهال و استفراغ
-گرگرفتگی
-مدفوع سبز حاوی موکوس و خون
بنابراین اگر در نوزاد شما پس از خوردن شیر این علائم بروز کرد از مصرف آن ماده غذایی پرهیز کنید.

افزایش شیر مادر
همانطور که گفته شد تقویت شیر مادر و افزایش آن به آنچه که مادر می خورد و می نوشد بستگی دارد که در ادامه خوراکی ها و گیاهانی را به منظور تولید افزایش شیر مادر به شما عزیزان معرفی می کنیم :

تقویت شیر مادر با شنبلیله
یکی از گیاهانی که به زیاد شدن شیر مادر کمک می کند شنبلیله می باشد که خانم ها بر اساس مطالعات برای تولید شیر در مدت کوتاه از این گیاه استفاده می کنند اما استفاده از آن برای مدت طولانی نیز خطری ندارد.

زردچوبه
زردچوبه علاوه بر خواص ضد التهابی به افزایش شیر مادر نیز کمک می کند.

هویج و چغندر
این سبزیجات دارای بتاکاروتن می باشند که به افزایش شیر مادر کمک می کنند، هویج به عنوان یک سبزی شیر ساز محسوب می شود که حاوی روغن های فرار و فیتواستروژن است.

سبزیجات سبز
از دیگر خوراکی هایی که باعث افزایش تولید شیر مادر می شوند سبزیجات به رنگ سبز تیره می باشند زیرا دارای املاح٬ ویتامین ها٬ آنزیم‌ها و فیتواستروژن فراوانی هستند.

سیر تقویت کننده شیر مادر
سیر یکی دیگر از مواد خوراکی می باشد که به افزایش شیر مادر کمک می کند همچنین به عنوان تقویت کننده شیر نیز محسوب می شود.

داشتن خواب کافی
مادرانی که خواب لازم را ندارند، معمولا مقدار شیرشان رضایت بخش نیست. سعی کنید در هنگام ضرورت از دوستان و آشنایان کمک بخواهید تا مراقبت از فرزند شما را بر عهده بگیرند.
راهکار دیگر برای داشتن خواب لازم و کافی این است که هر بار که نوزاد شما می‌خوابد، شما نیز در کنار او بخوابید.

داشتن آرامش و دوری از استرس
هر چقدر مادر آرامش بیشتری داشته باشد، نوزاد تلاش کمتری برای به دست آوردن شیر مورد نیاز خود می‌کند، در غیر این صورت به سختی به شیر مطلوب دست می‌یابد. استراحت کافی نیز موجب آرامش شما می‌شود و از طرفی شما را به هدفتان که افزایش شیر است می‌رساند.

نوشیدن آب
کم آبیِ بدن مادر ، موجب تولید شیر کمتر می‌شود. تلاش کنید به طور مداوم، آب بنوشید ، یا حتی قبل از شیر دهی، یک لیوان آب بنوشید که موجب ازدیاد شیر می‌شود. اگر خوردن آب برایتان مطلوب نیست و نمی‌توانید مرتب آب میل کنید، می‌توانید از آب میوه‌های طبیعی کمک بگیرید.

ماساژ سینه‌ها
ماساژ دادن سینه‌ها موجب افزایش شیر مادر می‌شود، هر بار که یک سینه را ماساژ می‌دهید و آماده شیردهی بود، شیر آن را به کودک خود بدهید و سپس سینه بعدی را ماساژ دهید.

مکیدن طولانی سینه مادر
برای رسیدن به نتیجه مطلوب عجله نکنید، به نوزاد اجازه دهید که طولانی‌تر سینه را بمکد، هر چه زمان بیشتری نوزاد شیر بنوشد، سطح پرولاکتین در بدن مادر بالا رفته و موجب تولید شیر بیشتر می‌شود.

دریافت کالری بیشتر
مادران باید بیش از نیاز روزانه خود، کالری دریافت کنند تا شیر بیشتری در اختیار داشته باشند. دریافت نکردن کالری کافی موجب کاهش شیر مادر می‌شود.

مواد غذایی افزایش دهنده شیر مادر
مقدار شیر به کیفیت غذایی که می‌خورید، بستگی دارد، مواد غذایی که در اینجا مطرح می‌شود، به افزایش شیر مادر کمک می‌کند.
این نکته را به یاد داشته باشید که در مصرف این مواد غذایی زیاده‌روی نکنید، چون برخی از این مواد می‌تواند دارای اثرات جانبی باشد. در صورت بروز اثرات جانبی آن‌ها را یادداشت کنید و با پزشک خود در میان بگذارید.
در ضمن مصرف غذاهای اورگانیک در مقایسه با غذاهای فرآوری شده مقدار شیر شما را افزایش می‌دهد.

جو دوسر
جو دوسر، از پروتیین‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی دیگری تشکیل شده که موجب ازدیاد شیر مادر می‌شود. جودوسر سرشار از آهن است و خاصیت آرام بخشی دارد.

رازیانه
از مفیدترین گیاهان دارویی برای تولید و افزایش شیر مادر، رازیانه است. رازیانه شامل ترکیباتی است که موجب تحریک استروژن و پرولاکتین می‌شود.
این دو برای تولید شیر لازم هستند، به یاد داشته باشید که در هفته فقط یک یا دو بار مجاز به مصرف آن هستید. طریقه مصرف آن اینگونه است که می‌توانید آن را بجوید یا دانه را به چایتان اضافه کنید و یا به همراه شیر بجوشانید.

سبزیجات
سبزیجاتی با رنگ سبز تیره مانند اسفناج و جعفری برای افزایش شیر مادر مفید هستند. در مصرف اسفناج جانب اعتدال را نگه دارید، مصرف زیاد آن موجب اسهال در کودک می‌شود.

کنجد سیاه
دانه‌ی کنجد حاوی کلسیم است و می‌تواند مقدار شیر مادر را افزایش دهد.

هویج
هویج حاوی ویتامین A است که به نوعی مکمل شیر مادر است، از هویج می‌توانید به صورت پخته، خام یا پوره در سوپ استفاده کنید.

کدو سبز
کدو سبز به دلیل دارا بودن آب زیاد هم می‌تواند آب بدن مادر را تامین کند و هم موجب افزایش شیر مادر شود. هضم کدو سبز راحت است و به شیردهی کمک می‌کند.

بادام
بادام حاوی امگا ۳ است. امگا ۳ به تحریک هورمون‌های تقویت کننده شیر کمک می‌کند تا شیر افزایش یابد، بادام خرد شده را با شیر میل کنید تا تاثیر آن بیشتر شود.

ماهی قزل آلا
ماهی قزل آلا دارای اسیدهای چرب ضروری و امگا است، که از مواد غذایی مورد نیاز مادران شیرده است.

دانه‌ی شنبلیله
دانه‌ی شنبلیه به عنوان افزایش دهنده شیر شناخته می‌شود.

آیا نوزاد شیر کافی می‌خورد؟
چند نشانه وجود دارد که می‌تواند به شما اطمینان دهد که نوزاد شیر کافی میخورد:
نوزاد به تدریج وزن می‌گیرد.
هنگام مکیدن، صدای بلعیدن شیر نوزاد شنیده می‌شود.
دفعات شیرخوردن او ۸ تا ۱۲ بار است.
با توجه به تعداد دفعات شیر خوردن، دفع مدفوع هم دارد.
مادر پر بودن سینه و سبکی سینه را در خود احساس کند.

نکات در رابطه با افزایش شیر و شیر دهی
-به نوزادتان به صورت منظم شیر بدهید.
-استراحت خوبی داشته باشید.
-از مصرف الکل و نیکوتین دوری کنید.
-خونسرد و آرام باشید.
-موقعیت را تغییر بدهید.
-در اتاقی آرام به نوزادتان شیر دهید.
-بعد از هربار شیردهی آروغ کودک را بگیرید.
-با استفاده از حوله ای گرم اطراف سینه هایتان را بپوشانید.