سوپ برای نوزاد، طریقه پخت

پرسش: من ۲ بچه دو قلو 6 ماهه دارم که تقریبا ۲۰ روزه غذا خور شده اند ساعت ۸صبح حریره بادام ساعت ۱۱ سرلاک گندم وشیر - ساعت ۵/۱ سوپ (گوشت سینه مرغ یا ماهیچه گوسفند + هویج -سیب زمینی - پیاز -گوجه -لوبیا سبز ) که همگی بعد ازپخنن میکس می شود وساعت ۵ بعد از ظهر فرنی وساعت ۹ شب سوپ (مثل ظهر) میخواستم بدانم در سوپ بچه ها چه چیزی بریزم که سردی این مواد را خنثی کند در ضمن قبل غذا شیر خشک یا شیر خودم را می خورند.

پاسخ: مصرف غذاهای با طبع گرم باعث افزایش توان جسمی و حرارت بدن فرد می‌ شود.
در طب سنتی ایران غذاها به 2 دسته گرم و سرد تقسیم می ‌شوند.
با مصرف غذاهای گرم حرارت بدن فرد به سرعت بالا می‌ رود، احساس انرژی و قدرت پیدا می‌ کند و از نظر جسمی، جنسی و حتی روحی آمادگی و توان بیشتری پیدا می‌ کند و بر عکس با خوردن غذاهای سرد حرارت بدن فرد مقداری کم می‌ شود و احساس سستی و رخوت به او دست می‌ دهد.
برخی افراد نسبت به غذاهای سرد حساس ‌تر از دیگران هستند و با مصرف غذاهای سرد به مقدار زیاد، حالت تهوع، دل پیچه و سرگیجه پیدا می ‌کنند که به آن ها "طبع سرد" گفته می ‌شود و برعکس، برخی افراد با مصرف غذاهای گرم به مقدار فراوان، دچار بالا رفتن غیر عادی حرارت بدن و جوش ‌هایی در نقاط مختلف بدن می ‌شوند، که این افراد دارای "طبع گرم" هستند.
استفاده زیاد و مکرر غذاهای با طبع گرم می ‌تواند، باعث افزایش قوای جسمی، میل و توانایی جنسی ‌شود و بر عکس مصرف مکرر غذاهای با طبع سرد می‌ تواند، این توانایی ‌ها را کاهش دهد.
از مواد غذایی گرم می ‌توان انبه، توت سفید، خربزه، خرما، زردآلو، زیتون، گلابی، موز، نارگیل، نارنگی، هلو، بادمجان، بامیه، پیاز، ترب، سیب زمینی ترشی، سیر، شلغم، قارچ، کرفس، کنگر فرنگی، مرزه، موسیر، نعناع، هویج، چای، خردل، زعفران، زنجبیل، انواع فلفل، خاکشیر، سیاه دانه، لوبیا، نخود، برنج، گندم، شیر، ماست، کنجد، بادام، پسته، فندق، گردو، تخم مرغ و گوشت ماهی را نام برد .
از مواد غذایی سرد می ‌توان سرکه، انگور، هندوانه، ریواس، شوید، ترخون، کاهو، گشنیز، انواع زیره، قهوه، شاهدانه، عدس و ماش را نام برد .
گرچه مطالعات امروزی نیز، ارتباط بین طبع مواد غذایی و تأثیر آن ها بر میل جنسی را نشان داده است ولی از آنجا که حتی برخی مواد سرد نیز اثرات افزایش دهنده و برخی مواد گرم اثرات کاهش دهنده ی قوای جنسی را از خود نشان داده‌اند، برای یافتن طبع افراد نیاز به بررسی‌ های علمی بیشتری است که علم امروز هنوز یافته ‌های کافی در این مورد ندارد.

شروع تغذیه تکمیلی شیرخوار

شروع غذای کمکی با فرنی آرد برنج است. در هفته دوم می توان حریره بادام و در دو هفته آخر ماه هفتم سوپ را به رژیم غذایی نوزاد اضافه کرد.

شروع تغذیه کودک با غذاهای جامد یکی از مهمترین دغدغه های مادران شیرده است، تا زمانی که کودک تنها شیرمادر می خورد، اطمینان کامل وجود دارد که کلیه نیازهایش تامین می شود، ولی زمانی که باید مادر غذا دادن به کودک را شروع کند، همیشه نگران است که چه چیزی به کودک بدهد تاهمچنان خوب رشد کند.
دو سال اول زندگی که مشخصه آن رشد و تکامل سریع فیزیکی است، زمانی است که بسیاری از تغییرات، تحت تأثیر دریافت مواد مغذی می باشند. نوزادان سالمی که با کفایت بالای موادمغذی، تغذیه می شوند، انرژی کافی برای یادگیری و پاسخ دادن به محرک های محیط را دارند و همین امر سبب می شود تا والدین با آنها ارتباطی عاطفی تر داشته باشند.
همانطور که مشخص گردید، تغذیه انحصاری با شیرمادر در 6 ماه اول زندگی برای رشد و تکامل کودک از اهمیت ویژه ای برخوردار است. اما از سن 6 ماهگی به بعد، شیرخوار علاوه بر شیرمادر به غذاهای سالم، مناسب، کم حجم و پرانرژی نیاز دارد. این غذاها در شروع، غلظتی کمی بیشتر از شیرمادر دارند و به تدریج بر مقدار، غلظت و تنوع آنها افزوده می شود. البته در این مدت هم هنوز غذای اصلی شیرخوار، شیرمادر است. اما فقط و به طور انحصاری شیرمادر غذای وی نمی باشد، بلکه با استفاده از یک روش صحیح می باید مصرف غذاهای کمکی را آغاز نمود.

زمان شروع غذای جامد
بهترین زمان شروع تغذیه تکمیلی نوزاد، زمانی است که کودک به خوردن غذای سر سفره علاقه نشان می دهد و بهترین زمان از 4 تا 6 ماهگی است. کودک دهان را به حالت جویدن تکان می دهد و حرکت زبانش تغییر می کند و در سن شش ماهگی دست دراز کرده و تمایل دارد که غذای والدین را بگیرد.
دلیل شروع غذای کمکی این است که از سن ۶ تا ۹ ماهگی کودک به منابع آهن احتیاج دارد و از سن ۸ تا ۹ ماهگی شیر مادر دیگر انرژی مورد نیاز کودک را تأمین نمی کند. اگر در فاصله ۹ تا ۱۲ ماهگی غذای جامد را شروع نکنید، در آینده کودک دچار مشکلات زیادی در زمینه قبول غذاهای جامد خواهد شد و اگر کمتر از ۳ ماهگی به کودک غذای جامد بدهیم، خصوصاً اگر سابقه آلرژی در خانواده باشد، احتمال ایجاد آلرژی غذایی در کودک بسیار زیاد می شود.
حتی در بعضی موارد امکان دارد که غذای کمکی را از سن 3 ماهگی شروع کنیم، زمانی که کودک حتی پس از خوردن شیر هم گرسنه بنظر می رسد و یا رشد کودک با خوردن شیرمادر در حد کافی نیست. دراین زمان نباید سعی کنیم کودک را با شیر خشک سیر کنیم زیرا با خوردن شیرخشک کم کم علاقه اش را به خوردن شیرمادر از دست می دهد.
پس کلیه این مطالب بیان می دارد که بر اساس تمایل و علاقه نوزاد تغذیه تکمیلی را شروع کنیم، نه در زمان و ساعت مشخص.

اصول تغذیه تکمیلی
- حتماً از موادی استفاده شود که بعدها در سفره خانواده وجود دارد.
- بعد از تغذیه شیرخوار با شیرمادر، غذای کمکی به او داده شود و هرگز قبل و یا در فواصل تغذیه با شیرمادر از غذای کمکی استفاده نشود.
- از یک نوع ماده غذایی ساده شروع شود و کم کم به مخلوطی از چند نوع افزایش یابد.
- از یک قاشق مرباخوری شروع و به تدریج بر مقدار آن اضافه شود( به استثنای زرده تخم مرغ که به اندازه یک نخود شروع می شود).
- موادغذایی چه از نظر نوع و چه از نظر مقدار، باید به تدریج به غذای شیرخوار اضافه شود.
- بین اضافه کردن موادغذایی مختلف ۵ تا ۷ روز فاصله باشد تا شیرخوار اول به یک غذا عادت کند، بعد غذای جدیدی به او داده شود. این کار باعث می شود که اگر ناسازگاری به یک ماده غذایی وجود داشته باشد شناخته شود و دستگاه گوارش شیرخوار نیز فرصت می یابد که به موادغذایی عادت کند.
- در شروع، غذاها باید نسبتاً رقیق و غلظت آنها کمی بیشتر از شیرمادر باشد و به تدریج بر غلظت آنها افزوده گردد. این کار به یادگرفتن عمل جویدن کمک می کند.
- تنوع در غذاهای کمکی رعایت شود.
- غذاهای سرخ شده به کودک ندهد.
- اگر کودک تمایل داشت بجای سبزیجات میوه های شیرین را شروع کنید. البته بهتر است ترتیب دردادن مواد غذایی رعایت شود، ولیکن به علایق کودک اهمیت دهید.
- هیچ گاه کودک را با غذا تنها نگذارید، چون امکان دارد موجب خفگی او شود.
- به غذای شیرخوار شکر زیاد یا نمک اضافه نکنید، زیرا حساسیت نوزاد به طعم ها با بزرگسالان متفاوت است.

چگونه غذا دادن به کودک را شروع کنیم
بهتراست غذای کودک را با لعاب برنج شروع کنید. مزیت برنج این است که خیلی کم حساسیت زاست و تقریباً نشاسته خالص است، از این رو معده کودک براحتی آنرا هضم می کند. برای اولین بار، نیم تا یک ساعت پس از شیرخوردن، لعاب برنجی تهیه کنید که کمی غلیظ تر از شیر مادر باشد و با قاشق مناسب اندازه دهان کودک یک قاشق لعاب برنج به او بدهید. در روزهای بعد به مرور حجم و غلظت این غذا را اضافه کنید و براساس تمایل کودک به او غذا بدهید.
پس از دو هفته غذای دوم یعنی فرنی را شروع کنید. برای تهیه فرنی از شیر پاستوریزه و نشاسته استفاده کنید و غذای دوم فرنی است. از آخر ماه هفتم سوپ را شروع کنید.
باید توجه داشته باشید که غذای کمکی نوزاد باید، با حجم کم دارای بیشترین انرژی باشد یعنی غذای کودک نباید رقیق باشد، چون حجم معده کودک کم است و باید در کمترین حجم، بیشترین انرژی را داشته باشد. غذای او باید نرم باشد، ولی سعی کنید در مرحله شروع سوپ، فقط سبزیجات کاملاً پخته را با چنگال نرم کنید، چون اگر همیشه غذا له شده باشد کودک در یادگیری جویدن مشکل پیدا می کند. از مواد غذایی استفاده کنید که بطور معمول در غذای خانواده وجود دارد.
باید غذای کودک را یک بار در روز تهیه کنید و پس از رسیدن به حرارت مناسب و له کردن قطعه های درشت، به کودک بدهید. بقیه غذا را در یخچال نگهداری کنید و در زمان مناسب گرم کرده، به او بدهید.

نحوه شروع و ادامه غذای کمکی
غذای کمکی با فرنی آرد برنج شروع می شود( حساسیت شیرخوار به برنج کمتر است تا گندم). سپس در هفته دوم می توان حریره بادام را به رژیم غذایی کودک افزود. در دو هفته آخر ماه هفتم می توان سوپ را به رژیم غذایی نوزاد افزود که این سوپ حاوی گوشت بدون چربی( که بترتیب اولویت و ارجحیت شامل گوشت گوسفند، مرغ و گوساله می باشد)، برنج و هویج است. سپس هر ۳ روز یک بار، یک نوع سبزی به سوپ اضافه گردد؛ مانند جعفری، گشنیز، لوبیا سبز، کدوسبز، کرفس و... . ولی باید توجه داشت که سبزی در آخرین لحظات پخت سوپ، اضافه شود و اسفناج هم تا یک سالگی به سوپ اضافه نگردد. نباید به سوپ نمک، شکر یا چاشنی افزود. در ماه هشتم زرده تخم مرغ به رژیم غذایی شیرخوار اضافه می شود. ( تا زیر یک سال از مصرف سفیده تخم مرغ توسط کودکان اجتناب شود) . در این زمان کم کم می توان از سبزی های نشاسته ای مثل سیب زمینی، کدو حلوایی و نخود فرنگی نیز در سوپ استفاده کرد( به فاصله هر ۳ روز). در دو هفته دوم ماه هشتم، ماست نیز داده می شود. بعلاوه از پوره های سیب زمینی و هویج نیز می توان استفاده کرد. در ماه نهم در هفته اول می توان از حبوبات نیز در سوپ شیرخوار استفاده کرد . مصرف حبوبات از عدس و ماش که هضم آسان تری دارند، شروع می شود. در مورد لوبیا چیتی و لوبیا قرمز بهتر است از قبل آنها را خیس کرده، پوستشان را جدا نموده و بعد از پختن به سوپ اضافه نمود. اضافه کردن کره یا روغن مایع به سوپ برای شیرخوارانی که خوب وزن نمی گیرند، توصیه می شود. در دو هفته آخر ماه نهم، آب میوه را نیز می توان شروع کرد( کیوی، توت ها، خربزه، آلبالو و گیلاس به علت ایجاد حساسیت درشیرخوار، تا یک سالگی توصیه نمی شود). در دو هفته اول ماه دهم می توان از خود میوه استفاده نمود( پوست و هسته جدا شده و با پشت قاشق نرم گردد) و در دو هفته دوم ماه دهم، می توان از سبزی های سبز نیز در سوپ استفاده نمود ( هر بار یک نوع سبزی افزوده شود) . توجه نمایید که میوه ها و سبزی ها جزء غذاهایی هستند که در اواخر سال اول توصیه می شوند( بعد از دیگر گروه های غذایی)، چرا که کالری آنها نسبت به دیگر گروه های غذایی کمتر است. در دو ماه دیگر نیز با توجه به اشتهای کودک از انواع سوپ، کته و پوره می توان استفاده نمود.
به خاطر داشته باشید که در این 6 ماه دوم سال اول، تغذیه با شیرمادر به طور مکرر و برحسب تقاضا و تمایل شیرخوار در تمام شبانه روز وقبل از هر وعده غذای کمکی باید مورد توجه قرار گیرد.
به طور کلی در کودکان زیر یک ساله از دادن غذاهای زیر اجتناب گردد:
شیرگاو- سفیده تخم مرغ- انواع توت ها- کیوی- گیلاس- آلبالو- بادام زمینی- پنیر- شکلات- میگو- فلفل- ادویه- ترشی- نمک- نوشابه های رنگی گازدار- لپه و نخود- عسل- اسفناج- کلم- قهوه و چای- آجیل- سوسیس- ذرت- دانه انگور- دانه کشمش.

مهمترین مطالب در این باره:

سوپ ساده و فوری کدو حلوایی
مواد لازم برای سوپ کدو حلوایی
- ۲۰۰گرم کدو حلوایی
- ۱ عدد سیب زمینی
- ۱۰۰ میلی لیتر شیر
- ۲۰ گرم کره
- ۲ شاخه جعفری
پوست سخت الیاف و دانه های کدو را جدا کنید .سیب زمینی را پوست کنده وبشویید. سبزی ها را ریز کرده و۳۰دقیقه بابخار بپزید. سبزی های پخته شده را توسط مخلوط کن به صورت پوره در بیاورید .پوره را داخل قابلمه بریزید وشیر به ان اضافه کرده وبه مدت ۲تا۳دقیقه حرارت بدهید تا جوش اید.سپس ظرف رااز روی اجاق برداشته وکره را به ان اضافه کنید. بافی مواد را اضافه کرده و اجازه دهید با هم بپزند سپس سوپ در مخلوط کن بریزید تا حوب له شود.

سوپ مرغ و سبزیجات 1
مواد لازم برای سوپ مرغ و سبزیجات
- فیله ران مرغ ۱ عدد
- سیب زمینی ۱ عدد کوچک
- برنج ۱ قاشق غذاخوری
- هویج ۱ عدد کوچک
- آب به مقدار لازم
- آب لیموی تازه چند قطره
همه مواد به جز آب لیمو را با هم مخلوط کرده و در قابلمه ای کوچک بپزید. بعد از پخت آن را خوب له کرده و آب لیمو را اضافه کنید.