زخم نوک پستان در شیردهی

نی نی بان، دکتر مرضیه قادری: بسیاری از خانم ها در اوایل شیردهی دچار زخم نوک پستان می گردند که باید قبل از اینکه زخم تبدیل به ترک یا شقاق نوک سینه گردد، آنرا کنترل نمائید.

علل زخم یا ترک نوک پستان
دلیل اصلی زخم، جویده شدن نوک پستان توسط لثه های نوزاد می باشد. وضعیت اشتباه قرار دادن نوک سینه در دهان نوزاد، مکیده شدن نوک پستان پس از خالی شدن از شیر، جدا کردن نادرست نوزاد از پستان، شستن نوک پستان با صابون، باقی ماندن مواد شوینده روی لباس تحت تماس با نوک پستان و اگزمای پوستی مادر در آن ناحیه.
البته برفک دهانی نوزاد از جمله مواردی هستند که در ایجاد زخم و تبدیل شدن آن به ترک سینه ها تاثیر گذارند.

برای برطرف کردن زخم نوک سینه می توان آن را با روغن زیتون چرب کرد. یا از کرم های مرطوب کننده بهره گرفت، اما اگر نوک سینه شما دچار خونریزی شده، باید حتما به پزشک مراجعه کنید.

روشهای پیشگیری
ابتدا وضعیت شیردهی را بررسی نمائید. می بایست تمام هاله سینه در دهان نوزاد قرار گیرد نه فقط نوک پستان، در هر نوبت شیردهی سعی کنید از هر دو سینه استفاده نمائید با در نظر گرفتن شرایط بدنی و روحی نوزاد، زمان شیردهی را کوتاه و دفعات آن را زیاد کنید.
برای شستشوی سینه همان آب کافی می باشد و از صابون و شستشوی بیش از حد پرهیز نمائید.
بعد از پایان شیردهی، نوک پستان را پاک نکنید و اجازه دهید، سینه با مقدار کمی شیر که روی نوک آن است در تماس با جریان هوا خشک شود زیرا شیر مادر بعلت دارا بودن چربی و آنتی بیوتیک و آنتی باکتریال باعث التیام زخم و تمیزی نوک سینه می گردد.
در صورتیکه از پدهای سینه زیر لباس استفاده می کنید به محض مرطوب شدن آنرا عوض نمائید.
چندین بار در روز نوک سینه ها را کمپرس گرم و خشک (نه داغ و مرطوب) نمائید. بعنوان مثال می توانید از یک بطری آب ولرم استفاده نمائید. و حتی المقدور از سایش نوک سینه با لباس جلوگیری نمائید.

درمان زخم و ترک نوک سینه
دقت نمائید سینه ای را که زخم شده را رها نکنید و برای چند لحظه هم شده با آن شیردهی داشته باشید، البته دراول شیردهی که مکش دهان نوزاد زیاد است از سینه ای که کمتر زخم است استفاده نمائید.
برای التیام زخم می توانید از روغن لانولین (مخصوص مادر شیرده) استفاده کرده و هر بار مقدار کمی از آنرا روی نوک سینه مالیده و اجازه دهید تا در تماس با هوا خشک شود.
و اگر نوزاد مبتلا به برفک دهان شده، حتما بایستی توسط پزشک ویزیت شود.
در صورت مفید نبودن روشهای ذکر شده و شدید بودن ترک و یا درد حتما به پزشک مراجعه نمائید.
مادران مهربان، توجه داشته باشید که نوزاد از زخم نوک سینه مادر ناراحت نبوده و به شیر خوردن ادامه میدهد وخون موجود در شیر برای نوزاد خطرناک نیست.
مهمترین نگرانی اینست که شیردهی باید با آرامش خاطر و بصورت لذت بخش برای مادر و فرزند صورت گیرد.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
آنچه در روزهایی آغازین پس از زایمان یک مادر مهربان را نگران می کند موضوع شیردهی است. سوالاتی از قبیل اینکه چگونه شیر زیاد می شود؟ آیا شیر موجود برای بچه کافی است و او را سیر می کند؟
نگرانی از زخم سر سینه ها در روزهای آغازین که بیشتر در زایمان اول دیده می شود… و سوالاتی از این قبیل. به همین علت بنا بر تجربیات، پرداختن به این موضوع را خالی از لطف ندیدم.
به مادرانی که از زخم سر سینه در روزهای ابتدایی شیردهی رنج می برند باید بگوییم که نگران نباشید. تنها با کمی حوصله بدون مصرف مواد شیمیایی می توانید این زخم را بهبود ببخشید.
گاهی اوقات، بعضی مادران برای درمان زخم های سینه ی خود، از گران ترین کرم ها و پماد ها استفاده می کنند و هیچ بهبودی حاصل نمی شود. امیدوارم این روش برای شما مفید باشد.

استفاده از روغن زیتون
حتما از خواص روغن زیتون بسیار شنیده اید و غالبا بزرگتر ها در همین مواقع چرب کردن نوک سینه را با این روغن توصیه می کنند و همیشه مادران معترضند که فایده ای نداشت.
روغن زیتون طبیعت گرمی دارد. و برای بازشدن تمامی عروق بسیار مفید است. لازم است مادران بلافاصله پس از زایمان تمامی سینه خود را به شکل دورانی با روغن زیتون روزی حداقل ۳ بار چرب کنند. به خوبی ماساژ دهند تا روغن جذب پوست شده تا جایی ادامه دهند که دیگر روغن روی پوست بماند.
این کار را حداقل تا ۱۰ روزادامه دهند. این کار به ازدیاد شیر همچنین جلوگیری از ایجاد زخم کمک می کند. اشتباه مادرانی که می گویند فایده ندارد شیوه استفاده از روغن زیتون است که به چرب کردن نوک سینه بسنده می کنند.
نکته حائز اهمیت در این شیوه چرب کردن تمامی سینه به شکل دورانی است.
بنابراین این شیوه استفاده به علت طبیعت گرم روغن زیتون عروق شیردهی را باز کرده و شیر به راحتی جریان می یابد. اما مادرانی که از ابتدا دارای زخم سینه می باشند لازم است در فواصل کوتاه تری این کار را انجام دهند. مثلا ۲ ساعت یکبار.
به این ترتیب با باز شدن عروق شیر جریان می یابد و چربی مورد نیاز سر سینه توسط همین جریان طبیعی تامین می شود. لازم به ذکر است که مادران از مواد شوینده برای شستشو در این مدت جدا خودداری کنند چون این مواد خورنده چربی پوست به شمار می آیند.

علل زخم یا ترک نوک پستان
دلیل اصلی زخم، جویده شدن نوک پستان توسط لثه های نوزاد می باشد.
وضعیت اشتباه قرار دادن نوک سینه در دهان نوزاد، مکیده شدن نوک پستان پس از خالی شدن از شیر، جدا کردن نادرست نوزاد از پستان، شستن نوک پستان با صابون، باقی ماندن مواد شوینده روی لباس تحت تماس با نوک پستان و اگزمای پوستی مادر در آن ناحیه.
البته برفک دهانی نوزاد از جمله مواردی هستند که در ایجاد زخم و تبدیل شدن آن به ترک سینه ها تاثیر گذارند.

یک مرطوب کننده پستان
کرم های مرطوب کننده فراوانی توی بازار برای رفع این مشکل وجود داره ولی در اغلب این کرم ها از لانولین استفاده شده که یک چربی به دست آمده از غدد پشم حیوانات هست، و ممکنه برخی از افراد به اون حساسیت داشته باشن.
اگه به دنبال یک راه حل گیاهی و ارگانیت برای رفع این مشکل هستید، ادامه ی مطلب رو بخونید.

مواد لازم برای ساخت مرطوب کننده گیاهی برای نوک سینه مادر
گل همیشه بهار (خشک شده): یک پیمانه
روغن زیتون: یک پیمانه
کره کاکائو: یک چهارم پیمانه
موم عسل صنعتی: نصف پیمانه

مراحل ساخت کرم مرطوب کننده نوک سینه مادر
یک پیمانه گل همیشه بهار رو داخل یک شیشه ریخته و روغن زیتون رو روی اونها بریزید. به کمک یک قاشق گلها رو فشار بدید که برن زیر روغن، به طوری که روغن همه ی گلهای خشک رو بپوشونه.
در شیشه رو بسته و اون رو به مدت دو هفته در یک قسمت نورگیر خونه مثل پشت بنجره، قرار بدید تا عصاره ی گل همیشه بهار به روغن داده بشه. بهتره که روی شیشه تاریخ بزنید که یادتون نره کی وقتش رسیده که کرم رو درست کنید.
اگه محدودیت زمانی دارید و میخواید این کرم رو خیلی سریع درست کنید این مرحله رو حذف کنید و در عوض در مرحله بعد مدت زمان گرم کردن روغن رو افزایش بدید.
توی یک قابلمه بزرگ آب بریزید و روی حرارت قرار بدید تا جوش بیاد. مخلوط گل همیشه بهار و روغن زیتون رو داخل یک کاسه شیشه ای ریخته و اون رو روی قابلمه قرار بدید. ترکیب روغن باید روی حرارت بخار آب جوش گرم بشه تا گل همیشه بهار همه خواص دارویی خودش رو به روغن بده.
روغن نباید بیش از حد داغ بشه فقط باید گرم بشه. اجازه بدید یک ساعت روی حرارت باشه. اگه شما فرصت نداشتید اجازه بدید روغن و گل همیشه بهار به مدت دو هفته بمونه، حداقل ۳ ساعت بذارید روی بخار آب بمونن.
فقط حتما حواستون باشه که روغن داغ نشه فقط گرم باشه. حرارت رو کم کنید و اجازه بدید روی بخار عصاره گل به روغن داده بشه.
یک صافی رو روی کاسه شیشه ای بذارید و بعد یک تنظیف نازک و مناسب برای این کار روی اون قرار بدید، مخلوط گل و روغن رو داخل اون بریزید.
با پشت قاشق گلها رو فشار بدید تا روغن از اونها خارج بشه و داخل کاسه بریزه.
تنظیف رو جمع کرده و با دست حسابی اون رو فشار بدید تا همه ی روغن ها و عصاره ی گلها داخل کاسه بریزه. بعد همه تفاله های گل همیشه بهار رو دور بریزید.
حالا کاسه رو مجددا روی بخار آب قرار بدید تا گرم بشه. اول کره کاکائو رو اضافه کنید و هم بزنید، کره کاکائو نقطه ی ذوب پایینی داره و راحت ذوب شده و در روغن حل میشه، بعد موم رو رنده کرده و به کاسه اضافه کنید، خوب هم بزنید و صبر کنید تا کاملا ذوب بشه، اگه نیاز بود کمی حرارت رو بیشتر کنید.
حالا مرطوب کننده رو قبل از اینکه سرد بشه و ببنده داخل شیشه یا قوطی مورد نظرتون بریزید.
اجازه بدید کرم حداقل به مدت 6 ساعت بمونه تا کاملا خنک بشه و ببنده، غلظت کرم بعد از خنک شدن مثل کرم های دیگه میشه و حالت نرم کنندگی فوق العاده ای داره.

چطور از این مرطوب کننده استفاده کنید؟
بعد از شیر دادن به نوزاد، باید نوک سینه رو خشک کنید و با مقداری از این کرم، سینه رو مرطوب کرده و کمی ماساژ بدید. تمامی مواد استفاده شده در این مرطوب کننده خوراکی هستند ولی بهتره قبل از اینکه بخواید مجددا به نوزادتون شیر بدید، سینتون رو با یک دستمال مرطوب پاک کنید.

زمان مراجعه به پزشک
اگر نوک سینه‌های شما دچار ترک یا خونریزی شد، لازم است به پزشکتان مراجعه کنید، زیرا غیر از دردی که خودتان باید تحمل کنید، ممکن است کودکتان هم نتواند سینه را درست به دهان بگیرد تا شیر کافی دریافت کند و این ممکن است از دلایل اصلی ایجاد ترک نوک سینۀ شما باشد.
همچنین اگر شیردهی برای شما بیش از حد دردناک است، پزشک می‌تواند استفادۀ درست از شیردوش را به شما یاد بدهد، به شکلی که بتوانید سطح تولید شیر خود را حفظ کنید و از آسیب بیشتر به نوک سینه خودداری کنید.
شما می‌توانید حدوداً یک روز شیردهی را متوقف کنید و از شیردوش برای دوشیدن شیر استفاده کنید تا نوک سینه فرصت التیام داشته باشد. زخم‌های شما به سرعت التیام می‌یابد و شما دوباره می‌توانید با آسودگی به نوزاد خود شیر بدهید.
اما اگر پس از ۲۴ ساعت، نوک سینۀ شما هنوز هم دردناک است و خونریزی دارد یا اگر متوجه تب، التهاب، ترشح، چرک یا نشانۀ دیگری از عفونت پستان شده‌اید، لازم است حتماً دوباره با پزشک خود تماس بگیرید، زیرا باکتری‌ها می‌توانند از طریق زخم باز وارد سینه شوند و عفونتی مانند عفونت پستان یا ماستیت را ایجاد کنند.

با ورم دردناک پستان چه کنیم؟!
گاهی، به خصوص در هفته های اول پس از تولد، شیر پستان بیشتر از حد احتیاج نوزاد است و کودک نمی تواند تمامی آن را خالی کند. در این صورت، پستان متورم و دردناک می گردد، به طوری که هنگام مک زدن نیز درد می گیرد.
راه پیشگیری و درمان این ناراحتی خالی کردن منظم پستان ها بعد از تغذیه نوزاد و در فاصله دو وعده شیردادن است.
قراردادن کمپرس آب سرد بر روی پستان ها، به تخفیف درد مادر و تورم پستان کمک می کند.
هر گاه پستان از پر شدن شیر درد بگیرد می توان با دست های تمیز به ملایمت آن را فشار داد و مقداری از شیر آن را خارج کرده، در فنجان تمیزی نگهداری نمود.
این شیر را می توان با قاشق چای خوری تمیز و پا قطره چکان به کودک خوراند، در هر حال فراموش نشود که اگر پستان پر و خالی شود به زودی ترشح شیر کم خواهد شد ضمنا پستان خالی شده باید کاملا نرم و بدون برآمدگی باشد.