عوارض ناشی از کورتاژ، مراقبت های لازم

نازوب، کورتاژ از نظر پزشکی به معنی تراشیدن جدار داخلی رحم است که با وسیله ای به نام «کورت» انجام می شود و معمولا دارای دو جنبه تشخیصی و درمانی است و اصولا به دلیل مضرات و خطرات آن سعی می شود کمتر از این روش (جز در شرایط خاص) استفاده شود.دکتر فرشته معاون ، جراح و متخصص زنان ، زایمان و نازایی در این باره به جام جم می گوید: کورتاژهای تشخیصی بیشتر در مورد زنانی که دچار اختلالات و نامنظمی های پریودی هستند و بخصوص آن دسته ای که دارای سن بالای ۳۵ سال هستند به کار می رود.

وی با اشاره به این که زنان با اختلال تخمک گذاری از قبل با یک سری پریودهای نامنظم مراجعه می کنند یا آن دسته ای که در آزمایش های سونوگرافی شان گزارش فیبرم رحمی می شود، به دلیل این که دچار یک سری اختلالات خونریزی های نامنظم هستند، پزشک جهت اطمینان از این که سلول های جداره داخلی رحم یا درواقع لا یه آندومتر آنها دارای سلول های مشکوک یا سرطانی است یا خیر، عمل کورتاژ را انجام می دهد تا بدین وسیله مشخص شود هیچ مشکلی وجود ندارد.

دکتر معاون با بیان این که اگر در سونوگرافی گزارشی از کولیک یا فیبرم های زیرمخاطی بسیار ریز وجود داشته باشد باز هم ناچار به انجام کورتاژ و عمل تخلیه می شوند، درخصوص کورتاژهای درمانی اظهار می کند: این نوع کورتاژ بیشتر در حاملگی ها انجام می شود و در مواردی که سقط جنین (به صورت سقط اجتناب ناپذیر یا جنین در حال خروج از رحم) انجام شده است کورتاژ در سن زیر ۲۰ هفتگی صورت می گیرد.

این جراح متخصص با اشاره به این که کورتاژ در حاملگی های پایین تر از ۱۳ تا ۱۴هفتگی به نام «دی اندسی» معروف است، یادآور می شود: در این نوع از کورتاژ ابتدا باید دهانه رحم باز شود و سپس محصولات حاملگی تخلیه شود ولی در کورتاژ «دی اند ای» فرد در سنین بالای ۱۴ هفتگی حاملگی است و استخوان بندی جنین تشکیل شده است.

پارگی رحم هنگام کورتاژ

دیواره رحم در دوران بارداری بسیار نازک می‌شود و اگر کورتاژ توسط شخصی بی‌تجربه و غیر ماهر و به صورت تهاجمی انجام شود، احتمال پارگی دیواره رحم وجود دارد که خود، خونریزی بسیار شدیدی را به دنبال دارد.

عفونت رحم و شکم بعد از کورتاژ
این موضوع هم به متخصص با تجربه و لوازم استریل بستگی دارد. گاهی ابزار کورتاژ ممکن است به روده‌ها آسیب بزند و اگر این پارگی روده‌ای تشخیص داده شود می‌توان آن را ترمیم کرد. در غیر این صورت سبب عفونت داخل شکمی، آبسه‌های لگنی و نازایی می‌شود. عفونت داخل رحم می‌تواند به لوله‌های رحمی خانم سرایت کرده و منجر به نازایی بعدی شود. البته اگر این عمل در بیمارستان‌های خوب کشور انجام شود این اتفاق به احتمال کمتری رخ می‌دهد، اما در نقاط محروم و دور دست عفونت ناشی از کورتاژ شایع‌تر است.

چسبندگی رحم در دراز مدت
چسبندگی داخل رحمی در شرایط معمولی برای هیچ زنی اتفاق نمی افتد چرا که به گزارش مجله پاتوق 2000 پوشش درونی یا مخاط آندومتر در رحم به طور طبیعی و مرتب ایجاد می شود و ریزش می کند که باعث به وجود آمدن قاعدگی می شود. اما گاهی اوقات تحت شرایطی مثل پایان دادن به حاملگی با کورتاژ این مخاط از بین می رود و کم کم به دلیل فقدان آندومتر قسمت های مختلف داخلی رحم به هم می چسبند که اصطلاحا به آن «نشانگان آشرمن» گفته می شود.

چسبندگیهای داخل رحمی در اثر وارد شدن جراحت به رحمی که اخیرا حامله بوده است تشکیل میشود و در بیش از 90% موارد توسط کورتاژ ایجاد میگردد.سندرم آشرمن تنها عارضه بلند مدت است که عبارت است از چسبیدن ۲تا3 لایه داخلی رحم به یکدیگر است و سبب سقط، کاهش یا قطع خونریزی ماهانه در آینده و در نهایت نازایی قطعی می‌شود.

دکتر معاون ضمن اشاره به مضرات و خطرات عمل کورتاژ عنوان می کند: افراد باید بدانند که معمولا پزشکان در مواقعی که جنین فاقد قلب است یا حاملگی پوچ رخ داده و جنینی تشکیل نشده از کورتاژ استفاده می کنند.وی اذعان می کند: گاهی در حین کورتاژ پزشکان با مشکلات فراوانی مواجه می شوند که جان مادر به خطر می افتد. به عنوان مثال گاهی اوقات پزشکان در حین کورتاژ در زیر بیهوشی با دهانه بسته رحم مواجه می شوند و در مواقعی دهانه رحم (گردن رحم) بسته و یا زوایه دار می شود که با ریسک پارگی رحم مواجه می شوند.

به گفته این پزشک، بنابراین افرادی که قصد ختم بارداری آن هم به صورت غیرقانونی را دارند، باید بدانند که خطرات زیادی همچون سوراخ شدن رحم، پارگی روده و بدنه عروق لگن، یا باعث خونریزی های مرگبار یا عفونت های شدید می شود که در هر دو صورت موفق به تخلیه کامل نشده و بقایایی از محصولات حاملگی در رحم باقی می ماند که باید مجددا عمل جراحی تکرار شود که هم هزینه بر و هم از نظر سلامتی بسیار خطرناک است.

ترس از کورتاژ

ترس از کورتاژ در بین خانمها همیشه وجود داشته. شما هم اگر جزء کسانی هستید که بایستی این عمل را انجام دهید ولی میترسید باید بدانید وقتی متخصص تشخیص داده که حتما کورتاژ انجام شود باید آن را بپذیرید چون به گزارش مجله پاتوق ۲۰۰۰ دیر اقدام کردن می تواند عوارض بسیار بدتری داشته باشد یا خدایی نکرده باعث مرگ شود. اگر بقایای حاملگی در رحم وجود داشته باشد خون زیادی از دست خواهید داد ضمن اینکه رحم به سرعت عفونت می کند و باعث چسبندگی و نازایی می شود در اینگونه موارد گاهی تنها راه برداشتن رحم است.

۱. عفونت رحمی ناشی از کورتاژ
واژن محیطی آلوده و رحم استریل و مناسب برای رشد و فعالیت میکروب‌های واژن است. عفونت داخل رحم می‌تواند به لوله‌های رحمی خانم سرایت کرده و منجر به نازایی بعدی شود. البته اگر این عمل در بیمارستان‌های خوب کشور انجام شود این اتفاق به احتمال کمتری رخ می‌دهد، اما در نقاط محروم و دور دست عفونت ناشی از کورتاژ شایع‌تر است.

۲. پاره شدن رحم
دیواره رحم در دوران بارداری بسیار نازک می‌شود و اگر کورتاژ توسط شخصی بی‌تجربه و غیر ماهر و به صورت تهاجمی انجام شود، احتمال پارگی دیواره رحم وجود دارد که خود، خونریزی بسیار شدیدی را به دنبال دارد.

۳. آسیب به روده‌ها
گاهی ابزار کورتاژ ممکن است به روده‌ها آسیب بزند و اگر این پارگی روده‌ای تشخیص داده شود می‌توان آن را ترمیم کرد. در غیر این صورت سبب عفونت داخل شکمی، آبسه‌های لگنی و نازایی می‌شود.

عوارض دراز مدت

سندرم آشرمن تنها عارضه بلند مدت است که عبارت است از چسبیدن ۲تا۳ لایه داخلی رحم به یکدیگر است و سبب سقط، کاهش یا قطع خونریزی ماهانه در آینده و در نهایت نازایی قطعی می‌شود.

پیشگیری از کورتاژ
این متخصص زنان ضمن اشاره به این که تمامی مراکز درمانی دولتی و خانه های بهداشت، روش های پیشگیری از بارداری را به صورت رایگان در اختیار زوجین قرار می دهند، خاطرنشان می کند: افرادی که در این زمینه با پزشک خود در مشورت هستند، می توانند قبل از حاملگی از مشاوره خوبی برخوردار شوند و توسط پزشک بهترین روش جهت جلوگیری از بارداری به آنها پیشنهاد شود تا بدین وسیله کمترین عارضه برای آنها ایجاد شود.
دکتر معاون می افزاید: افرادی که دارای سابقه فشارخون، وزن بالا و بیماری های عروقی هستند، نمی توانند از قرص های ضدبارداری استفاده کنند و اگر به طور نابجا فرد شروع به مصرف این قرص ها کند یا بدون مشورت با پزشک مصرف آن را کنار بگذارد با عواقب خطرناکی مواجه خواهد بود.

اشتباه خطرناک

وی تصریح می کند: اشتباهی که اغلب بین عوام صورت می گیرد آن است که همه کورتاژها به یک روش صورت می گیرد، در صورتی که نوع کورتاژ بستگی به سن حاملگی دارد و اگر استخوان بندی جنین شکل گرفته باشد، به هیچ عنوان نمی توان با روش های رایج، جنین را از رحم خارج کرد و این امر باعث لطمه زدن به مادر، پارگی رحم، عفونت و خونریزی های شدید، عوارض نارسایی دهانه رحم، چسبندگی های داخل رحم، نازایی و به جا ماندن بقایای حاملگی می شود که هریک به تنهایی می تواند خطرات جدی و حتی فوت مادر را به همراه داشته باشد.