نرخ باروری در ایران، نگاهی به وضعیت کشور

معاون امور زنان و خانواده ریاست جمهوری در همایش روز ملی جمعیت که در دانشگاه علوم پزشکی تهران برگزار شد ، گفت: براساس آمارها در حال حاضر حدود ۱۴ و چهار دهم درصد خانواده های ایرانی بدون فرزند و ۱۸ و نه دهم درصد نیز فقط یک فرزند دارند. شهین‌دخت مولاوردی افزود:بر اساس آمارهای دفتر سلامت جمعیت وزارت بهداشت، هم اکنون نرخ باروری در ایران با اندکی بهبود نسبت به سال گذشته که یک و هشت دهم بوده به یک و نه دهم درصد رسیده است. وی افزود :نرخ رشد جمعیت نیز که در سال های اخیر تا یک و دو دهم درصد در سال ۹۲ کاهش یافته بود در سال ۹۴ به یک و چهار دهم درصد رسید . وی با بیان اینکه یکی از نکات قابل توجه در روند جمعیتی سال های اخیر تغییر در الگوی سنی باروری زنان ایرانی است گفت : براساس آمارهای ثبت احوال کشور، میزان فرزندآوری در میان زنان بالای ۳۰ سال روندی افزایشی دارد به طوری که در نه ماه نخست سال ۹۴ نزدیک به ۴۰ درصد ولادت ها مربوط به زنان بالای ۳۰ سال بوده است. وی افزود : در حالیکه این میزان در سال پیش ۳۷ و سه دهم درصد و در سال ۸۸ کمتر از ۳۰ درصد بوده است. مولاوردی گفت: این آمار بدین معناست که تمایل زنان بالای ۳۰ سال برای فرزندآوری در حال افزایش است. معاون امور زنان و خانواده ریاست جمهوری با بیان اینکه میانگین سن مادران در ولادت های ثبت شده سال ۹۴ ، بیست و هشت و سه سال بوده است،افزود: در حال حاضر بیشترین فرزندآوری با ۲۱ و چهار دهم درصد مربوط به مادران گروه سنی ۲۵ تا ۲۹ سال است و در حالی که این جایگاه تا سال ۸۷ به گروه سنی ۲۰ تا ۲۴ سال تعلق داشت .

شهیندخت مولاوردی افزود :فرزندآوری در سنین بالای ۳۰ سال اگرچه پیامدهای مثبتی همچون بالا بردن نرخ رشد جمعیت خواهد داشت اما در عین حال با توجه به افزایش احتمال بیماری ها و نواقص مادرزادی در میان نوزادانی که از مادران بالای ۳۵ سال به دنیا می آیند، تأخیر در فرزندآوری به معنای تحمیل هزینه های فراوان برای انجام آزمایش های بهداشتی و غربالگری های مربوطه در میان مادران است. وی گفت :در حال حاضر و بنابر اعلام رئیس دبیرخانه شورای ملی سالمندان سازمان بهزیستی در آبان ۹۴ نرخ سالمندی جمعیت کشور هشت ممیز دو دهم درصد است در حالی در سال گذشته کمتر از هشت درصد بوده است. وی افزود :براساس آمارهای مرکز آمار ایران در سال ۹۵ بیش از ۱۰ درصد جمعیت ایران در سنین بالاتر از ۶۰ سالگی قرار گرفته اند و تا سال ۱۴۱۵ جمعیت ایران با عبور از نرخ ۱۲ درصدی سالمندی جمعیت پیر تلقی می شود.

مولاوردی با بیان اینکه با توجه به بالا بودن امید به زندگی میان زنان پیری جمعیت صرف نظر از پیامدهای اقتصادی و اجتماعی ترکیب جنسیتی جمعیت تغییر می کند گفت : این امر به گونه ای خواهد بود که در سال ۱۴۱۵ به ازای هر ۱۰۰ زن سالمند ۸۸ مردم سالمند خواهیم داشت. وی تاکید کرد :مهمترین پیامد پیری جمعیت کاهش نیروی کار و از بین رفتن موازنه بین منابع و مصارف صندوق های بیمه ای است. معاون امور زنان و خانواده ریاست جمهوری افزود: براساس گزارش های سازمان ثبت احوال در نه ماه نخست ۹۴ تعداد ۵۲۰هزار و ۲۴۰ مورد ازدواج به ثبت رسید که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۳ و ۴ دهم درصد کاهش نشان می دهد،از سوی دیگر روند افزایش سن ازدواج در سال جاری نیز تداوم داشته است. وی افزود: در نه ماه نخست سال ۹۴ نسبت طلاق ثبت شده به مدت مشابه سال گذشته چهار و چهار دهم درصد افزایش نشان می دهد اگر چه این افزایش نامطلوب است اما با توجه به آمار طلاق سال ۹۳ نسبت به سال پیش از آن هشت درصد افزایش یافته بود. مولاوردی گفت: بنابراین می توان گفت روند فزاینده طلاق در کشور تا حدودی آهسته شده در هر حال کاهش سه ممیز چهار درصدی ازدواج و افزایش مزبور در طلاق بیانگر تداوم روندهای وخیم و نگران کننده ازدواج و طلاق در کشور است.

وی با اشاره به تغییر الگوهای تشکیل خانواده در سال های اخیر گفت: از دیگر مظاهر تغییر الگوی زندگی مشترک می توان به طلاق عاطفی اشاره کرد افزایش طلاق توافقی از دیگر تغییرات قابل تأمل در الگوهای پیوند و گسست زندگی خانوادگی است. مولاوردی افزود :کاهش تمایل به فرزندآوری نشانه ای از تغییر نگرش ها و غلبه تمایلات رفاه طلبانه بوده و می تواند تغییر نظام های تربیتی ، بروز پدیده هایی نظیر فرزندسالاری و تغییر ارزش ها و رفتارها و اولویت یافتن لذت به جای تولید مثل تربیت فرزندان را در پی داشته باشد. وی با بیان اینکه در سال های اخیر نرخ رشد جمعیت ایران روند کاهشی داشته است افزود : از نظر کارشناسان اجرای سیاست های تنظیم جمعیت و کنترل موالید در دهه ۱۳۷۰ ، افزایش میزان تحصیلات و تغییر نگرش ها و سبک زندگی از اصلی ترین عوامل کاهش نرخ رشد جمعیتی است. وی با اشاره به افزایش سالانه یک میلیون نفر به جمعیت کشور گفت: مسئله کاهش نرخ جمعیتی کشور بحرانی نیست و کارشناسان بر این باورند که اگر در آغاز دهه قرن ۱۴۰۰ جمعیت کشور به حدود ۸۵ میلیون برسد جای نگرانی نخواهد داشت اما چون تداوم نرخ رشد کنونی می تواند در درازمدت با چالش های مختلفی کشور را مواجه کند. وی با اشاره به سه میلیون زوج نابارور در کشور گفت: ناباروری طیف قابل توجه زوجین، یکی از علل کاهش رشد جمعیت در ایران است این در حالیست که هنوز بسیاری از داروها و روش های درمان ناباروری تحت پوشش بیمه قرار نگرفته اند و برنامه ها برای حمایت مالی از زوج های نابارور به ثمر نرسیده است. وی در ادامه به اقداماتی که دفتر امور زنان و خانواده ریاست جمهوری در راستای اجرایی کردن سیاستهای ابلاغی رهبر معظم انقلاب انجام داده اندگفت : از سال ۹۳ به ویژه دولت و مجلس بررسی و تصویب قوانین و آیین نامه های تحقق بخش سیاست های کلی را آغاز کردند که تدوین طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده و نیز اعطای قوانین حمایتی نظیر الزام کارفرمایان به اعطای مرخصی زایمان و بهبود حمایت های نظام بهداشت و درمان از آن جمله بوده است. مولاوردی افزود: صاحب نظران و کارشناسان جمعیت شناسی بر این باورند که در تدوین برنامه های افزایش جمعیت باید با پرهیز از سیاست زدگی و یا شتاب زدگی تجارب سایر کشورهای جهان را در کنار مسائل داخلی مدنظر قرار داد.

وی گفت: پیگیری تصویب لایحه کاهش ساعت کار زنان ، اصلاح قانون مدیریت خدمات کشوری ، قانون ترویج تغذیه با شیر مادر ، رفع موانع و تسهیل و ترویج ازدواج و افزایش فرزندآوری ، کاهش سن ازدواج ، حمایت از زوج های جوان و توانمندسازی آنها در تأمین هزینه ها و تربیت نسل صالح و کارآمد را در سرلوحه کارهای حمایتی خود قرار داده ایم. مولاوردی افزود: اختصاص تسهیلات مناسب برای مادران بویژه در دوران بارداری و شیردهی ، تحکیم بنیان خانواده با اصلاح و تکمیل آموزش های عمومی درباره دخالت کانون خانواده و آموزش های مهارت زندگی از خدمات مشاوره ای تا توسعه و تقویت خدمات بهداشتی درمانی و مراقبت های پزشکی در جهت سلامت باروری و فرزندآوری را اجرایی کردیم.