نامرتب بودن کودک، راه حل‌هایی برای اصلاح

شما نیز ممکن است مانند بسیاری از والدین فکر کنید باید اسم کودک شما را طوفان تورنادو می‌گذاشتند. گاهی به نظر جالب می‌رسد که چطور این موجودات کوچک می‌توانند در چنین زمان کوتاهی تمام چیزهای یک اتاق را به هم بریزند. کودکان دوست دارند چیزها را به هم بریزند و کودکان خردسال‌تر اصلاً فکر نمی‌کنند چیزها را به‌هم‌ریخته‌اند. آن‌ها هرچقدر چیزهای بیشتری برای بازی کردن دوروبرشان باشد، سرگرم‌تر می‌شوند و بیشتر لذت می‌برند.
بعد از مدتی خانۀ شما شبیه حراجی‌های لباس یا اسباب‌بازی می‌شود و شما همیشه در حال غر زدن سر کودک هستید که چیزهایی را که ریخته است، جمع‌وجور کند و یا اینکه خودتان آن‌ها را جمع می‌کنید. در این صورت، شما بازهم یک مسئولیت دیگر را که نباید بر عهده می‌گرفتید، بر عهده گرفته‌اید و از همه بدتر اینکه، کودک می‌فهمد کسی هست که پشت سرش چیزهایی را که ریخته است، جمع کند.
هر کس باید مسئول تمیز کردن ریخت‌وپاش‌های خودش باشد. به کودک خود اهمیت مراقبت از وسایل و گذاشتن آن‌ها در محل مخصوصشان را یاد دهید. او با پیدا کردن سریع وسایلش و غروری که این مرتب بودن به او می‌دهد، درواقع خودش جایزه‌اش را گرفته است.

از پیش برنامه‌ریزی کنید
مرتب بودن باعث صرفه‌جویی در وقت و جلوگیری از درگیری می‌شود و به شما اجازه می‌دهد که محیط اطرافتان را کنترل کنید. بنابراین با صرف کمی وقت طوری محیط اطراف کودک را تغییر دهید که نظیف بودن برایش آسان‌تر شود.
- برای نگهداری لوازم کودک مکان‌هایی را تعیین کنید. به او بگویید همان‌طور که او خانه‌ای برای زندگی کردن دارد، همۀ اشیاء و لوازمش هم به خانه احتیاج دارند. محل‌های جداگانه‌ای را برای اسباب‌بازی‌ها، لوازم ورزشی و لوازم هنری و ... کودک تعیین کنید. جعبه‌های کفش می‌توانند برای نگهداری اشیاء کوچک‌تر به کار روند و می‌توان از جعبه جواهرات برای نگهداری اشیاء باارزش استفاده کرد.
برای اشیاء بزرگ‌تر، طاقچه، کابینت یا کمد مناسب‌تر از جعبه‌های اسباب‌بازی بزرگ هستند که در آن‌ها اسباب‌بازی‌ها به‌هم‌ریخته می‌شوند و می‌شکنند. سطل‌های پلاستیکی آویزان شونده، محل مناسبی برای اسباب‌بازی‌ها با قطعات فراوان هستند. به هر شکل که در مورد این مسائل تصمیم می‌گیرید، هدف شما باید این باشد که هر چیزی جای معینی داشته باشد.
- محل اشیاء را طوری قرار دهید که در دسترس کودک باشد. اتاق را از چشم کودک نگاه کنید و مطمئن شوید که طاقچه‌ها، کابینت‌ها، جارختی‌ها و طبقه‌های کمد طوری قرارگرفته است که کودک می‌تواند به‌آسانی به آن‌ها دسترسی پیدا کند.

به کودک آموزش دهید و او را زیر نظر بگیرید
برای کودکتان الگوی عملی باشید. بدین معنا که شما خودتان باید مرتب و منظم باشید و بر کار آن‌ها نیز نظارت کنید. کودکانی که هرگز در عمرشان مرتب نبوده‌اند نمی‌توانند در یک‌چشم برهم زدن همه‌جا را مرتب کنند. همچنین آن‌ها نمی‌دانند که چه باید بکنند. تمام کودکان - بزرگ و یا کوچک - باید بدانند که انتظارات شما دقیقاً چه هستند. آیا اتاق فقط باید جلوی چشم شما تمیز باشد و یا اینکه حتی پشت درهای بسته هم باید اتاق تمیزی داشته باشند؟ به خاطر بسپارید که کودک به‌تدریج یاد می‌گیرد که شما چه می‌خواهید و بنابراین شما باید در انتظاراتتان واقع‌بین باشید.
- آماده‌باشید که گاهی به کودک کمک کنید. حتی مرتب‌ترین کودکان نیز برای جمع‌کردن اسباب‌بازی‌هایی که دارای قطعات متعدد هستند، نیاز به کمک دارند تا قطعات گم نشوند.
- در کودک عادت ایجاد کنید. کودک خود را تشویق کنید که وسایلش را بلافاصله بعد از بازی، جمع کند. در مورد کودکان نوپا می‌توانید چنین کنید: یکی شما بردارید، یکی کودک بردارد و بخوانید: ما چیزامونو این‌جور جمع می‌کنیم، ما چیزامونو این‌جوری جمع می‌کنیم... . هنگامی‌که جمع‌کردن و برداشتن از روی زمین را یاد گرفت، هدف بعدی این است که به او یاد دهید آن‌ها را کجا بگذارد. اگر این آموزش را از ابتدای زندگی کودک آغاز کنید، او به این نتیجه خواهد رسید که این کار جزء طبیعی بازی کردن یا کار کردن است.
روشن صحبت کنید.

پیامدهای کار کودک را به او نشان دهید
برای اینکه دستورات شما معنی‌دار باشند، کودک باید بداند که اگر او کاری را که شما خواسته‌اید، انجام ندهد، جای بحث ندارد. شما آن کار را به‌جای او انجام نخواهید داد و او پیامدهای کارش را بلافاصله خواهد دید. این پیامدها می‌تواند به‌صورت محرومیت موقت، گرفتن دست کودک و مجبور کردن او به انجام کارها و یا تصحیح بیش‌ازحد باشد.
روش دیگری را می‌توانید هنگامی‌که به خانه آمدید و متوجه شدید کودک وسایلش را جمع نکرده است، به کار برید. به او به‌تدریج بفهمانید که هر چیز را که تا انتهای روز جمع نکند، برای مدتی، مثلاً یک هفته ، مال شما خواهد شد. این وسایل را تا مدت معین در جعبۀ مخصوص (جعبۀ جریمه) بگذارید و اطمینان حاصل کنید کودک می‌داند که اگر این امر اتفاق بیفتد، مجدداً جریمه خواهد شد.
از تحسین و تقویت استفاده کنید.
تشویق در این مورد نیز، مانند تمام موقعیت‌های دیگر، مفید خواهد بود. همیشه، هنگامی‌که رفتار کودک خوب است، او را تحسین کنید.
- به کودک بگویید که چقدر خوشحال هستید که او وسایلش را جمع می‌کند. بار دیگر که او به‌تنهایی این کار را انجام داد، به او بگویید که چه‌کار بزرگی انجام داده است. وقتی کودک بعدازاینکه وسایلش را مرتب کرد توانست به‌راحتی چیزی را که به دنبالش می‌گردد، پیدا کند، او را تشویق کنید.
- با جوایز او را تقویت کنید. "آفرین که بدون اینکه من بگم وسایلت رو جمع کردی. جایزه‌ات اینه که حالا بیایی بستنی بخوری". یا اینکه: "جایزه‌ات اینه که بیایی بازی‌ای که دوست داری باهم بکنیم".
پیشگیری کنید و انگیزه بدهید.
با استفاده از تخیل خود، احساس مرتب بودن را در کودک برانگیزید.
- از زمان‌سنج (تایمر) استفاده کنید. کودک بزرگ‌تر را وادارید که رکورد جهانی زمان جمع‌وجور کردن را بشکند. با استفاده از تایمر زمان جمع‌آوری او را اندازه بگیرید.
- از کودک بخواهید شما را غافلگیر کند. بعضی از کودکان دوست دارند ناگهان شما را غافلگیر کنند. به آن‌ها بگویید برای پنج دقیقه اتاق را ترک می‌کنم؛ می‌خواهم ببینم ، هنگامی‌که برمی‌گردم مانند جادوگرها به‌سرعت تمتم اسباب‌بازی‌ها را سر جایشان گذاشته‌ای یا نه.
- بازرسی کنید. وانمود کنید که کارآگاه مشهوری هستید و به دنبال وسایلی می‌گردید که سر جایشان نیستند. یا اینکه نقش بازرسی را بازدید کنید که می‌خواهد بداند جای صحیح اشیاء کجاست.
- از قانون بیرون آوردن استفاده کنید. اگر کودک شما دوست دارد هر بار که بازی می‌کند، همۀ اسباب‌بازی‌هایش را باهم بیرون بیاورد، به او بگویید که قوانین تغییر کرده‌اند. از این به بعد اگر می‌خواهد که یک اسباب‌بازی را بردارد، باید اسباب‌بازی قبلی را سر جایش بگذارد. این روش زمانی که چند کودک در یک اتاق بازی می‌کنند نیز کمک می‌کند. هر کودکی که یک اسباب‌بازی را بردارد، باید اسباب‌بازی قبلی را سر جایش بگذارد و در انتهای بازی نیز آن‌ها را به محل قبلی‌شان بازگرداند.
- مبادلۀ پایاپای؛ این روش به‌ویژه در مورد کودکان خردسال مفید است. هر از چند گاه، اسباب‌بازی‌هایی را که کودک با تازگی با آن‌ها بازی نکرده است، جمع کنید، آن‌ها را در محل مخصوصی بگذارید و وانمود کنید این‌یک مغازه مبادله پایاپای است. به او بگویید، هر هفته پس‌ازآنکه وسایلش را جمع کرد، می‌تواند یک اسباب‌بازی بدهد و یک اسباب‌بازی دیگر بگیرد؛ بدین ترتیب، اسباب‌بازی جدید برایش تازگی نیز خواهد داشت