انواع بیماری در کودکان، شایع ترین ها را بشناسید

از جمله مهمترین موضوعات در مورد مراقبت از نوزاد مسئله بیماری های کودکان است. کودک شما در سن پایین به دلیل سیستم ایمنی ضعیف‌تر در معرض ابتلا به یک بیماری از میان انواع بیماری های کودکان قرار دارد، پس بهتر است برای این شرایط آماده باشید. حقایق و نکاتی را در مورد ۱۰ نوع از شایع‌ ترین بیماری های کودکان بدانید تا بتوانید به بهبود سریع‌تر کودک کمک کنید. دانستن علائم رایج بیماری های کودکان و زمان مناسب مراجعه کودک به پزشک سبب قابل مدیریت شدن بیماری خواهد شد. بیماری های کودکان را می‌توان با تشخیص و اقدام به موقع درمان و از بروز نتایج ناگوار بعدی جلوگیری کرد.

شاید شما هم کودکانی را دیده باشید که به سرعت مریض می‌شوند، سرماخوردگی‌های پشت سرهم، شکم درد و عفونت گلو و به محض اینکه از یک بیماری بهبود پیدا می‌‌کنند بیماری دیگری می‌گریند. مثل این که تمام ویروس‌ها و باکتری‌ها او را هدف گرفته‌اند.

جوانا کاکس (Joanne Cox)، پزشک متخصص کودکان و معاون رئیس بخش طب عمومی کودکان، در بیمارستان مخصوص بیماری های کودکان در شهر بوستون می‌گوید:

سیستم ایمنی یک کودک کم‌ سن و سال که در معرض عفونت‌های چندانی قرار نداشته است، نسبت به سایر کودکان و بزرگسالانی که در مقابل بسیاری از میکروب‌ها ایمن شده‌اند، بیشتر مستعد ابتلا به بیماری است

البته این حرف کمکی به این موضوع نمی‌کند که کودکان نوپا و پیش‌دبستانی تمایل دارند که هرچیزی را لمس کنند، دست‌ها را به دهان ببرند و نزدیک به هم بازی‌ کنند. بنابراین شما در حال مبارزه‌ای از پیش‌باخته هستید، هرچند اگر اطلاعات بیشتری در زمینه بیماری های کودکان داشته باشید آمادگی بهتری برای شناسایی عواملی خواهید‌ داشت که سبب درد و رنج کودک شما می‌شوند و در نتیجه به او کمک خواهید ‌کرد که خیلی زود سلامتی خود را به دست بیاورد. راهنمای ما را برای آگاهی از برخی بیماری‌های بسیار شایع در میان کودکان کم سن وسال و نحوه غلبه بر بیماری های کودکان بررسی کنید.

با مطالعه این مطلب متوجه می‌شوید که کودکتان بیمارتر از آنی است که بتواند به مدرسه برود یا خیر!

سرماخوردگی معمولی

۵ بار در سال انتظار بروز سرماخوردگی در کودکان داشته باشید. سرماخوردگی یک بیماری شایع در بین بیماری های کودکان است. شما به احتمال زیاد با اقدامات درمانی در حین سرماخوردگی آشنا هستید، درمان تب ملایم، گرفتگی مجراهای بینی، سرفه و آماس گلو با استفاده از مایعات فراوان و استراحت میسر می‌شود. اگر کودک شما احساس ناراحتی می‌کند، استفاده از قرص ایبوپروفن یا استامینوفن می‌تواند میزان تب را کاهش دهد (دستورات روی جعبه دارو را به دقت دنبال کنید و در صورتی که سن کودکتان زیر ۶ ماه است با یک پزشک کودکان مشورت کنید)، اما اطلاعات روشنی در مورد داروهای مربوط به درمان سرفه و سرماخوردگی لازم است. فرد هیرشنفانگ (Fred Hirschenfang)، پزشک متخصص کودکان و رئیس بخش مراقبت های اورژانسی در نیوجرسی می‌گوید:

این داروها واقعا به درمان این نوع از بیماری های کودکان کمکی نمی‌کنند و میزان مصرف آن‌ها ممکن است گمراه کننده بوده و منجر به مصرف بیش از حد مجاز دارو شود.

از قطره یا اسپری محلول ید برای مرطوب کردن کانال‌های بینی کودک و از یک مکنده برای زدودن ترشحات اضافی بینی او استفاده کنید. دستگاه تولیدکننده بخور سرد می‌تواند مفید باشد به شرط اینکه آن را به طور مرتب برای جلوگیری از رشد قارچ تمیز کنید. سرماخوردگی بیشتر کودکان در عرض ۵ تا ۷ روز بهبود می‌یابد.

آر اس وی یا ویروس سینسیشیال تنفسی

کودکان زیر ۲سال بسیار مستعد ابتلا به این بیماری هستند. ویروس سینسیشیال تنفسی ریه‌های کودک را درگیر می‌کند و در گروه حاد بیماری های کودکان قرار دارد. در بیشتر موارد، علائم این بیماری تقریبا جزئی بوده و شبیه علایم مربوط به سرماخوردگی هستند اما این بیماری می‌تواند برای نوزادان زودرس و کودکانی که سیستم ایمنی خطرپذیر، مشکلات قلبی مادرزادی و بیماری‌های مزمن ریوی دارند به طور جدی مساله ساز شده و سبب ایجاد برونشیت (عفونت مجراهای کوچک تنفسی ریوی) یا ذات‌الریه شود. طبق گفته‌های مراکز کنترل و پیشگیری، سالانه حدود ۱۵۰۰۰۰ کودک به دلیل ابتلا به آر اس وی در بیمارستان بستری می‌شوند. در صورت مشاهده علائمی نظیر خس خس‌ کردن سینه کودک، تنفس سریع یا تقلا برای نفس‌ کشیدن، عدم نوشیدن مایعات، سستی و بی‌حالی شدید یا بروز سایه های آبی رنگ در دور لب‌ها یا داخل دهان کودک، فوری با پزشک کودکان تماس بگیرید.

سرخک

این بیماری به طور معمول بعد از سن ۲ سالگی تا سن پیش دبستانی تمام می‌شود.شانس این وجود دارد که علائم سرخک در کودک شما به قدری جزئی باشند که شما حتی متوجه نشوید کودکتان مبتلا به این بیماری شده است. برخی کودکان دچار تب شدید، گرفتگی مجرای بینی و بعدها راش‌های پوستی تکه تکه‌ای می‌شوند که ابتدا روی سینه بروز پیدا کرده و سپس به نقاط دیگر سرایت می‌کند. اگرچه دوره بیماری سرخک ۱ هفته طول می‌کشد اما در صورتی که تب کودکتان بالاتر رفته یا بیشتر از ۳ روز طول کشیده است با پزشک کودکان تماس بگیرید. در خلال این مدت با قرص ایبوپروفن ناراحتی او را تسکین دهید و تا زمان ناپدید شدن جوش‌های پوستی او را در خانه نگهدارید.

بیماری‌های گوارشی

این بیماری‌ها بسیار بدتر از درد شکمی هستند. این بیماری که با عنوان ناراحتی شکمی در میان بیماری های کودکان شناخته شده است سبب استفراغ، اسهال و درد در ناحیه شکم می‌شود. انواع مختلفی از ویروس‌ها که اغلب از طریق مراکز مراقبت از کودک (مهدها و کودکستان‌ها) منتقل می‌شود، می‌تواند سبب ایجاد بیماری‌های گوارشی شوند. بیشتر ویروس‌های شکمی در عرض چندروز تا ۱ هفته پاکسازی می‌شوند و چیزی بیش از استراحت و مراقبت‌های درمانی نمی‌طلبند اما هنوز هم باید اطمینان حاصل کنید که کودک شما مایعات کافی جهت پیشگیری از کمبود آب بدن می‌نوشد. ماریا کانول (Maria Conwell)، متخصص بیماری های کودکان در بیمارستان کودکان فیلادلفیا می‌گوید:

بزرگ‌ترین اشتباهی که والدین مرتکب می‌شوند دادن مایعات بیش از حد به کودک است که یک کودک بیمار ممکن است نتواند این حجم از مایعات را در بدن نگهدارد.

دادن مایعات را با تنها یک قاشق غذاخوری از محلول الکترولیت (مانند پدیالیت) هر ۱۵ دقیقه یک بار شروع کنید و به تدریج این مقدار را افزایش دهید. اگر کودک شما نوشابه بدون گاز یا آب میوه را ترجیح می دهد، نصف آن را با آب پر کنید زیرا این نوشیدنی ها قند بالایی دارند و می‌توانند سبب تشدید اسهال شوند. هنگامی که احساس گرسنگی کرد مقادیر کمی موز، برنج، پوره سیب و نان (رژیم غذایی مخصوص کودکان مبتلا به اسهال) را به او بدهید. اگر معده او این غذاها را نگه داشت پس به تدریج غذاهای معمول را به او بخورانید. همچنین ممکن است بخواهید که ماست به او بدهید. دکتر کانول می‌گوید که ماست دارای مقادیر بالایی از باکتری‌های مفید یا همان پروبیوتیکس است که سبب بهبود حرکات روده می‌شود.

بیماری التهاب دهان

علامت هشداردهنده این نوع بیماری تاول دردناک در ناحیه دهان و گلو است. این نوع از بیماری های کودکان در اثر ویروس Coxsackie و به طور عمده در طول فصل تابستان و پاییز بروز پیدا می‌کند و به شدت سرایت پذیر بوده و از طریق سرفه، عطسه و مواد دفعی بدن از کودکی به کودک دیگر منتقل می‌شود. جراحات این بیماری اغلب همراه با جوش‌های قرمزرنگ روی دست‌ها و کف پاها پدیدار می‌شوند که ۷ تا ۱۰ روز روی بدن باقی می‌مانند. جنیفر شو (Jennifer Shu)، مشاور والدین و پزشک متخصص کودکان که سمت سخنگوی آکادمی طب کودکان در آمریکا را برعهده دارد می‌گوید:

اگر کودک شما احساس خارش در پوست دارد به او قرص ایبوپروفن یا آستامینوفن بدهید. تاول‌های گلوی او را با قطعات یخ و مایعات سرد تسکین دهید اما از دادن نوشیدنی‌های اسیدی مثل نوشابه به کودک که می‌تواند سبب سوزش در ناحیه گلو شود خودداری کنید. شما همچنین باید مراقب کمبود آب بدن کودک باشید زیرا برخی از کودکان به دلیل احساس ناراحتی شدید در ناحیه گلو از نوشیدن مایعات امتناع می‌کنند.

بیماری پنجم یا اریتما اینفکتیوزوم

علت این نامگذاری این است که بیماری‌های عفونی شایع در گذشته شش بیماری بودند که پنجمین آن همین بیماری شناخته می‌شود. شما ممکن است این بیماری را با عنوان «سندروم صورت سیلی‌خورده» بشناسید.

کودکان ۳ ساله و کمتر از ۳ سال، بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به بیماری پنجم هستند که سبب ایجاد راش پوستی به رنگ قرمز روشن روی گونه‌ها می‌شود. کودک شما ممکن است سایر علائم بیماری را نداشته باشد اما می‌تواند تب ملایم، آب‌ریزش بینی و یک راش شبکه‌ مانند ثانویه روی قسمت بالاتنه داشته باشد. بیماری پنجم می‌تواند مانند یک آتش مهارناپذیر در سراسر مراکز مراقبت از کودکان و پیش دبستانی پخش شود. به محض اینکه راش از بدن کودک خارج شد، کودک شما دیگر در معرض سرایت این بیماری قرار ندارد و بیماری خودبه خود فروکش خواهد ‌کرد. گروه کوچکی از کودکانی که به این بیماری مبتلا می‌شوند، درد پیوسته‌ای را در سراسر بدن خود احساس خواهند‌ کرد (اجازه دهید پزشک در صورت بروز چنین حالتی از آن باخبر شود). همچنین در صورتی که حین بارداری شما، کودکتان مبتلا به بیماری پنجم شد، با پزشک متخصص زنان ‌و زایمان خود تماس بگیرید زیرا این ویروس می‌تواند سبب ایجاد شرایط حادتری برای مادر و کودک شود.

عفونت گلو

نوزادان و کودکان نوپا به ندرت مبتلا به این بیماری می‌شوند. کودکان کم سن و سال به احتمال زیاد توسط باکتری استرپتوکوکوس آلوده خواهند ‌شد، در صورتی که یکی از خواهرها یا برادرهای بزرگ‌ترشان مبتلا به این بیماری باشد. اگرچه عفونت گلو به طور عمده از طریق سرفه و عطسه پخش می‌شود اما کودک شما می‌تواند با لمس یک اسباب‌بازی که قبلا کودک آلوده‌ای با آن بازی کرده‌ است به این بیماری مبتلا شود. علامت رایج این بیماری احساس گلودرد است که می‌تواند به قدری شدید باشد که کودک در بلعیدن یا حتی صحبت‌کردن دچار مشکل شود. ممکن است تب، غده‌های چرکی متورم و درد در ناحیه شکم کودک پدیدار شود. در صورت مشکوک بودن به ابتلای کودک به عفونت گلو با پزشک خود تماس بگیرید. جی هام (Jay Homme)، پزشک متخصص کودکان در کلینیک مایو، واقع در مرکز کودکان در راچستر مینه سوتا می‌گوید:

ممکن است یک تست سریع روی کودک انجام شود (که این تست روی تمام قسمت‌های عفونی گلو انجام نخواهد‌شد) و یک نمونه‌برداری از گلو (که ۴۸ ساعت طول می‌کشد اما نتیجه آن قطعی است). اگر نتیجه تست مثبت باشد در این صورت آنتی‌بیوتیک‌ها به کودک شما تجویز خواهند ‌کرد که سریع سلامتی خود را به دست بیاورد اما او را پس از مصرف نخستین دوز از آنتی بیوتیک، برای حداقل ۲۴ ساعت دیگر در خانه نگهدارید تا خطر انتقال باکتری به اشخاص دیگر کاهش یابد.

آنفولانزا

در مراحل اولیه بیماری واکسیناسیون انجام دهید ۲ هفته طول می‌کشد تا بیماری به طور کامل از بدن خارج شود. آنفولانزا بسیار سخت و سریع بروز پیدا می‌کند، تب شدید، بدن دچار خارش و لرزه می‌شود، سردرد، گلودرد، سرفه و گاهی نیز استفراغ و اسهال از علائم این نوع از بیماری های کودکان به شمار می‌روند. این یک بیماری فلاکت بار زمستانی است که اغلب بیشتر از ۱ هفته طول می‌کشد و می‌تواند منجر به شرایط حاد و خطرناکی مانند بروز ذات‌الریه در کودکان شود. خوشبختانه شما می‌توانید خطرپذیری کودک خود را به میزان زیادی از طریق برنامه سالانه واکسیناسیون آنفولانزا کاهش دهید که این واکسن را می‌توان به صورت تزریق عضلانی یا برای کودکان بالای۲ سال به شکل اسپری بینی به کاربرد.

واکسیناسیون کاملا هم کودک را در برابر ابتلا به آنفولانزا ایمن نمی‌کند زیرا تغییروتحول ویروس ها سال به سال متفاوت است اما اگر کودک با وجود واکسن بازهم مبتلا به آنفولانزا شود، علائم بیماری در او بسیار جزئی‌تر خواهد بود. اگر مشکوک به ابتلای کودکتان به آنفولانزا هستید، سریع به پزشک متخصص کودکان مراجعه کنید. پزشک ممکن است استفاده از داروهای ضدویروس مانند Tamiflu را تجویز کند که می‌تواند سبب تسریع در روند بهبود کودک شود.

التهاب چشمی

هوشیار باشید، این بیماری می‌تواند به سرعت در خانه شما پخش شود. این تورم بافت رویی پلک‌ها ( که ورم چشمی هم نامیده می‌شود) علائم آن شامل قرمزی، ریزش آب زردرنگ از چشم، تاری دید و پوسته ‌پوسته شدن اطراف چشم‌ها است. عامل ایجاد التهاب چشمی در کودکان کم سن وسال اغلب یک عفونت باکتریایی است که باید با قطره‌های آنتی‌بیوتیک درمان شود. (توجه کنید این نوع از بیماری های کودکان همچنین می‌تواند ناشی از یک ویروس که نیازی به مداوای دارویی ندارد یا از حساسیت یا عوامل تحریک‌کننده در هوا باشد که می‌توان با قطره‌های چشمی ضد حساسیت به درمان آن اقدام‌کرد). کودک شما نباید تا حداقل ۲۴ساعت بعد از درمان به کلاس درس بازگردد. او را وادارکنید به طور مرتب دستهایش را بشوید و از لمس کردن چشم‌ها و استفاده مشترک از حوله‌ها، پتوها یا بالش‌ها خودداری کند تا سایر افراد خانه به این بیماری مبتلا نشوند.

کرم‌های انگل

اگر متوجه شدید که کودکتان قسمت مقعد خود را می‌خاراند حتما به یک پزشک مراجعه کنید. وجود وضعیت بهداشتی ضعیف در کودکان سبب آلوده شدن به این انگل‌های ریز می‌شود. هنگامی که یک کودک آلوده مقعد خود را می‌خاراند و دست‌هایش را نمی شورد، به آسانی می‌تواند این انگل‌ها را به سایر کودکان سرایت دهد و هنگامی که دست خود را به دهانشان می‌برند، آلوده به انگل می‌شوند. تخم انگل‌ها از سیستم گوارشی پایین می‌روند، از تخم بیرون می‌آیند و مجدد در اطراف مقعد تخم‌گذاری می‌کنند. پزشک یک نوار ویژه به شما خواهد داد که هنگام شب به ناحیه مقعد کودک ببندید و سپس آن را برای وجود انگل‌ها و تخم‌هایشان آزمایش خواهد‌ کرد. تنها ۱ یا ۲ دارو برای خلاص شدن از شر این موجودات کافی است اما شما باید حوله‌های او و لباس‌هایش را ضد عفونی کنید و کودک را درون آب گرم به خوبی بشوئید.

چه زمانی با پزشک تماس بگیریم؟

بسیاری از بیماری های کودکان بدون نیاز به نگرانی جدی دوره خود را سپری می‌کنند و کودک در نهایت بهبود پیدا می‌کند اما برای برخی از علائم (و برای کودکان خاص) ممکن است مشاوره با پزشک کودکان ضرورت پیدا کند. مراقب علائم زیر در هنگام مواجهه با بیماری های کودکان باشید.

از دست رفتن آب بدن کودک؛ کودک شما ممکن است چشمهای گودافتاده‌ای داشته باشد (یا اگر یک نوزاد است سر گودرفته یا نقطه‌ای نرم روی سرش داشته باشد) یا به شدت سست و بی‌حال به نظر برسد یا هنگام لمس‌کردن، بدنش حالت چسبناک یا رنگ‌پریده داشته باشد. همچنین در صورتی که کمتر از ۳ یا ۴ بار در روز ادرار کرد هوشیار باشید.

تب شدید؛ در نوزادان تازه متولد‌شده هر نوع افزایش در درجه حرارت بدن را باید به پزشک اطلاع داد. برای نوزادان ۳ تا ۶ ماهه در صورتی که میزان حرارت بدن به ۳۸ درجه برسد و برای نوزادان بزرگ‌تر و کودکان، حد نهایی آن ۳۹ درجه است.

سختی در تنفس؛ در صورتی که صدای خس‌خس از سینه کودک شنیده شد، نفس‌نفس می‌زد یا به سختی نفس می‌کشید یا متوجه مکث‌های طولانی بین نفس‌کشیدن‌های او شدید، به سرعت با پزشک تماس بگیرید.

عدم اشتها به غذا خوردن؛ برای یک کودک بیمار داشتن اشتهای کم برای غذا خوردن یک امر طبیعی است اما اگر ۲ روز یا بیشتر است که غذای کودکتان کمتر از نصف غذایی شده‌ است که او به طور معمول می‌خورد، در این صورت به پزشک خود مراجعه کنید.

وجود زمینه قبلی برای ابتلا؛ اگر تشخیص داده شده است که کودک شما مبتلا به آسم، دیابت، عدم کارکرد سیستم ایمنی یا سایر شرایط مزمن پزشکی است، در هر بار ملاقات با پزشک کودکان، در مورد ویروس‌هایی که می‌تواند سلامتی کودک را به خطر بیندازد صحبت کنید.