درمان ناباروری با آی وی اف، چهل ساله شد

یک ابزار مؤثر برای زیر نظر داشتن کلینیک‌های IVF، توسعه ثبت خدمات ART است.

سوم مرداد امسال، چهلمین سالگرد تولد اوییس جوی براون، اولین انسانی بود که از طریق تکنیک IVF متولد شده است. سردبیر نشریه بین‌المللی جهاد دانشگاهی، JRI، به همین مناسبت مواردی را در خصوص موفقیت این تکنیک مطرح نموده است.

IVF در این تاریخ چهل‌ساله می‌شود. در این رابطه باید گفت تکنولوژی‌های ساده، معمار توسعه فوق‌العاده و درنتیجه سازنده تکنولوژی‌های خارق‌العاده‌ای در حوزه پزشکی مثل تکنولوژی سلول‌های بنیادی، پزشکی بازسازی‌کننده، تکنولوژی کلونینگ و یا ترنس‌ژنیک، غربالگری و تشخیص ژنتیکی پیش از تکامل و اخیراً نیز تکنولوژی ویرایش ژن برای حذف جهش ژنی پاتوژنیک در جنین‌های انسان، بوده‌اند.

تکنولوژی‌های ساده، معمار توسعه فوق‌العاده و درنتیجه سازنده تکنولوژی‌های خارق‌العاده‌ای در حوزه پزشکی مثل تکنولوژی سلول‌های بنیادی، پزشکی بازسازی‌کننده، تکنولوژی کلونینگ و یا ترنس‌ژنیک، غربالگری و تشخیص ژنتیکی پیش از تکامل و اخیراً نیز تکنولوژی ویرایش ژن برای حذف جهش ژنی پاتوژنیک در جنین‌های انسان، بوده‌اند.

محمدرضا صادقی، سردبیر نشریه بین‌المللی Journal of Reproduction and Infertility که متعلق به پژوهشگاه ابن‌سینای جهاد دانشگاهی است در سرمقاله‌ای به همین مناسبت در این نشریه می‌نویسد: «چشم‌انداز این حوزه بسیار امیدوارکننده است و می‌تواند پایه تغییرات در درمان بیماری‌های سختی مانند سرطان، چاقی، دیابت، بیماری‌های قلبی‌عروقی و مغزی باشد. هرچند، باوجود همه این خدمات و پیشرفت‌ها، باید بیان کرد که درمان ناباروری هنوز چالش‌ها و مشکلات زیادی را پیش رو دارد، به‌ویژه نرخ پایین موفقیت و درنتیجه شکست‌های مکرر القا».

به گفته این محقق، در اصل، عوامل زیادی می‌تواند بر این مشکل اثر بگذارد که بیشتر آن‌ها به طبیعت تولیدمثل انسان و فرآیند باروری مربوط می‌شود، بنابراین بیشترین شانس بارداری در هر چرخه، کمتر از ۲۰ درصد در زوج‌های سالم است.

صادقی می‌گوید: «با توجه به داده‌های سالیانه منتشرشده توسط انجمن اروپایی تولیدمثل و جنین‌شناسی انسان (ESHRE) در اروپا و مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) در آمریکا از ثبت درمان‌های باروری ART، نرخ موفقیت کلینیک‌های IVF تغییرات وسیعی دارد. چند کلینیک برتر، نرخ موفقیت خود را بیشتر از ۴۰% گزارش داده‌اند، درحالی‌که نرخ برخی از آن‌ها کمتر از ۱۰% است و تعداد زیادی از کلینیک‌ها، نرخی بین این دو مقدار دارند».

براساس داده‌های کسب‌شده از پایگاه داده تولیدمثل یاری‌شده در استرالیا و نیوزیلند (ANZARD) نیز در مورد نرخ موفقیت کلینیک‌های IVF، کلینیک‌های معتبر (۲۵ کلینیک برتر) حدود ۲ میلیون دلار از منابع سلامت را خرج می‌کنند تا ۱۰۰ بچه زنده را به خانه برسانند؛ درحالی‌که کلینیک‌های سطح پایین (۲۵ کلینیک آخر)، بیش از ۶ میلیون دلار برای همین تعداد بچه خرج می‌کنند.

به بیان سردبیر نشریه انگلیسی‌زبان جهاد دانشگاهی: «یک ابزار مؤثر برای زیر نظر داشتن کلینیک‌های IVF، توسعه ثبت خدمات ART است. چشم‌انداز نتایج کلینیک‌های IVF یک نیاز برای خدمات ART بوده که در سطح جهانی پذیرفته شده است. علاوه بر این، دسترسی، کارآمدی، ایمنی و صلاحیت سرویس ART برای جامعه، زوج‌های نابارور، پزشکان و دیگر اعضای حرفه‌ای و قانون‌گذاران سلامت، ضروری است تا اعتبار همگانی در مورد کلینیک‌های IVF و نتایج ART حاصل شود».

به بیان صادقی، یکی دیگر از عوامل مهم برای بهبود نرخ موفقیت ART، زیر نظر داشتن دقیق کلینیک‌های IVF و فرآیندهای آن‌ها از طریق کنترل کیفیت و تضمین کیفیت به‌عنوان مدیریت کیفیت کل (TQM) است. TQM یک پیش‌نیاز برای مدیریت موفق یک کلینیک IVF است.

درنتیجه، به نظر می‌رسد که گسترش ثبت ملی و بین‌المللی IVF و تغییر آن از وضعیت اختیاری به وظیفه اجباری و همچنین زیرنظر داشتن دقت داده گزارش‌شده، در ارتقای کارآمدی و وضوح عملکرد کلینیک‌های IVF، مؤثر خواهد بود.

به‌علاوه، نظارت پیوسته و چشم‌انداز کلینیک‌های IVF توسط مسئولین و اجبار دقیق بر اجرای TQM مطمئناً یک نقش اساسی در بهبود عملکرد و حفاظت از حقوق بیماران خواهد داشت.

این پژوهشگر اعتقاد دارد: «آینده روشن است، زیرا تلاش‌های جدی دانشمندان و پژوهشگران همیشه بیشتر پیچیدگی‌ها را حل کرده و نتایج ART را بهبود داده است».