رفتار درست با کودکان، وقتی خرابکاری می کند
همه ما دوست داریم اشیایی را به دست کودک بدهیم تا با آن‌ها بازی کند و انتظار داریم که او مراقب اشیاء باشد و آن‌ها را خراب نکند.
همه ما دوست داریم اشیایی را به دست کودک بدهیم تا با آن‌ها بازی کند و انتظار داریم که او مراقب اشیاء باشد و آن‌ها را خراب نکند. فرقی هم نمی‌کند بهای آن شیء چقدر باشد؛ به هر حال، دیدن صحنه‌ای که کودک، وسایلمان را خراب می‌کند، برایمان جالب نیست. کودک، ممکن است دلایل مختلفی برای خراب کردن وسایل داشته باشد. ببینید کودک شما به کدام یک از گروه‌های زیر شباهت بیشتری دارد:
1- کودک پر فعالیت و شلوغ
خسارت‌هایی را که چنین کودکی وارد می‌کند، غالبا فقط تصادفی است و علت این است که کودک کاری را انجام می‌دهد و بعد به آن فکر می‌کند و یا اصلا فکر نمی‌کند. گاهی هم کودکان، به خاطر انرژی بیش از حدشان، آسمان و زمین را به هم می‌دوزند و خسارت می‌آفرینند. گرچه کودک عمدا خسارت نمی‌زند، ولی باید به این مسأله رسیدگی کنید.
2- کودک کنجکاو
بعضی کودکان بی‌نهایت کنجاوند و عاشق این هستند که بدانند هر چیز، چه طور کار می‌کند و از چه چیز درست شده است. آن‌ها می‌خواهند کشف کنند که داخل وسایل برقی چگونه است؟ این کودکان، نمی‌خواهند شیئی را که مشغول بررسی آن هستند، خراب کنند؛ ولی روشن است که خراب شدن آن‌ها حتمی است.
3- کودکانی که یاد نگرفته‌اند چگونه احساساتشان را کنترل کنند
باربارا شانه سرش را سوی دیوار پرتاب می‌کند؛ چون نمی‌تواند موهایش را صاف صاف کند یا پیراهنش را به دلیل این‌که رنگش را دوست ندارد، پاره می‌کند. آنتونی دکور را می‌اندازد و مبل را کنار می‌زند؛ چون جلوی راه او را می‌گیرند. آنتونی و باربارا عصبانیتشان را با خراب کردن اشیاء نشان می‌دهند. (به اصطلاح، عصبانیتشان را بر سر لوازم خانه خالی می‌کنند)؛ زیرا هنوز یاد نگرفته‌اند که چگونه احساسشان را به درستی نشان بدهند. ممکن است که این کودکان، چنین عادتی را از یک بزرگ‌تر در خانواده آموخته باشند.
4- کودکی که قدر وسایلش را نمی‌داند
در دنیای کنونی، کودکان آنقدر اشیاء مختلف و اسباب بازی‌های متنوعی دارند که ارزش آن‌ها را در نمی‌یابند. کودکی که پانزده عروسک دارد، وقتی یکی را خراب می‌کند از پدر بزرگ می‌خواهد که یکی دیگر برایش بخرد. سام همه اسباب بازی‌هایش را دور می‌اندازد و وقتی یکی از آن‌ها می‌شکند، می‌گوید: دوستش نداشتم».
5- کودکان نادری هم وجود دارند که به طور عمد، اشیاء را خراب می‌کنند
تا حضورشان را نشان دهند با این‌که باعث شوند به عقیده‌شان توجه شود. کودکی را نزد ما آوردند که موها و بعضی لباس‌هایش را قیچی کرده بود تا نشان دهد از مدل موی جدید مادرش خوشش نمی‌آید. کودک دیگری، عادت داشت در هنگام خستگی و عصبانیت، لوازم خانه را بیندازد و اسباببازیهایش را له کند. اگر کودک شما هم به طور عمد وسایل خانه را خراب می‌کند، مسأله را جدی بگیرید؛ چون گاهی ممکن است این مسأله نشانگر مشکلات جدی عاطفی باشد. به یاد داشته باشید که روش شما برای تغییر تماین کودک به تخریب اشیاء، ممکن است بر حسب الگوی رفتاری تغییر کند.
6- اسباب بازی‌ها کودک را محدود کنید
یک کودک آرام می‌تواند به طور همزمان، چندین اسباب‌بازی داشته باشد؛ ولی یک کودک پرتحرک و شلوغ، ممکن است وقتی چند اسباب‌بازی داشته باشد بیش از حد برانگیخته شود.
7- اسباب بازی‌های اضافی را کنار بگذارید
اسباببازیهای خراب و شکسته و بی‌استفاده را دور بیندازید و یا آن‌ها را تعمیر کنید و به کس دیگری بدهید. بهتر آن است که به کودکتان، نیکوکاری را بیاموزید. کودک را تشویق کنید که چند تا از اسباببازیهای سالم و خوبش را جدا کند و به سازمان‌های خیریه بدهد.
8- اسباببازیهای مناسب را انتخاب کنید
بسیاری اسباب‌بازی‌ها بر خلاف آنچه سازندگان آن‌ها می‌گویند، نه تنها آموزشی نیستند، بلکه کودک را خسته و عصبانی می‌کنند. گاهی نوع اسباب بازی، خوب و جالب است، ولی بازی با آن ورای توانایی کودک شماست. این گونه اسباب‌بازی‌ها را باید نگه دارید تا کودک بزرگ‌تر شود و یا مهارت بیشتری در استفاده از آن پیدا کند. بعضی اسباب‌بازی‌ها را وقتی به کودک می‌دهید، خودتان هم باید در بازی با آن به کودک کمک کنید و یا بر کار او نظارت کنید. خرید این اسباب‌بازی‌ها به حوصله و لطف شما هم بستگی دارد.
9- دسترسی به اسباب‌بازی‌ها را محدود کنید
اگر شما در هر زمان به کودک یک یا دو اسباب‌بازی بدهید و از او بخواهید هر وقت بازی‌اش تمام شد آن‌ها را به شما بدهد و یک اسباب‌بازی دیگر بگیرد. کودک ارزش زیادی برای اسباببازیهایش قائل خواهد شد و قدر آن‌ها را خواهد دانست. این پیشنهاد، به ویژه برای کودکانی که سابقه خراب کردن اسباب‌بازی‌هایشان را دارند، مؤثر است. باید آنقدر در اجرای این عمل نظارت کنید تا به صورت عادت در آید.
10- قوانینی برای بازی وضع کنید
باید به کودکتان بیاموزید که چگونه با اسباببازیهایش بازی کند و چگونه وقتی آن‌ها را لازم ندارد، کنار بگذارد تا خراب نشوند. همه ما به یاد می‌آوریم که وقتی یک اسباب‌بازی را با بی‌اعتنایی به کناری می‌انداختیم، از آن لحظه ارزش آن برایمان کم‌تر می‌شد. الگوی بازی را تغییر دهید و به کودکتان قوانین هر بازی را به درستی بیاموزید. به او قوانین کلی بازی در خانه را هم بگویید. برای مثال، ممکن است یکی از قوانین این گونه باشد که اگر می‌خواهد در هر لحظه با یک اسباب‌بازی سرگرم باشد، باید اسباب بازی قبلی را سرجایش بگذارد.
11- کودک شلوغ را آرام کنید
روش‌های زیر را همراه با روش‌هایی که در زیر آمده به کار گیرید تا بتوانید کودک بیش از حد شلوغ خود را آرام کنید.
12- مکان‌های خاصی از خانه را برای تردد کودک مشخص کنید
اگر محدوده خاصی را برای کودک تعیین کنید و ورود به بعضی مکان‌ها را برای او محدود کنید، راحت‌تر می‌توانید بر اعمال کودک نظارت داشته باشید و کودک هم راحت‌تر خواهد بود.
13- اشیاء شکستنی و خراب شدنی را از دسترس او دور کنید
اگر در محدوده مجاز، چیزی وجود دارد که کودک می‌تواند آن را خراب کند یا بشکند، حتما آن را به مکان دیگری از خانه که کودک محدودیت تردد دارد ببرید و یا در یک کمد قفل دار قرار دهید تا کودک بیاموزد که نباید با آن‌ها بازی کند.
14- برای محتاط بودن به کودک پاداش بدهید
اگر کودک در داخل خانه به آرامی راه می‌رود، او را تشویق کنید. به زمان‌هایی که کودک مراقب، است توجه کنید و به او نشان دهید که رفتار او را می‌پسندید. یک جدول به دیوار بچسبانید و تعداد روزهایی را که کودک چیزی را نشکسته، خراب نکرده و یا نینداخته است، ثبت کنید. اگر کودک به خراب کردن و شکستن اشیاء ادامه می‌دهد، از روش‌های مناسبی مانند تصحیح بیش از حد استفاده کنید.
15- با کودک همکاری کنید
اگر کودک شما خیلی کنجکاو است و می‌خواهد بداند هر چیز چه طور کار می‌کند، خودتان بر کار او نظارت کنید و بعد از باز کردن یک وسیله به او کمک کنید تا آن را ببندد و یا وسایل قدیمی‌تان را (مثل یک رادیوی قدیمی) به جای اشیاء با ارزش به او بدهید که خراب کند.
16- پروژه‌ای به کودک محول کنید
بسته‌های آموزشی (کیت) متعددی در بازار وجود دارند که برای تقویت قدرت سازندگی و سیراب کردن تشنگی علمی کودکان، طراحی شده‌اند. همچنین، کتاب‌هایی وجود دارد که به کودک می‌آموزند چه طور با به کارگیری وسایل ساده، اشیاء جالبی بسازند. کودکتان را به فروشگاه‌های وسایل آموزشی ببرید و با هم پروژه‌ای را انتخاب کنید (مثل ساخت هواپیمای مدل یا سرهم کردن یک ابزار الکتریکی) و وسایل لازم را برای اجرای آن تهیه کنید. سپس، با صبر و حوصله نظارت کنید تا کودک شروع به کار کند و هر جا نیاز داشت به او کمک کنید تا پروژه‌اش را تمام کند.
17- خلاقیت داشته باشید
اشیاء قدیمی را جمع آوری کنید. مثل ساعت‌ها، جاروبرقی خراب، دوچرخه از کارافتاده و ... که خراب کردن آن‌ها اشکالی ندارد و کار کردن با آن‌ها هم خطرناک نیست. این اشیاء را در یک مکان گرد آورید و به کودک بگویید می‌تواند با آن‌ها هرکاری که می‌خواهد انجام بدهد. اگر کودک به جای این اشیاء، دوباره به سراغ وسایلی که نباید دست بزند رفت، از روش‌های متناسب استفاده کنید.
18- راه‌های درست نشان دادن احساسات را به کودک بیاموزید
آنچه مهم است این‌که کودک بیاموزد عصبانی شدن اشکالی ندارد؛ ولی نباید عصبانیتش را به شکل نادرست و خلاف عرف، نشان دهد. کودک را تشویق کنید که درباره احساساتش با شما صحبت کند. و اطمینان یابید که با رفتارتان به او می‌آموزید که چگونه احساساتش را بروز دهد. نام احساستان را به کودک بگویید و در حال انجام کارها با او حرف بزنید. برای نمونه: «من خیلی عصبانی هستم. ماشین لباس‌شویی باز هم کار نمی‌کند. تعمیرکار همین الان اینجا بود و کلی پول گرفت، ولی باز هم خراب شده. باید دوباره به تعمیرگاه لباس شویی تلفن کنم، ولی باید خودم رو کنترل کنم، چون منشی تقصیری نداره. پس قبل از این‌که تلفن کنم تا ۱۰ می‌شمرم.»
19- به کودک یاد بدهید احساساتش را نامگذاری کند
وقتی کودک نداند چگونه احساساتش را به صورت شفاهی بیان کند، ممکن است مجبور شود با اعمالش احساساتش را نشان دهد. به کودک کمک کنید نام احساساتش را بیاموزد و بیان کند.
20- اگر کودک، بسیار کم سن و سال است، ممکن است لازم باشد شما برای او توضیح دهید که چه احساسی دارد
فرض کنید کودکتان مشغول بازی ساختمان سازی (یک نوع اسباب‌بازی است و نمی‌تواند دو قطعه را با هم جفت کند. شروع به گریه می‌کند و قطعات را به وسط اتاق پرتاب می‌کند. در این هنگام به او بگویید: «نه! امیلی ما نباید اسباب‌بازی‌ها را پرتاب کنیم. تو چون نتونستی دو تا قطعه رو با هم جور کنی اعصابت خرد شده. حالا برو اسباب‌بازی‌هات رو بیار تا من بهت کمک کنم». یا این‌که «امیلی، اگر به جای گریه و پرت کردن چیزها از من بخوای کمکت کنم خیلی خوشحال خواهم شد.» اگر باز هم کودک همکاری نکرد، به او بگویید: «خب، مثل این‌که برای بازی با این اسباب‌بازی آمادگی نداری، پس من فعلا برش می‌دارم».
21- به کودکان بزرگ‌تر، با اجرای نمایش چگونگی ابراز احساسات را بیاموزید
با هم نمایشی ترتیب دهید که کودک در حین اجرای آن احساساتش را بفهمد، بشناسد و ابراز کند. برای مثال، چسی با عصبانیت به منزل می آید، چون دوستش جلوی بقیه دوستانش «به او پریده است»، او عصبانیتش را بر روی کامیون اسباب‌بازی برادرش خالی می‌کند و آن را می‌شکند. در این هنگام، او را آرام کنید و از او بخواهید برایتان توضیح بدهد، چه شده است. با او درباره واکنش‌هایی که می‌توانست نشان بدهد، سخن بگویید و این واکنش‌ها را به صورت نمایش برای او بازی کنید. از او بخواهید نقش دوست پرخاشگرش را بازی کند. سپس، برای او توضیح دهید که چگونه به جای نشان دادن عصبانیتش به آن شکل نادرست، می‌توانست از اول قضیه را برای شما تعریف کند، احساسش را بگوید و از شما راهنمایی بخواهد.
22- کودک را برای نامگذاری احساساتش و به کارگیری رفتار مناسب در مورد آن ها، تحسین کنید
وقتی کودکتان در حال انجام کاری است و درماندگی خود را با گفتن کلمه «نمی‌تونم» ابراز می‌کند، به او پاسخ مناسب بدهید: «خوشحالم از این‌که وقتی احساس درماندگی کردی، کمک خواستی. بذار ببینم چکار می‌خوای بکنی. ممکنه بتونم بهت کمک کنم که اون رو انجام بدی.» به یاد داشته باشید که نباید کودک را وابسته بار بیاورید. بنابراین، کار را خودتان انجام ندهید، فقط چند راهنمایی یا پیشنهاد می‌تواند کار کودک را ساده‌تر کند.
23- به کودک بیاموزید چگونه عصبانیتش را کنترل کند
وقتی کودک این روش‌ها را آموخت به او روش‌های کسب آرامش فوری را نیز بیاموزید که در مواقع درماندگی به جای عصبانی شدن آن‌ها را به کار گیرد.
24- «مکانی را برای عصبانی شدن» معین کنید
بعضی کودکان و همچنین بعضی بزرگ‌ترها عصبانیتشان را به صورت فیزیکی تخلیه می‌کنند. مکانی را برای خالی کردن عصبانیت در نظر بگیرید. می‌توانید در آن مکان تعدادی بالش بگذارید که کودک، آن‌ها را کتک بزند! همچنین، می‌توانید وقتی دیدید کودک عصبانی است به او بگویید نفس عمیقی بکشد، از اتاق بیرون برود، آب سرد به صورتش بزند و برگردد.
25- به کودک، برای مراقبت از اسباببازیهایش پاداش بدهید
اگر می‌خواهید به کودکتان بیاموزید که چگونه از اشیاء مراقبت کند، بی‌تردید استفاده از تحسین و پاداش در مقابل انجام آن، کمک کننده خواهد بود.
26- پاداش بدهید
اگر کودک شما خرابکار و بی‌دقت بوده است، اکنون زمان آن رسیده است که برای رفتار درستش با اشیاء و مراقبت از آن‌ها، پاداش بدهید. جدولی تهیه کنید که به شما نشان دهد پیشرفت کودک چگونه بوده است و بر حسب میزان پیشرفت، به او پاداش بدهید. برای مثال، اجازه بدهید مدت طولانی‌تری بازی کند یا بیشتر او را به گردش ببرید. وقتی می‌بینید که رفتارهای درست در کودک بیشتر می‌شود، بدین معنا که یک روز میگذرد و خرابکاری نمی‌کند، بعد در طی دو روز از خرابکاری خبری نیست و بعد این مدت به سه روز می‌رسد، با دادن پاداش به کودک نشان دهید که متوجه پیشرفت او هستید.
27- کاری کنید که کودک، مجبور شود امتیاز دستیابی به اسباببازیهایش را کسب کند
به کودکی که زیاد خرابکاری می‌کند، اجازه ندهید در یک زمان با اسباببازیهای متعدد بازی کند، و در واقع تعدادی از اسباببازیهایش را مصادره کنید و در مقابل رفتار درست، یکی یکی اسباببازیهای مورد علاقه‌اش را به او برگردانید. همچنین، می‌توانید وقتی اسباب‌بازی جدیدی برای او می‌خرید، در صورتی اجازه بازی با آن را به کودک بدهید که با اسباببازیهای قدیمی‌اش درست رفتار کرده باشد. جدولی ترتیب دهید که به کودک نشان دهد در مقابل هر بار که با اسباب‌بازی‌اش درست رفتار کند، امتیاز کسب خواهد کرد.
28- در مقابل اعمال خرابکارانه، از پیامدها استفاده کنید
اگر کودک شما به رفتار خرابکارانه خود ادامه می‌دهد، باید یک گام جلوتر بروید.
۲۹- از روش‌های محرومیت موقت یا اخراج استفاده کنید
اگر کودک به دستور شما در مورد بازی با یک اسباب‌بازی در یک زمان با بازی نکردن با اسباب‌بازی خاصی توجه نمی‌کند، از روش‌های یاد شده استفاده کنید. به او بگویید: «وقتی بهت گفتم فقط می‌تونی در یک زمان با یک اسباب‌بازی بازی کنی به حرف من گوش نکردی. بنابراین، سه دقیقه از بازی محروم می‌شی». کودک را به محل اخراجش ببرید و به او بگویید چه مدت در آنجا بماند و محاسبه زمان را آغاز کنید. پس از پایان زمان جریمه، کودک را وادارید تا اسباببازیهای اضافی را از زمین جمع آوری کند.
۳۰- اسباب‌بازی را به طور موقت مصادره کنید
اگر کودک نمی‌تواند با یک اسباب‌بازی بدون آسیب رساندن به آن بازی کند، به او بفهمانید که او فعلا صلاحیت بازی با آن اسباب‌بازی را ندارد و برای مدت مشخصی آن اسباب‌بازی را از کودک بگیرید.
31- از روش تصحیح بیش از حد استفاده کنید
اگر کودک اسباب‌بازی‌اش را می‌شکند، او را مجبور کنید قطعات آن را در صورت امکان به هم بچسباند، یا قطعات اسباب‌بازی خرد شده را از روی زمین جمع‌آوری کند و در سطل بریزد. کودک را وادارید تا اسباببازیهایش را تمیز و مرتب کند و علاوه بر آن، به او بگویید که باید خسارت اسباب‌بازی‌اش را با انجام کارهای خانه جبران کند. به انجام تمامی مراحلی که گفته شد، نظارت کامل داشته باشید.
32- از یک متخصص کمک بخواهید
اگر الگوی مداوم و مصرانه‌ای از رفتار مخرب در کودکتان می بینید و یا اگر رفتار کودک خطرناک ویا عصبی است، تأکید می‌کنیم که با یک متخصص مشورت کنید.
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼