تب کردن نوزاد، علت و درمان چیست؟

اولین تب نوزاد اغلب برای والدین ترسناک است. اکثر تب‌ها بی‌ضرر هستند و از عفونت‌های خفیف ناشی می‌شوند. در انسان که دمای متوسط طبیعی بدن ‎۳۷ درجه است، دمای برابر یا بیش‌تر از ۳۸ درجه در حالت استراحت تب محسوب می‌شود. تب بیش از ۴۰ درجه تهدید بزرگی برای جان انسان محسوب می‌شود، چرا که عملکرد آنزیم‌ها و سایر پروتئین‌های بدن را دچار اختلال می‌کند. در این مقاله قصد داریم راهکارهای مفیدی را برای پایین آوردن تب نوزاد ارائه دهیم.

تب چیست؟
تب از علائم بیماری بوده و حالتی است که در آن دمای بدن از مقدار طبیعی آن بیشتر می‌شود. تب نشانه مبارزه بدن در برابر عوامل بیماری‌زا است و گاهی نیز پاسخ دمایی دستگاه ایمنی بدن نسبت به عفونت‌های داخلی تلقی می‌شود.

غده مسئول تب در بدن
غده‌ای در مغز به نام هیپوتالاموس وجود دارد که با درک درست و صحیح میزان دمای بدن، پیامی به سیستم‌های عصبی ارسال و آن‌ها را برای رسیدن به دمای مطلوب آماده می‌کند. دمای طبیعی بدن ۳۷ درجه سانتی‌گراد است البته در برخی افراد اندکی درجه حرارت بدن بالاتر یا پایین‌تر است.

دمای بدن در طول شبانه‌روز در حال تغییر است
دمای بدن در طول شبانه‌روز دائماً در حال تغییر است؛ در صبح دمای بدن پایین و در عصر اندکی بالاتر می‌رود. وقتی ویروسی وارد بدن و خون کودک و نوزاد شود موجب تغییراتی در خون و گلبول‌های سفید و درجه حرارت بالا برای دفاع می‌شود. هیپوتالاموس با درک این موضوع به سیستم عصبی دستور می‌دهد درجه حرارت بدن بالا برود و دمای بدن ممکن است از ۳۸ تا ۴۰ درجه برسد.

کارهایی که باید هنگام اندازه‌گیری تب نوزاد انجام دهید
تب کودک نوپا خود را ارزیابی کنید. با استفاده از یک دماسنج دیجیتال، دمای کودک نوپا خود را بگیرید. دقیق‌ترین دمای قابل بررسی را می‌توانید از طریق مقعد دریافت کنید، اما می‌توانید دماسنج را زیر بغل نوزاد نیز بگذارید. فراموش نکنید هنگام اندازه‌گیری دمای بدن نوزاد از طریق مقعد، سر دماسنج یا تب‌سنج را کمی با وازلین چرب نموده و به‌آرامی به‌اندازه یک سانتی‌متر وارد مقعد نوزاد کرده و هنگامی‌که بوق دماسنج به صدا درآمد، به‌آرامی دماسنج را به بیرون بکشید و عدد روی دماسنج را بخوانید. هرگز هنگام اندازه‌گیری دمای بدن نوزاد، لباس زیاد به فرزندتان نپوشانید و محیط اطراف بدنش را متعادل نگه‌دارید تا دمای واقعی بدن نوزادتان را بدانید.
اگر برای نوزاد خود از دماسنج دهانی استفاده می‌کنید، انتهای دماسنج را زیر زبان بگذارید و با صدای بوق دماسنج آن را بردارید و عدد دیجیتال را بخوانید پس از استفاده از دماسنج آن را با آب سرد و صابون بشویید.

تب چند درجه برای نوزاد در هر سنی نگران‌کننده است؟
نوزادان تا ۳ ماهگی: دمایی بالاتر از ۱۰۰.۴ درجه فارنهایت (۳۸ درجه سانتی‌گراد) مشکلی است که باعث نگرانی می‌شود.
نوزادان بین ۳ تا ۶ ماهگی: تب بالای ۱۰۱ درجه فارنهایت (۳۸.۳ درجه سانتی‌گراد) باید توسط متخصص اطفال بررسی شود.
نوزادان سن ۶ ماه به بالاتر: درجه حرارت بیش از ۱۰۳ درجه فارنهایت (۳۹.۴ درجه سانتی‌گراد) نیاز به مشاوره فوری با یک پزشک دارد.

علائم تب در نوزادان چیست؟
پایین آوردن تب نوزاد
نوزادی که تب دارد، علائمی مانند داغی بدن و پیشانی داشته و بدنش گرم و داغ است و همچنین ظاهری بی‌حال و کسل دارد. برای پی بردن به تب در نوزادان و شیرخواران بهتر است با تب‌سنج دمای بدن نوزاد را اندازه‌گیری کنید؛ زیرا تب بالا در نوزادان و شیرخواران باعث بروز تشنج و ناهنجاری‌های مغزی می‌گردد.
اگر دمای بدن نوزاد با دماسنج دقیق اندازه‌گیری شد و مشخص شد که نوزاد تب دارد، سریعاً نوزاد را به دکتر برده و تقاضای بررسی کامل بدن نوزادتان را کنید تا کل بدن نوزاد برای کشف منبع عفونت بررسی ‌گردد. پزشک کودکان برای تشخیص این موضوع از خون، ادرار، ترشحات بند ناف و… نوزاد نمونه‌گیری کرده و درخواست آزمایش‌های ویروسی و باکتریایی را ‌صادر می‌کند. ممکن است پزشک بخواهد که نوزاد در بیمارستان بستری شود تا درجه حرارت بدن و تب وی کنترل شود. در برخی موارد ممکن است نوزاد دچار ذات‌الریه شده باشد که علاوه بر تب، ممکن است علائم دیگری نظیر خرخر در زمان تنفس، تنگی نفس، انقباض عضلات گردن و خس‌خس سینه نیز داشته باشد.

پایین آوردن تب نوزاد به روش خانگی
هنگامی‌که به هر دلیلی نوزاد یا کودکتان را نتوانستید به دکتر برسانید بهتر است از روش‌های زیر برای توقف یا پایین آوردن تب نوزاد خود استفاده کنید:
۱- روی پیشانی نوزاد خود دستمال مرطوب خنک و ملایم قرار دهید.
۲- نوزاد خود را به یک حمام بخار گرم و یا یک حمام اسفنجی ببرید. همان‌طور که آب از پوست او تبخیر می‌شود، او را سرد می‌کند و دمایش را پایین می‌آورد. از آب سرد استفاده نکنید. این کار می‌تواند باعث ایجاد لرزش و افزایش دمای بدن شود.
۳- به همین ترتیب، به‌ هیچ‌ عنوان از مالیدن الکل به بدن برای پایین آوردن تب نوزاد استفاده نکنید؛ این کار می‌تواند موجب افزایش دمای بدن و احتمالاً مسمومیت با الکل شود.
۴- از فن استفاده کنید. یادتان باشد شما نمی‌خواهید فرزندتان سردش شود، پس فن را در درجه کم نگهدارید و هوای اطراف کودک را کمی متعادل و خنک‌کنید.
۵- لباس‌های کودک را کم کنید تا کودک شما بتواند از طریق پوست خود براحتی حرارت را از دست بدهد
۶- اگر فرزند شما کمتر از ۳ ماه سن داشته و تب داشته باشد، با پزشک تماس بگیرید و از او فوراً کمک بخواهید
۷- بدون توجه به سن فرزندتان، اگر با علائم جدی دیگری همچون تنفس دشوار یا لکه‌های بنفش روی پوست او مواجه شدید، با دکتر تماس بگیرید. این علائم می‌تواند نشانه عفونت جدی باکتریایی باشد.
۸- برای نوزادان کوچک‌تر از ۶ ماهه که تب دارند، شیر مادر بسیار مفید و لازم است. شیر مادر یک ماده غذایی و مغذی است که موجب تقویت سیستم ایمنی ضعیف نوزاد می‌شود و با عفونت‌های موجود در بدن نوزاد مبارزه می‌کند.
۹- ماساژ بدن نوزاد با روغن حیوانی یا روغن‌های گرم دیگر، سبب آرامش نوزاد و رفع بی‌حالی او می‌شود. برای پایین آوردن تب نوزاد خود، حتماً کف دست و پای او را با کمی روغن ماساژ دهید.
۱۰- اگر سن نوزادتان بالای یک سال است می‌توانید از دم‌کرده‌ی نعنا و ریحان یا مقداری آب سیب برای کاهش دمای بدنش استفاده کنید. علائه بر این می‌توانید مقداری کته ماست میکس شده تهیه‌کرده و به نوازدتان بدهید.

داروهای تب بر نوزادان و نکات مهم در خصوص این داروها
۱-به‌هیچ‌عنوان به نوزاد خود آسپیرین ندهید
۲- برای کودکان بالای ۶ ماه با نظر و نسخه پزشک می‌توانید از قطره استامینوفن و ایبوپروفن با دوز مشخص‌شده استفاده کنید.
۳- معمولاً داروی ایبوپروفن را هر ۶ ساعت و استامینوفن را هر ۴ ساعت به نوزاد می‌دهند.
۴- دوز دارویی را باید متناسب با وزن نوزاد دهید نه سن نوزاد
۵- هیچ‌گاه چند داروی تب بر را به‌صورت هم‌زمان به نوزاد ندهید. برای پایین آوردن تب نوزاد استفاده از یک نوع تب بر عاقلانه و صحیح می‌باشد.