حاملگی خارج از رحمی، علائم و درمان آن چیست؟

پس از تائید بارداری بسیاری از مادران بیشتر اوقات روزشان را غرق در افکار و صحبت با جنین کوچکی که در شکم دارند، به شب می رسانند، اما متاسفانه گاهی مسائل آنگونه که باید پیش نمیرود. رویای برخی مادران وقتی پزشک به آنها میگوید که بارداریشان خارج‌ از رحم است نقش بر آب میشود.
البته بارداری خارج از رحم اتفاق نادری است ولی عواقب غیر قابل جبرانی به دنبال دارد. عوامل بسیاری در بروز بارداری های خارج‌ از رحمی دخیل است که میتوان از آنها پیشگیری کرد. در مورد نحوه پیشگیری، علائم، درمان و هر آنچه باید در مورد بارداری خارج‌ از رحم بدانید را در ادامه بخوانید.

علت بارداری خارج از رحم چیست؟
بارداری خارج از رحم اتفاق نادری است و تنها در ۲ درصد بارداری ها رخ می‌دهد. برای اینکه متوجه دلیل و روند این اتفاق شوید باید کمی به عقب برگردیم. هنگام لقاح، تخمک آزاد شده از تخمدان در یکی از لوله ‌های فالوپ منتظر اسپرم می ماند. اسپرم‌ های داخل واژن بالا می‌روند تا خود را به تخمک برسانند و بعد از لقاح، تخمک‌ بارور شده آرام‌ آرام به سمت رحم شروع به حرکت می‌کند تا در آنجا لانه‌ گزینی کرده و طی ۹ ماه پرورش پیدا کند. گاهی و به ندرت در این روند اختلالاتی پیش می‌آید و تخمک به رحم نمی‌رسد تا لانه گزینی ‌کند و در لوله های فالوپ یا در موارد بسیار نادرتر در تخمدان یا حفره‌ شکمی‌ لانه گزینی می‌کند. در این شرایط نیز به طور طبیعی تخمک شروع به رشد می‌کند، اما متاسفانه لوله های فالوپ تنها ۱۲ سانتی‌متر طول و چند میلی‌متر عرض دارند و فضا برای رشد جنین بسیار کم است.
در صورتی که خانمی دچار حاملگی خارج از رحم شود، طی چند هفته لوله های فالوپ ورم کرده و در نهایت پاره می‌شوند و خانم دچار خونریزی داخلی شده و حتی ممکن است جانش به خطر بیافتد. به همین دلیل بسیار مهم است که با مشاهده اولین علائم این مشکل فوراً این موضوع تشخیص داده شده و برای ختم بارداری اقدام شود.دلیل بروز بارداری خارج از رحم برای سال‌های سال ناشناخته بود، اما امروزه عوامل دخیل در آن شناخته ‌شده هستند.
علت های بارداری خارج از رحم به ترتیب الویت در ادامه تشریح شده است:
1- علت اصلی بارداری خارج از رحم "کلامیدیا تراکوماتیس" (باکتری جنسی قابل ‌انتقال) است. در 75 درصد موارد، "کلامیدیا تراکوماتیس" (باکتری جنسی قابل ‌انتقال) باعث آسیب لوله ‌های فالوپ شده و امکان انتقال و حرکت نرمال تخمک را سلب می‌کند. عفونت به وجود ‌آمده معمولاً تشخیص داده نمی‌شود، اما عارضه ناشی از آن بارداری خارج از رحم است. خوشبختانه می‌توان به کمک استفاده از کاندوم از بروز این عفونت پیشگیری کرد و در صورت ابتلا به کمک آنتی‌ بیوتیک آن را درمان کرد. توصیه می‌کنیم قبل از اقدام به بارداری حتماً به متخصص زنان مراجعه کنید تا این موضوع تشخیص داده شود.
۲- علت دوم سیگار است. احتمال بارداری خارج از رحم در بانوانی که روزانه ۱۰ سیگار می‌کشند ۲۰ درصد افزایش می ‌یابد و در صورتی که خانمی روزانه بین ۱۰ تا ۲۰ سیگار مصرف کند این احتمال ۲ برابر می‌شود. تحقیقات نشان داده سیگار عامل ۳۵ درصد بارداری ‌های خارج‌ رحمی است. نیکوتین باعث کاهش حرکت مژک‌ های داخل لوله‌ ها شده و عامل کُند شدن حرکت تخمک به سمت رحم است.
3- علت دیگر بارداری خارج از رحم، بارداری در سن بالاست. در 20 سالگی احتمال بروز بارداری خارج از رحم 4 درصد است. بارداری در سنین بالا در 30 تا 40 سال این میزان به 2 برابر می‌رسد. انجام درمان‌های ناباروری و جراحی‌های شکمی نیز از دیگر دلایل است.
برخلاف تصور عموم مردم آی یو دی (IUD) احتمال بارداری خارج از رحم را افزایش نمی‌دهد مگر اینکه همزمان با داشتن IUD بارداری رخ ‌دهد که این احتمال بسیار پایین است. در این شرایط ممکن است رویان خارج از رحم لانه‌گزینی کند.

علائم و درمان حاملگی خارج از رحم
دردهای زیر شکمی یک‌ طرفه و گاهی دو طرفه و خونریزی به رنگ قهوه‌ ای تیره از جمله علائم بارداری خارج از رحم است که با علائم عادی بارداری مثل تهوع، حساس‌شدن سینه‌ها و ... همراه می‌شود. با مشاهده این علائم باید فوراً به متخصص زنان یا اورژانس مراجعه کرد.
با مشاهده علائم، پزشک معمولاً آزمایش‌ هایی تجویز می‌کند. به ‌عنوان مثال میزان هورمون بارداری یا B-hCG اندازه‌گیری می‌شود. در بارداری نرمال میزان هورمون بارداری در هر 48 ساعت یک‌ بار 2 برابر می‌شود. اگر اینگونه نباشد، یعنی رویان به خوبی رشد نمی ‌کند و ممکن است خارج از رحم لانه گزینی کرده باشد. برای مطمئن شدن از این موضوع، انجام سونوگرافی ضروری است. اگر پس از سونوگرافی این موضوع به اثبات رسید، نباید زمان را از دست داد و فوراً باید به بارداری خاتمه داد. البته حتی در این شرایط نیز باید چند مساله بررسی شود و در نهایت تصمیم گرفت.
روش اول درمان حاملگی خارج از رحم زمانی است که رویان «کم ‌فعال» است به عبارتی رشد جنین متوقف شده و پزشک می‌ تواند انتخاب کند که سقط به کمک دارو انجام شود یا با عمل جراحی، برای دارو درمانی ابتدا به داخل ماهیچه داروی methotrexate تزریق می‌شود که می‌تواند رشد جنین را به‌طور کل متوقف کند. بعد از ۲ ساعت خانم می‌تواند به خانه بازگردد و از دور تحت‌نظر باشد. به مدت ۶ تا ۸ هفته میزان هورمون‌های بارداری اندازه‌گیری می‌شود، وقتی میزان هورمون‌ها به صفر رسید، یعنی بارداری کاملاً متوقف شده و جنین به صورت طبیعی سقط خواهد شد. روش دیگر، جراحی است که تحت‌ بی‌هوشی عمومی انجام می‌شود در این روش در عین اینکه جراح تلاش می‌کند به لوله‌ ها آسیبی وارد نشود تا خانم بتواند مجددا باردار شود، سعی می‌کند رویان را خارج کند. برای این منظور ۳ سوراخ نازک در ناف و زیر شکم ایجاد می‌کنند تا بتوانند ابزار لاپاراسکوپی را وارد ناحیه کنند. خانم بعد از جراحی باید ۴۸ ساعت بستری باشد.
روش اول درمان بارداری خارج از رحم زمانی است رویان همچنان به رشد خود (هر چند کُند) ادامه می‌دهد یعنی بارداری خارج رحمی «فعال» است و علائم آن وجود دارد. در این شرایط معمولاً کار سخت‌تر است. در صورتی که لوله‌های فالوپ صدمه ندیده باشند جراح هر کاری انجام می‌دهد تا جلوی آسیب را بگیرد. اما گاهی صدمه‌های وارده شدید است و جراح مجبور می‌شود همراه رویان، لوله‌ها را خارج کند. البته این موضوع به معنی ناتوانایی در بارداری مجدد نیست.
براساس تحقیقات انجام‌شده در موسسه انسرم، ۲ سال بعد از درمان بارداری خارج رحمی، ۷۰ درصد آن‌ها می‌توانند به طور نرمال باردار شوند. به محض اینکه سیکل قاعدگی مرتب شد خانم می‌تواند برای بارداری مجدد اقدام کند و برای حصول اطمینان از این موضوع که رویان در جای درست لانه‌گزینی کرده یا خیر انجام سونوگرافی زودهنگام توصیه می‌شود.