کاهش شیر مادر، چهارده علت دارد

یکی از مشکلاتی که مادران پس از زایمان با آن مواجهه می‌شوند، نگرانی در مورد کمبود شیرشان است. در بسیاری از مواقع، این نگرانی بی‌اساس بوده و مادران به دلیل احساس پری کمتر در سینه‌ها و یا کاهش نشت شیر از سینه، دچار این تردید می‌شوند، اما گاهی نیز این نگرانی به جا بوده و می‌تواند کودک را در معرض خطر سوء تغذیه قرار دهد، بنابراین این مسئله باید توسط پزشک به دقت بررسی شود. استرس می‌تواند مهم‌ترین علت کم شدن شیر مادر باشد که علاوه بر کمیت، کیفیت را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. در ادامه مقاله به سایر علل ایجاد کم شدن شیر مادر خواهیم پرداخت.

علت کم شدن شیر مادر چیست؟
عوامل متعددی می‌توانند موجب کاهش شیر مادر شوند که در زیر به معرفی و بررسی آن‌ها خواهیم پرداخت:
1. استراحت ناکافی مادر
بسیاری از مردان در این دوران به دلیل نخوابیدن نوزاد و عقب ماندن از کارهای خود، دچار بیخوابی شده و استراحت کافی ندارند، از این رو استراحت ناکافی می‌تواند یکی از دلایل مهم کاهش شیر مادر باشد.
2. بافت‌های نامناسب غده‌ای
سینه‌های برخی از مادران، دارای کانال‌های کافی شیر برای سیر کردن نوزاد نمی‌باشد و از آنجا که کمبود شیر می‌تواند مشکلات متعددی برای نوزاد ایجاد کند، نیاز به شیر خشک است.
3. مشکلات هورمونی
مشکلاتی مانند سندرم پلی کیستیک تخمدان، دیابت، فشار خون بالا، تیروئید بالا یا پایین و مشکلات هورمونی می‌توانند موجب کم شدن شیر مادر شوند. به گزارش مجله پزشکی آسان طب درمان این مشکلات می‌تواند تا حدودی تولید شیر را افزایش دهد، اما باز هم نیاز به شیر خشک خواهد بود.
4. استرس و مشکلات روحی و روانی
افسردگی‌ پس از زایمان، ناراحتی، عصبانیت و استرس می‌تواند به شدت در کاهش شیر مادر تاثیرگذار باشد.
5. مصرف قرص‌های ضد بارداری
مصرف قرص‌های هورمونی ضد بارداری در دوران شیردهی می‌تواند در برخی مادران موجب کاهش تولید شیر شود. این وضعیت بیشتر در مواردی رخ می‌دهد که مصرف قرص پیش از چهار ماهگی نوزاد آغاز شود. بهترین راه جلوگیری از این شرایط، قطع مصرف قرص است، اما باید پیش از انجام این کار با پزشک خود مشورت نمایید.
6. مصرف قرص‌های کاهش درد زایمان
برخی از مادران به هنگام درد زایمان از قرص‌های کاهش درد استفاده می‌کنند و همین مسئله می‌تواند موجب کاهش تولید شیر در آن‌ها شود. توجه داشته باشید که اثر این قرص‌ها تا یک ماه در بدن باقی می‌مانند.
7. کاهش مصرف آب
علت کم شدن شیر مادر می‌تواند به کاهش مصرف آب مربوط باشد. کاهش دادن مصرف آب و خوردن آن فقط به هنگام تشنگی برخلاف باور بسیاری از افراد، می‌تواند موجب کاهش تولید شیر مادر شود، پس این مسئله را ساده نگیرید.
8. کمبود کالری
مصرف کالری ناکافی در مادران شیرده می‌تواند علت کم شدن شیر مادر باشد. مادران شیرده باید به اندازه کافی کالری دریافت کنند، تا بتوانند شیر کافی برای نوزاد خود تولید نمایند.
9. مصرف قرص یا برخی از داروهای گیاهی
مصرف قرص و داروهای گیاهی مانند سودوافدرین، بروموکریپتین، مریم گلی، جعفری و نعنا بر تولید شیر اثر گذاشته و موجب کاهش آن می‌گردد. در این مواقع باید به پزشک مراجعه کرد تا وی جایگزینی برای شما تجویز کند.
10. بیماری مادر
مصرف برخی از داروها به شدت بر کیفیت و میزان شیر تاثیر می‌گذارد، بنابراین مادران باید در صورت وجود هرگونه بیماری و مصرف حتی ساده‌ترین قرص‌ها، پزشک خود را در جریان بگذارند.
11. عمل جراحی مادر
عمل جراحی سینه به دلیل بیماری یا زیبایی انجام می‌شود، اما در هر دو صورت جراحی نباید به زمان زایمان نزدیک باشد. برخی از جراحی‌ها از طریق سوراخ کردن نوک سینه انجام می‌شود و همین مسئله می‌تواند به کانال‌های شیر در نوک سینه آسیب برساند. تاثیر عمل جراحی بر شیردهی به عوامل متعددی مانند مدت زمان عمل، نوع عمل، فاصله بین عمل و زایمان و آسیب وارد شده بر سینه بستگی دارد و این مورد هم از علت کم شدن شیر مادر محسوب می‌شود.
12. شیر ندان به نوزاد در شب
برخی از پزشکان بر این عقیده‌اند که نباید نوزاد را در طول شب بیدار کرد و به او شیر دارد، اما این مسئله علاوه بر کاهش وزن نوزاد، می‌تواند موجب کاهش شیر مادر نیز شود. در صورتی که در طول شب به کودک خود شیر ندهید، شیر شما به صورت قطره‌ای خارج شده و در برخی مادران نیز می‌تواند باعث کاهش تولید شیر شود.
13. زردی نوزاد
نوزادانی که با زردی دست و پنجه نرم می‌کنند به دلیل خوابیدن زیاد نسبت به حالت عادی، کمتر از شیر مادر تغذیه می‌کنند. توجه داشته باشید که مادران باید در این دوران شیر خود را توسط دستگاه‌های شیردوش بدوشند، زیرا نخوردن طولانی مدت شیر مادر توسط کودک، روند تولید شیر مادر را کند خواهد کرد.
14. استفاده از مکمل‌ها
استفاده از شیر خشک در کنار شیر مادر می‌تواند تولید شیر مادر را کاهش دهد. زمانی که شیر مادر برای تغذیه کودک کافی باشد، نیاز به استفاده از مکمل‌ها و شیر خشک نمی‌باشد، مگر اینکه به تجویز پزشک انجام شود، پس پیش از انجام این کار، حتما با پزشک خود مشورت نمایید.

دریافت شیر کافی توسط نوزاد
برخی از روش‌ها وجود دارند که طی آن مادر متوجه می‌شود که نوزادش شیر کافی دریافت کرده است یا خیر. در اینجا به این راهکارها اشاره خواهیم کرد:
-افزایش وزن نوزاد
-کار کردن شکم نوزاد
-حداقل 8 وعده خوردن شیر در روز توسط نوزاد
-نرم‌تر شدن سینه‌ها
-شنیدن صدای شیر خوردن نوزاد
-ادرار کردن نوزاد حداقل ۵ تا ۶ مرتبه در روز
-عدم بهانه‌گیری نوزاد و سرحال بودن او

افزایش شیر مادر با مصرف برخی از مواد غذایی
برخی از خوراکی‌ها هستند که می‌توانند موجب افزایش شیر مادر شوند. در این قسمت از مقاله به معرفی آن‌ها خواهیم پرداخت:
دم کرده گل بابونه
میوه‌ها و سبزیجات تازه
اسفناج
خوردن تخم ترب
شوید
لوبیا پخته
آب هندوانه
آب گوشت
آب سیرابی
کاهو
شیره انگور
رازیانه
سیاه دانه
ماش پخته
آب هویج
پیش از مصرف مواد خوراکی فوق، بهتر است با پزشک خود مشورت نمایید.