در مورد رابطه زناشویی، هیپوگنادیسم یعنی چه؟
هیپوگونادیسم زمانی بروز می‌کند که غدد جنسی هورمون‌های جنسی کمی تولید کرده یا اساساً آنها را تولید نمی‌کنند.
هیپوگونادیسم زمانی بروز می‌کند که غدد جنسی هورمون‌های جنسی کمی تولید کرده یا اساساً آنها را تولید نمی‌کنند. غدد جنسی که گونادها نیز نامیده می‌شوند، متقدماً در بیضه‌های مردان و تخمدان‌های زنان تولید می‌شود. هورمون‌های جنسی به کنترل مشخصات جنسی ثانویه مثل توسعه پستان در زنان و بیضه در مردان و رشد موی زهاری کمک می‌کنند. هورمون‌های جنسی در عین حال در چرخه عادت ماهانه در زنان و تولید اسپرم در مردان نقش دارند.
هیپوگونادیسم همچنین ممکن است زیر عنوان کمبود گوناد توصیف شود. هیپوگونادیسم در صورت بروز در مردان ممکن است کمبود سرمی تستوسترون یا اندروپوز [یائسگی مردانه] نامیده شود.
اغلب موارد این اختلال به درمان پزشکی مناسب خوب جواب می‌دهند.
انواع هیپوگونادیسم کدامند؟
دو نوع هیپوگونادیسم وجود دارد: اولیه و مرکزی (ثانویه).
هیپوگونادیسم اولیه
هیپوگونادیسم اولیه به این معنی است که شخص به علت وجود مشکلی در گونادها دارای هورمون‌های جنسی کافی در بدن خود نیست. گونادها کماکان پیام‌های مربوط به تولید هورمون‌ها را از مغز دریافت می‌کنند، اما قادر به تولید این هورمون‌ها نیستند.
هیپوگونادیسم مرکزی (ثانویه)
در هیپوگونادیسم ثانویه، مشکل در مغز نهفته است. هیپوتالاموس یا غده هیپوفیز، که گونادها را کنترل می‌کنند دارای عملکرد لازم نیستند.
علل هیپوگونادیسم کدامند؟
علل هیپوگونادیسم اولیه عبارتند از:
- انواع بیماری خودایمنی مثل بیماری ادیسون و هیپوپاراتیروئیدیسم
- اختلالات ژنتیکی مثل سندرم ترنر و سندرم کلاینفلتر
- عفونتهای شدید به ویژه اوریون مبتلابه بیضه‌ها
- بیماری‌های کبد و کلیه
- بیضه فرونیفتاده (کریپتورکیدیزم، یا بیضه نزول نکرده)
- هموکروماتوزیس که زمانی بروز می‌کند که بدن به مقدار بیش از حد آهن جذب می‌نماید
- قرار گرفتن در معرض اشعه
- عمل جراحی بر روی دستگاه‌های جنسی
هیپوگونادیسم مرکزی ممکن است به علل زیر بروز کند:
- اختلالات ژنتیکی مثل سندرم کالمن (رشد غیر نرمال هیپوتالمیک)
- انواع عفونت شامل HIV
- اختلالات هیپوفیز
- بیماری‌های التهابی شامل سارکوئیدوز، سل، و هیستیوسیتوز
- چاقی
- کاهش وزن سریع
- کمبودهای تغذیه‌ای
- مصرف استروئیدها یا اپیوئیدها
- جراحی مغز
- قرار گرفتن در معرض اشعه
- آسیب‌دیدگی غده هیپوفیز یا هیپوتالاموس
- وجود تومور در غده هیپوفیز یا نزدیک آن
علایم هیپوگونادیسم کدامند؟
علایمی که در زنان ظاهر می‌شود شامل موارد زیر است:
- فقدان عادت ماهانه
- کندی رشد پستان یا فقدان آن
- گرگرفتگی
- از دست دادن موی بدن
- کمبود یا فقدان میل جنسی
- ترشحات شیر مانند از پستان
علایمی که در مردان ظاهر می‌شوند شامل موارد زیر است:
- فقدان موی بدن
- اتلاف عضله
- رشد غیر نرمال پستان
- کاهش رشد آلت تناسلی و بیضه
- اختلال نعوظ
- استئوپوروزیس
- کمبود یا فقدان میل جنسی
- ناباروری
- خستگی مفرط
- گرگرفتگی
- مشکلات تمرکز
هیپوگونادیسم چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک یک معاینه بالینی انجام می‌دهد تا تعیین کند که رشد جنسی فرد متناسب با سن وی است یا خیر. پزشک توده عضلانی، موی بدن، و دستگاه‌های جنسی شخص را معاینه می‌کند.
تست‌های هورمونی
اگر دکتر به این نتیجه برسد که امکان هیپوگونادیسم مطرح است، ابتدا میزان هورمون جنسی را بررسی خواهد کرد. شخص نیاز به انجام یک تست خون برای بررسی میزان هورمون محرک فولیکول (FSH) و هورمون لوتینزه کننده دارد. این هورمون‌های تولید مثل توسط غده هیپوفیز تولید می‌شوند.
در صورت مؤنث بودن فرد سطح هورمون استروژن تست خواهد شد. اگر شخص مرد باشد، سطح تستوسترون بررسی خواهد شد. این تست‌ها به طور معمول در هنگام صبح که سطح هورمون در بالاترین حد خود است انجام می‌شود. اگر شخص مذکر باشد، پزشک همچنین یک آنالیز منی برای شمارش تعداد اسپرم انجام خواهد داد. هیپوگونادیسم می‌تواند باعث کاهش تعداد اسپرم شود.
پزشک ممکن است برای کمک به تأیید تشخیص و مشخص شدن وضعیت هر علت زیربنایی تست‌های خون دیگری نیز انجام دهد.
میزان آهن می‌تواند بر هورمون‌های جنسی تأثیر بگذارد. به همین دلیل پزشک بالا بودن میزان آهن را بررسی می‌کند که به طور معمول در هموکروماتوزیس دیده می‌شود.
پزشک در عین حال ممکن است سطح پرولاکتین را اندازه‌گیری کند. پرولاکتین هورمونی است که باعث تقویت رشد پستان و تولید شیر در زنان می‌شود اما در هر دو جنس وجود دارد.
پزشک همچنین ممکن است سطح هورمون تیروئیدی را بررسی کند. مشکلات تیروئید می‌تواند باعث ایجاد علایم مشابه هیپوگونادیسم شود.
تست‌های تصویربرداری
تست‌های تصویربرداری نیز می‌توانند برای تشخیص مفید باشند. سونوگرافی از امواج صدا برای خلق تصاویری از تخمدان‌ها و بررسی مشکلات احتمالی شامل کیست تخمدان و سندرم تخمدان پلی‌کیستیک استفاده می‌کند.
پزشک ممکن است از MRI و تست CT اسکن برای بررسی تومورهای احتمالی در غده هیپوفیز استفاده کند.
درمان‌های هیپوگونادیسم کدامند؟
اگر بیمار زن باشد درمان شامل افزایش مقدار هورمون‌های جنسی زنانه خواهد بود.
در صورتی که زن سابقه هیسترکتومی داشته باشد خط مقدم درمان احتمالاً استروژن درمانی خواهد بود. هم به صورت پچ و هم به شکل قرص امکان تحویل مکمل استروژن وجود دارد.
از آنجا که افزایش میزان استروژن می‌تواند ریسک سرطان اندومتریال را افزایش دهد، در صورت عدم وجود سابقه هیسترکتومی به بیمار ترکیبی از استروژن و پروژسترون داده می‌شود. در صورت گرفتن استروژن وجود پروژسترون می‌تواند خطر ابتلاء به سرطان اندومتریال را کاهش دهد.
دیگر درمان‌ها می‌توانند علایم خاص را هدف قرار دهند. اگر شخص دچار کمبود میل جنسی شده باشد دوزهای پایین تستوسترون به وی داده خواهد شد. اگر زن دچار بی‌نظمی عادت ماهانه یا دشواری در لقاح تخمک شده باشد احتمال دارد که به وی تزریق‌های هورمون کوریوگونادوتروپین انسانی یا قرص‌های حاوی FSH برای تحریک تخمک‌گذاری تجویز شود.
درمان هیپوگونادیسم در مردان
تستوسترون یک هورمون جنسی مردانه است. درمان جایگزینی تستوسترون یک درمان با استفاده گسترده برای هیپوگونادیسم در جنس مرد است. این درمان از طرق زیر قابل تجویز است:
- تزریق
- پچ
- ژل
- قرص زیر زبانی
تزریق‌های هورمون رهش گونادوتروپین بلوغ یا افزایش تولید اسپرم را تحریک می‌کنند.
درمان هیپوگونادیسم در مردان و زنان
در صورتی که هیپوگونادیسم بر اثر وجود یک تومور در غده هیپوفیز بروز کرده باشد درمان برای هر دو جنس یکسان خواهد بود. درمان برای کوچک کردن تومور می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- اشعه درمانی
- دارودرمانی
- عمل جراحی
چشم انداز درازمدت در هیپوگونادیسم چیست؟
مگر در مواردی که هیپوگونادیسم بر اثر یک اختلال قابل درمان ایجاد شده باشد، این اختلال وضعیتی مزمن است و نیاز به درمان مادام‌العمر دارد. در صورت توقف درمان سطح هورمون جنسی در شخص کاهش پیدا می‌کند.
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼