بیماری اوتیسم در کودکان، روش های درمانی و مراقبتی

در خود ماندگی یا اوتیسم در کودکان ، اختلال رشدی کودکان در روابط اجتماعی می باشد، که در رفتارهای ارتباطی و کلامی غیرطبیعی مشهود است و اغلب در ۳ سال اولیه زندگی خود را نشان می‌دهد. این اختلال در سیستم عصبی باعث عدم عملکرد صحیح مغز شده و درنتیجه این بیماری ایجاد می گردد. اختلال مغزی در بیماران اوتیستیک عاملی است که سبب ایجاد مشکل در زمینه رفتارهای اجتماعی و مهارت های ارتباطی می شود .
بیماری اوتیسم دارای علائم مختلف و گوناگونی است، از این رو به این بیماری طیف اوتیسم یا (ASD) نیز گفته می شود. نشانه ها و علائم بیماری اوتیسم را می توان از درجات خفیف تا شدید درجه بندی کرد. کودکان مبتلا به اوتیسم نیازمند مراقبت های ویژه ای هستند. پرستار کودک با داشتن مهارت و توانایی می تواند کمک شایانی به این کودکان می کند.

علائم اوتیسم در کودکان
نشانه ها و علائم بیماری اوتیسم در همه ی کودکان به یک شکل بروز پیدا نمی کند، اما زمان بروز این نشانه ها در اغلب کودکان بین سن ۱۸ تا ۳۶ ماهگی، بوده و در واقع والدین کودک، در این سنین پی به نشانه های غیر طبیعی کودک خود می برند. البته گروهی از علائم آنقدر خفیف هستند که تا سنین مدرسه مشخص نمی شوند. برخی از این علائم عبارتند از:
حرکات تکراری و نوسانی
برخی اوقات شاهد یکسری حرکات تکراری یا تقلیدی در این کودکان خواهیم بود که این اعمال بیشتر به شکل قدم زدن، دست زدن یا تکان خوردن های میباشد.
برآشفته شدن از تغییرات کوچک
کودکان مبتلا به اوتیسم در ارائه ی پاسخ های مناسب و طبیعی ناتوانند، و یکسری رفتار غیر طبیعی در برخی شرایط از خود نشان می دهند مثلا وابستگی غیر معمول و شدید به اشیا، مقاومت و سرسختی در برابر ایجاد تغییر در روزمرگی ها و عادت ها یا انجام اعمال تهاجمی نسبت به خود که حتی ممکن است باعث آسیب نیز بشوند.
برقراری ارتباط و تعامل اجتماعی
یکی از نشانه های اصلی در کودکان مبتلا به اوتیسم اشکال در برقراری ارتباط با دیگران است، این کودکان هیچ درکی درباره ی احساسات و تفکرات دیگران نسبت به خود و اطرافشان ندارند. کودکان مبتلا به اوتیسم حتی در استفاده از حرکات بدن، ایما و اشاره، برای رساندن منظور خود به دیگران ناتوان هستند. به همین دلیل است که بیشتر افراد در مواجه با کودکان اوتیستیک فکر می کنند، این بچه ها اصلا به اطرافشان و اتفاقاتی که در محیط پیرامونشان پیش می آید، آگاهی ندارند.
مشکل شناختی
کودکان مبتلا به اوتیسم از نظر شناختی دچار مشکل هستند، اما به این معنا نیست که این کودکان در همه ی زمینه ها به صورت آرام و آهسته عمل می کنند. حتی در بیشتر اوقات شاهد مهارت های خاص و کاملا غیرطبیعی در این هستیم.
حساسیت شدید
حسیاسیت کودک اوتیسمی بسیار است و گاهی واکنش نسبت به لمس شدن، صدا، بوی خاص یا مشاهده مواردی که برای دیگران عادی است، همراه با درد و مشکل خواهد بود.
استعدادهای خاص
بیماران اوتیسمی گاهی ممکن است به دلیل داشتن استعدادهای عجیب در نقاشی، موسیقی، حفظ کردن یا حل مسائل ریاضی، در آزمون های هوش کلامی و غیر کلامی در حد متوسط یا بالاتر هم تشخیص داده شوند.

علت اوتیسم
محققان بر این عقیده­اند که ترکیبی از ژن­ ها باعث بروز اوتیسم در کودکان می­ باشد، اما عوامل خطر آفرین دیگری هم می­تواند در ابتلای کودک به اوتیسم مداخله کند از جمله:
-سن زیاد والدین
-کودکان زنان باردار در معرض مواد شیمیایی قرار گرفته و یا سابقه مصرف مواد مخدر دارند.
-استفاده از داروهای ضد انعقادی در دوران بارداری
-ابتلای مادر به اختلالاتی مثل چاقی در دوران بارداری و دیابت
-احتمال ابتلای کودکی که خواهر یا برادر اوتیسمی دارد 19 درصد بیشتر خواهد شد و اگر دو کودک در یک خانواده به اوتیسم مبتلا باشند خطر ابتلا برای کودک سوم بیشتر خواهد بود.

روش های درمانی و مراقبتی اوتیسم در کودکان
اغلب رفتارهای کودکان اوتیستیک برای پدران و مادران همچنین درمانگران، مشکلزا و ناراحت کننده است. این رفتارها عبارتند از: رفتارهای نامناسب‌، تکراری، تهاجمی و خطرناک مثل تکان دادن مکرّر دست ها، حرکت مداوم انگشت ها، تکان دادن بدن به جلو و عقب‌، گذاشتن اشیاء در دهان، و یا کوبیدن سر به اشیاء دیگر. برای بهبود مشکلات اجتماعی، کلامی، حواس و رفتارهای اختلالی روش های زیادی تهیه شده است؛ که این روش ها عبارتند از: آموزش TEACCH، داستان های اجتماعی و بهبود مجموعه حواس پنجگانه و ... . این موارد از بخش هایی است که پرستار کودک در منزل، در جهت بهبود ارتباطات کلامی و مهارت های اجتماعی کودک انجام می دهد.

روش درمانی TEACCH
در واقع این روش درمانی TEACCH، مخفف عبارت «درمان و آموزش کودکان اوتیستیک و ناتوانی های ارتباطی مرتبط با این بیماری» میباشد .در این روش محیط زندگی کودک باید با وی مطابقت داشته باشد و کودک نبایست خود را مطابقت دهد. تکنیکهای خاصی در این روش دیده نشده و فقط بر اساس میزان عملکرد کودک برنامه ریزی می شود. در این روش بر اساس معیارهای آموزشهای روانی، توانایی های کودک سنجیده شده و به طراحی تکنیکهای درمانی جهت بهبود ارتباط، مهارت های اجتماعی و انطباقی می پردازد. آموزش مجموعه ای از مهارت های مورد نیاز برای درک و برقراری ارتباط با محیط، به این کودکان به جای آموزش در یک حوزه ی مهارتی خاص از مزیت این روش است.

روش درمانی داستان های اجتماعی
در داستان هایی که برای آموزش مهارت های اجتماعی به کودکان اوتیسمی طراحی شده به آنها آموخته شده که چگونه احساسات، منظور و برنامه های دیگران را فهمیده و درک نمایند. در واقع مواردی که به کودکان آموزش خواهیم داد در غالب داستان و طراحی یک کاراکتر و موقعیت خاص، بیان می کنیم. به این ترتیب کودک به یاد می سپارد که اگر در شرایطی چون داستان قرار گرفت، چه عکس العملی از خود نشان دهد.

روش درک حواس پنجگانه
سیستم مغزی کودکان مبتلا به اوتیسم، اطلاعات بدست آمده از حواس پنجگانه گاهی بدرستی درک نخواهد کرد و حتی ممکن است این کودکان آستانه ی تحریک بالا یا پائین کاملا متفاوتی داشته باشند. در این روش استفاده بهتر از اطلاعات حسی خود به کودک کمک آموزش داده می شود. بطور مثال اگر کودک اوتیسمی در حس لامسه مشکل داشت از او می خواهند تا اشیاء متفاوت با جنس های متفاوت را لمس کند یا با آنها بازی کند. موسیقی درمانی هم یکی دیگر از این روش ها است، که با ایجاد فرکانس های متفاوت، حساسیت کودک را در برابر صداها کم و یا زیاد میکند.
این کودکان به شدت نیازمند پیگیری روند درمانی و حمایت شدن از طرف خانواده هستند. پرستار کودک در منزل به خانواده و کودکان در اجرای بهتر فرایند بهبودی و درمان کمک می کند.