۲۰۷۵۴۳
۶۰۳
۶۰۳
پ

مهارت های اجتماعی کودکان، نحوه بهبود در سنین مختلف

مهم ترین چیزی که باید مد نظر داشت این است که از تفاوت کودکان در سنین متفاوت آگاهی داشته باشیم.

نمی توان روشی را به طور کلی عنوان کرد که با استفاده از آن بتوان مهارت های اجتماعی کودکان را بهبود بخشید و بسته به سن و سال و شخصیت منحصر به فرد هر کودک، این روش می تواند متفاوت باشد. سوزان دایموند تا کنون کتاب های بسیاری در خصوص کودکان و شیوه های برخورد با آن ها نوشته است و در این خصوص عنوان کرد: «مهمترین چیزی که باید مد نظر داشت این است که از تفاوت کودکان در سنین متفاوت آگاهی داشته باشیم و روش مورد استفاده برای بهبود مهارت های اجتماعی کودک بسته به سن و سالی باشد که در آن به سر می برند. با این حال به طور کلی می توان فرایند آموزش مهارت های اجتماعی به کودک را به سه مرحله متفاوت تقسیم بندی کرد: پیش از هر چیز باید آن دسته از مهارت های اجتماعی که کودک در آن ها ضعف دارد، شناسایی شوند، پس از آن باید به دنبال روش ها و راهکار هایی بود که به واسطه آن ها بتوان این نقاط ضعف را برطرف کرده و به کمک آن ها مهارت های اجتماعی لازم را به کودک آموخت، در نهایت هم باید منابع اطلاعاتی موثقی انتخاب کرد تا به وسیله آن ها بعد ها مهارت ها را دوباره با کودک تمرین کرده و مطالبی را که می آموزد فراموش نکند. در این مقاله قصد داریم به طور جزئی تر و دقیق هر سه این مرحله ها را مورد بررسی قرار دهیم و نشان دهیم چگونه می توان کودکی را که خجالتی است و از حضور در میان افراد جامعه احساس نگرانی و اضطراب پیدا می کند به کودکی دوست داشتنی و مهربان بدل کرد که دیگر واهمه ای از حضور در میان این گونه افراد به خود راه نخواهد داد. با ما همراه باشید.

مراحل مختلف توسعه مهارت های اجتماعی در کودکان
به طور کلی می توان گفت که وضعیت مهارت های اجتماعی کودکان بسته به سن و سالی که دارا هستند، قابل تقسیم بندی به موارد زیر است:
دو تا سه سالگی
این کودکان می توانند توجه دیگران را به خود جلب کنند، در این کودکان مهارت های اجتماعی در مرحله ابتدایی است و آن ها می توانند هم به صورت گفتاری (با گفتن «سلام» و کلمات این چنینی) و هم به صورت فیزیکی با دیگران ارتباط برقرار کنند، این کودکان می توانند به کسی که در حال صحبت کردن است نگاه کرده و توجه خود را جلب او کنند، می توان صحبت کردن به نوبت را به این کودکان آموزش داد و در نهایت این قابلیت را دارند که به شوخی های دیگران بخندند.
سه تا چهار سالگی
می توان بازی کردن به نوبت را به این کودکان آموزش داد، این کودکان عروسک و حیوانات را همانند موجودات زنده در نظر می گیرند و با آن ها ارتباط برقرار می کنند، مهارت های گفتاری در این کودکان در مرحله ابتدایی به سر برده و تا حدودی می توانند با دیگران ارتباط برقرار کنند.
چهار تا پنج سالگی
این کودکان همکاری بیشتری با هم سن و سالان خود نشان می دهند، از جملات امری و مستقیم استفاده می کنند (مانند «بس کن»)، حرف های نا مفهوم بیشتری می زنند و در نهایت در بازی های عالم کودکی خود نقش پدر یا مادر را به عهده می گیرند.
پنج تا شش سالگی
می توانند دوستان شان را خوشحال کنند، «متأسفم»، «خواهش می کنم» و «متشکرم» از جلمه کلماتی است که این کودکان به طور مکرر استفاده می کنند، این کودکان قادر به فهمیدن حرف های نا شایست و تشخیص خوب و بد کلمات از یکدیگر هستند، در بازی های رقابتی شرکت می کنند و در نهایت قادر به تشخیص بازی جوان مردانه و این گونه مسائل نیز هستند.
شش تا هفت سالگی
این کودکان از احساس هم دردی با دیگران بر خوردار اند (مانند گریه کردن به هنگام وقایع ناخوشایند)، بیشتر با دیگران ارتباط برقرار می کنند، از حالات بدنی و دست و اشارات برای انتقال پیام استفاده می کنند، نوبت خود را رعایت می کنند و بازنده های بهتری هستند (کمتر به باخت شان اعتراض می کنند)، بیشتر شوخی می کنند و به هنگام صحبت کردن دیگران به نظرات آن ها گوش می دهند. البته در این سن و سال هم کودکان هنوز قادر به تشخصی درست و غلط از یکدیگر نمی باشند و ممکن است در هدایت آن ها به سمت هدفی به خصوص، والدین با مشکل مواجه شوند.

بهبود مهارت های اجتماعی کودکان
در نظر گرفتن زمان و مکانی به خصوص برای بردن کودک تان در جمعی از کودکان دیگر، به این منظور که با یک دیگر بازی کنند و اوقات خوشی داشته باشند، اهمیت به خصوصی در رشد کودک دارد و کودکانی که دچار مشکلات مربوط به روابط اجتماعی هستند، در این مواقع با مسائل و ناراحتی های بسیاری رو به رو می شوند. سوزان دایموند در این خصوص عنوان کرد: «در نظر گرفتن موقعیت هایی این چنینی که کودکان برای بازی دور هم جمع شوند، روشی بسیار خوب برای این است که به کودک یاد دهیم که به هنگام آمدن دوستان اش، از قوانین به خصوصی باید پیروی کند و نیز برای این که به او یاد دهیم که چگونه با میهمان اش با احترام رفتار کند و او را بپذیرد. هم چنین پیش از قرار گرفتن کودک در چنین موقعیت هایی باید در خصوص مشکلات احتمالی با او صحبت کنید. پیش از حضور برنامه ای برای چگونگی رفتار کودک داشته باشید. تمامی کار هایی که کودکان می توانند در کنار یکدیگر انجام دهند را مورد بررسی قرار دهید و سپس به کودک خود بگویید که سه فعالیت مختلف را از میان این کار ها انتخاب کرده و از مهمان اش بخواهد از میان این فعالیت ها یکی را بر گزیند. روندی تداعی کنید که در آن کودکان به نوبت از میان فعالیت ها انتخاب کنند تا میان شان بحث و جدل در نگیرد.
برای این که بتوان مهارت های اجتماعی کودک را بیش از این بهبود بخشید و تنها به این یک راهکار اکتفا نکرد، گفتگویی در این خصوص با لاورنس بالتر، دارای دکترای روانشناسی کودکان انجام دادیم و او این چهار راهکار را برای بهبود مهارت های اجتماعی کودکان پیشنهاد کرد:
به کودک همدلی را یاد بدهید
سناریو های متفاوتی برای کودک به وجود بیاورید و از او سؤال کنید که افراد به هنگام رخ دادن واقعه ای به خصوص چه واکنش و رفتاری نشان خواهند داد، و هر بار شرایط متفاوتی را برای او در نظر بگیرید.
به کودکان خود آموزش دهید که هر کس احتیاج دارد برای مدتی تنها باشد و هر کسی برای خود حریمی خصوصی دارد
این مسئله را برای کودک خود عنوان کنید که هر کس برای خود حریم شخصی ای دارد که در آن احساس راحتی می کند و نباید به آن وارد شد، علاوه بر این راهکارهایی به کودک خود آموزش دهید که به وسیله آن ها بتواند با هر کسی که بخواهد به هنگام بازی کردن ارتباط مؤثر برقرار کند.
در خصوص چگونه ارتباط برقرار کردن با دیگران به کودک آموزش دهید
به کودک خود آموزش دهید که چگونه بتواند یک گفتگو را آغاز کند، چگونه توجه کسی را به خود جلب کند و یا این که چگونه باید به جمعی از کودکان که در حال بازی کردن هستند بپیوندند. این ها همگی موقعیت هایی هستند که می توان به خوبی در خصوص آن ها اندیشید و به هنگام جمع شدن اعضای خانواده در کنار هم (مثلا برای صرف غذا) راجع به شان صحبت کرد. یا زمانی که در حال رساندن کودک به مدرسه اش هستید و ... .
رعایت نوبت را به کودک آموزش دهید
حداقل به طور روزانه یک ساعت از زمان خود را صرف بازی کردن با کودک تان کنید و به او مفاهیمی چون صبر کردن، نوبت و به اشتراک گذاشتن وسایل بازی را آموزش دهید.

نگاه داشتن مهارت های اجتماعی در کودک
فعالیت ها و بازی های متفاوت می توانند برای توسعه دادن مهارت هایی به خصوص در کودکان مثمر ثمر واقع شوند. ساندرا سندی و کتلین کوچران، دو محققی هستند که بازی ای با نام «بازی اسامی» طراحی کرده اند و هدف از طراحی این بازی کمک به کودکان برای پی بردن به این نکته است که پیش از صحبت کردن با یک فرد به خصوص، باید توجه او را به خود جلب کرد. روند این بازی به این گونه است که ابتدا کودکان را به طور دایره ای شکل دور هم می نشانند و توپی در اختیار یکی از کودکان قرار می دهند. کودکی که توپ را در اختیار دارد، باید نام یکی از کودکانی که نشسته اند را برده و توپ را به سمت او بغلتاند. سپس کودکی که توپ را دریافت کرده همین کار را تکرار کرده و این روند ادامه پیدا می کند. بازی دیگری نیز با عنوان «از رهبر اطاعت کند» وجود دارد که در دست یابی به این مهم می تواند تأثیر گذار باشد و به کودکان می آموزاند چگونه نوبت خود را رعایت کنند و صبور باشند. خود یا کودکتان را به عنوان رهبر گروه انتخاب کنید و سپس از دیگران بخواهید حرکات رهبر را تقلید کنند.
دکتر سوزان دایموند نیز راهکار ها و فعالیت های دیگری را برای دستیابی به این مهم پیشنهاد کرده است که با هم مروری بر آن ها خواهیم داشت:
برای مهارت های غیر گفتاری
برای این که به کودکان بیاموزیم چگونه به حالات صورت و بدن و احساسات و پیامی که منتقل می کنند، توجه داشته باشند، می توانیم برنامه های مخصوص به کودکان بر روی تلویزیون بگذاریم و صدای آن را قطع کنیم و از کودک بخواهیم سعی کنند از روی حرکات و رفتار شخصیت ها به پیامی که منتقل می کنند پی ببرند. البته ذکر این نکته هم در پرانتز حائز اهمیت است که کودکان در طول روز حداکثر باید یک تا دو ساعت تلویزیون تماشا کنند و بیش از این ساعات ممکن است ثمرات خوبی نداشته باشد. دکتر دایموند در این خصوص عنوان کرد: «خودتان هم سعی کنید پی ببرید شخصیت ها چه می گویند و به دقت به حرکات بدن و ایما و اشارات شان توجه کنید. علاوه بر این کار می توان مجله ای برگزید و با کودک اقدام به تماشای عکس ها و تصاویر شخصیت های آن کرد و در خصوص این که چه منظوری در پس هر یک از حالات بدنی و اشارات تصاویر می تواند وجود داشته باشد، با کودک صحبت کرد.
برای لحن صدا
علاوه بر آن چه ذکر شد، به مرور باید این توانایی را نیز در کودک به وجود آورد که به واسطه لحن به خصوص هر صدا قادر به تشخیص احساسات فرد باشد. دکتر دایموند در این خصوص عنوان کرد: «به وسیله یک دستگاه ضبط صدا، به هنگام داشتن احساسات گوناگون (غم، شادی و ...) صدای خود را ضبط کنید و سپس صدای ضبط شده را برای کودک گذاشته و از او بخواهید با توجه به لحن صدا احساس شما را تشخیص دهند. سپس برای آن ها توضیح دهید که چگونه با تغییر لحن صدا، بار معنایی کلمات دستخوش تغییر می شود. برای نمونه می توانید عبارتی چون «من عصبانی هستم!» را با صدایی بلند و جدی ضبط کنید و عبارت دیگری چون «من ناراحت هستم» را با صدایی کم و غم زده ضبط کنید و از تفاوت های میان لحن صدای خود برای کودک بگویید.
برای افزایش تمرکز
اگر احساس می کنید که کودک تان با مشکل تمرکز کردن بر روی موضوعی خاص مواجه است، یک مبحث به خصوص را انتخاب کرده و سه جمله بیان کنید. از میان این سه جمله یکی باید با مبحث انتخابی بی ارتباط باشد و دوی دیگر، مربوط به آن. آن گاه از کودک خود بخواهید جمله ای که بی ارتباط با مبحث بوده است را تشخیص دهد. برای نمونه سگ خانگی خود را نزد کودک بیاورید و در خصوص این صحبت کنید که سگ تان چند ساعت بیرون از خانه بازی کرده است و در پارک مخصوص سگ ها چه کار هایی کرد و سپس مطلبی در خصوص چگونگی هوای آن روز عنوان کنید؛ در نهایت از کودک بخواهید تفاوت میان جملاتی که عنوان کرده اید را بیان کند. دایموند در این خصوص اضافه کرد: «همچنین پس از مدتی می توانید از کودک خود بخواهید مکالمه هایی که به هنگام صرف غذا مطرح می شوند را در نظر گرفته و به این نکته پی ببرد که چند موضوع متفاوت در این مکالمه ها مطرح شده اند و چند بار موضوع بحث تغییر کرده است.
علاوه بر راهکار ها و مواردی که تا کنون عنوان شده اند، برنامه ها و نرم افزار های مختص تلفن های هوشمند وجود دارند که می توانند در این راه کمک رسان شما باشند. برای نمونه برنامه ای وجود دارد با نام «Model Me Going Places» که در آن کودک می تواند به عکس هایی از کودکان دیگر نگاه کند و حدس بزند هر کودک در چه موقعیتی قرار گرفته است (آرایشگر، دکتر، کودک در زمین بازی و...). حال اگر پس از گذراندن تمامی این مراحل و استفاده از راهکار های متفاوت، به این نکته پی بردید که کودک تان قادر به گسترش و توسعه مهارت های اجتماعی مرتبط با گروه سنی اش نمی باشد، بهتر است زمان بیشتری صرف کرده و به کودک خود کمک کنید بر مشکل اش فائق آید. دکتر بالتر در این خصوص عنوان کرد: «برخی از کودکان بیشتر از سایرین به مشکلات ناشی از اضطراب دچار اند (مانند کودکانی که ضربان قلب و نبض شان تعادل کافی را ندارد و به سرعت مضطرب می شوند)؛ برخی دیگر از کودکان با به خاطر سپردن اطلاعات مشکل دارند. این گونه مسائل در نهایت سبب خواهد شد کودک در برقراری روابط اجتماعی با دیگران دچار مشکل شود بعضا رفتار های اش برای شما خجالت آور باشد. بنا بر این اگر مشکلات مربوط به برقراری روابط اجتماعی باعث می شود کودک از قرار گرفتن در جمع های گوناگون واهمه داشته باشد و گوشه گیری پیشه کند، بهتر است هر چه سریع تر با مشاور کودک یا متخصص روان شناسی در این خصوص صحبت کنید و پیش از آن که سن کودک بالا تر رود، مشکلات مربوط به روابط اجتماعی اش را برطرف کنید، چرا که در سنین بالا تر این گونه درمان ها معمولا بی نتیجه خواهد ماند.

پ
منبع: سیارک

محتوای حمایت شده

تبلیغات متنی

مشاوره ویدیویی

    • اخبار داغ
    • جدیدترین
    • پربیننده ترین
    • گوناگون
    • مطالب مرتبط

    برای ارسال نظر کلیک کنید

    لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.

    از ارسال دیدگاه های نامرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.

    لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.

    در غیر این صورت، «نی نی بان» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.