وسواس در دوران بارداری، علت و درمان

بعضی خانم‌ها در بارداری یا حتی بعد از زایمان دچار اختلال رفتاری وسواس می‌شوند که به آن وسواس بارداری می‌گویند و معمولا بعد از زایمان شایع‌تر است.

اختلال رفتاری وسواس چیست؟
اگر شما دچار وسواس باشید، دچار افکار وسواس‌گونه و رفتارهای افراطی و اضطراری خواهید بود. افکار وسواس‌گونه ناخواسته و ناخوشایند است و معمولا افکار یا تصاویر پریشان‌کننده‌ای هستند که مدام به ذهن شما برمی‌گردند. این افکار می‌تواند باعث اضطراب شما شوند.
رفتارهای اجباری و افراطی هم زمانی رخ می‌دهد که شما یک کار (مثل شستن، چک کردن یا شمردن) را مدام تکرار می‌کنید تا اضطراب ناشی از افکار وسواسی‌تان کم شود.
مثلا، اگر شما ترسی وسواس گونه دارید که مبادا منزل‌تان مورد سرقت قرار گیرد، ممکن است قبل از ترک منزل، مدام درهای خانه را چک کنید که حتما قفل باشند.
انجام دوباره و دوباره کارها ممکن است برای مدتی باعث آرامش‌تان شود اما بعد اضطراب دوباره برمی‌گردد.

وسواس در بارداری
اگر در بارداری یا بعد از زایمان فرزندتان دچار وسواس شوید، به آن وسواس بارداری می‌گویند. علائم وسواس بارداری معمولا درباره بچه است اما همیشه هم اینطور نیست.
فرزنددار شدن زندگی شما را تغییر می‌دهد و همین می‌تواند بسیار استرس‌زا باشد. داشتن برخی نگرانی‌ها و اضطراب‌ها برای سلامت فرزندتان کاملا طبیعی است. شما می‌خواهید از او در برابر خطرات محافظت کنید، بنابراین کارهایی مثل استرلیزه کردن شیشه شیر یا مرتب چک کردن بچه در زمان خواب و ... برای کاهش خطرات انجام می‌دهید.
اما اگر زمان زیادی را صرف فکر کردن به این نگرانی‌ها و اضطراب‌ها می‌کنید و دچار افکار وسواس‌گونه می‌شوید و در نتیجه این افکار، رفتارهای افراطی و اجباری انجام می‌دهید، دچار وسواس بارداری شده‌اید.
برای مثال:
- ممکن است افکار وسواسی درباره آسیب دیدن فرزندتان بر اثر میکروب‌ها یا عفونت‌ها داشته باشید و به همین خاطر زمان زیادی را صرف شستن و استرلیزه کردن چندین و چند باره وسایلش کنید.
- شاید افکار وسواس گونه درباره توقف تنفس فرزندتان داشته باشید و برای همین، مدام نفسش را چک کنید.
- بعض مادران دچار وسواس بارداری تصور می‌کنند اگر بخوابند، بلایی سر فرزندشان خواهد آمد. با هر تکان و حرکت فرزندشان دچار اضطراب شدید می‌شوند و فکر می‌کنند ممکن است فرزندشان دچار حمله صرع و ... شده باشد.
- در بعضی موارد دیده شده که مادر هر ساعت درجه حرارت بدن فرزندش را کنترل می‌کند و از ترس بیماری و حشره گزیدگی و ... اصلا خانه را ترک نمی‌کنند.
ممکن است تصویری از آسیب زدن به فرزندتان (به شکل‌های مختلف) در ذهن‌تان داشته باشید. این تصویر می‌تواند بسیار ترسناک باشد اما ثابت شده زنانی که دچار وسواس بارداری هستند، به تصوراتشان عمل نمی‌کنند.
وسواس بارداری بیشتر برای مادرانی پیش می‌آید که اولین زایمان را تجربه می‌کنند اما ممکن است مادری در طول هر بارداری یا بعد از هر بار زایمان دچارش شود.

وسواس در بارداری چقدر شایع است؟
از هر ۱۰۰ زن یک نفر ممکن است دچار وسواس بارداری شود. وسواس در بارداری معمولا بعد از زایمان رخ می‌دهد تا در طول بارداری. معمولا از هر ۱۰۰ زن، ۲-۳ مادر ظرف اولین سال بعد از زایمان‌شان دچار وسواس بارداری می‌شوند.

علت وسواس در بارداری چیست؟
هنوز علت وسواس باردرای مشخص نشده است اما ممکن است به دلایل زیر دچار این اختلال شوید:
- سابقه فامیلی وسواس در بارداری
- سابقه وسواس در بارداری
- تحت استرس و فشار بودن شما
- تجربه اتفاقات مهم زندگی مثل زایمان یا از دست دادن عزیز و ...
- فردی مرتب و منظم با استانداردهای شخصی بالا هستید

با وسواس بارداری چه باید کرد؟
اگر همین حالا دچار علائم وسواس هستید یا قبلا چنین اختلالی را داشته‌اید، حتما پزشک‌تان را در جریان بگذارید. بعضی خانم‌ها به خاطر داشتن افکار وسواسی و کارهای تکراری که به خاطر افکار‌شان یا ترس‌هایشان مدام انجام می‌دهند، خجالت می‌کشند. اگر شما نگران هستید، یادتان باشد وسواس یک اختلال شایع مربوط به سلامت روان است. این اختلال می‌تواند هرکسی را در هر سن و موقعیتی درگیر کند و بروزش، تقصیر شما نیست. پزشک شما و افکارتان را قضاوت نخواهد کرد؛ وظیفه پزشکان کمک به پیدا کردن بهترین درمان برای هر فرد در هر موقعیت است.
شاید صحبت کردن از افکار و کارهای تکراری برایتان سخت باشد؛ در این صورت می‌توانید اول حرف‌هایتان را روی کاغذ بنویسید یا فردی را همراه‌تان به مطب پزشک ببرید. مهم این است که یک نفر را در جریان افکار وسواس گونه خود بگذارید تا هر چه سریع‌تر تحت درمان قرار بگیرید.

درمان وسواس در بارداری
پزشک شما در خصوص شیوه‌های مختلف درمان وسواس با شما صحبت خواهد کرد. بعضی افراد که دچار وسواس بارداری خفیف هستند، نیازی به درمان ندارند.
دو روش عمده درمان وسواس در بارداری:
مشاوره
این روش که معمولا یک درمان رفتارشناختی است، به شما کمک می‌کند با ترس‌ها و افکارهای وسواس گونه‌تان روبر شوید، بدون اینکه کاری برایش انجام دهید. این روش، بر اساس شدت وسواس بارداری فرد، با شدت‌های متفاوت انجام می‌شود.
دارودرمانی
پزشک با توضیح درباره خطرات و منافع استفاده از دارو در بارداری، با تجویز بعضی داروها اقدام به درمان وسواس شما خواهد کرد.
خودتان هم به درمان وسواس بارداری کمک کنید
- درباره احساس‌تان با همسر، خانواده یا یک دوست صحبت کنید.
- سعی کنید احساس گناه یا خجالت نداشته باشید. این افکار تقصیر شما نیست و قرار هم نیست دیوانه شوید.
- به جای جلوگیری یا آرام کردن افکار وسواسی با یک عمل افراطی و اجباری، سعی کنید با آنها روبرو شوید. روزی نیم ساعت درباره ترس‌هایتان بنویسید و آنها را بخوانید.
- از سیگار و الکل برای آرام کردن خودتان استفاده نکنید. این گونه موارد به شما و فرزندتان آسیب می‌زند.
- با مشورت پزشک‌تان، از توصیه‌ها و تمرین‌های یک کتاب خودآموز معتبر استفاده کنید.