موی بلند و رشد کودک، چه ارتباطی باهم دارند؟

سوال مخاطب نی‌نی‌بان: سلام و خسته نباشید خدمت شما و ممنون بابت مطالب مفیدتان. دختر ۲۲ ماهه ای دارم که تا به حال موهایش را کوتاه نکردم و موهای آن چنان پر پشتی هم ندارد. بعضی از دوستان می گویند کوتاه نکردن موهایش باعث می شود جلوی رشد کودک را بگیرد. می خواستم بدانم این مطلب علمی است یا یا نه فقط یک تفکر عامیانست؟

پاسخ دکتر داریوش دائر، متخصص پوست و مو:
معمولا کوتاه کردن مو در رشد جسمی بچه هیچ تاثیری ندارد. بعد از یک بار کوتاه کردن موها به هر روشی، موهایی که سری بعد دوباره رشد می کنند، از نظر شکل ظاهری و همچنین ضخامت نسبت به زمانی که در زمان زایمان کرکی بودند، شکل بهتری خواهند داشت. در خصوص تیغ انداختن یا ماشین کردن مو و این که موها پس از آن رشد بهتری خواهند داشت، باز هم باید بگوییم که هیچ تاثیری ندارد. چون از زمان تولد نوزاد تعداد پیازهای یا فولیکول های مو تعداد ثابتی هستند و به همین دلیل پس از تیغ زدن یا ماشین کردن کم یا زیاد نمی شود.

اما درباره پر پشت شدن موها باید به نکاتی توجه داشت. در صورتی که فقر آهن یا نقصان مواد غذایی، ویتامین ها و مواد معدنی از قبیل آهن، روی، منگنز، اسید فولیک و ویتامین های گروه (بی) در کودک به اثبات نرسیده باشد، طبعا نیازی به مصرف داروهای مکمل و یا ویتامین های متنوع وجود ندارد. ولی در شرایطی که علائمی از کمبود این نوع مواد در کودک وجود داشته باشد و پزشک معالج نیز مصلحت بداند، ممکن است تجویز داروهایی از قبیل زینک یا آهن یا فرآورده های مولتی ویتامین در بهتر کردن وضعیت و همچنین تراکم موهای کودک نقش داشته باشد.

پاسخ دکتر سیمین ابراهیم زاده متخصص پوست ومو:
به طور کلی ماشین کردن، تیغ انداختن یا این که کوتاه نکردن مو جلوی رشد بچه را می گیرد و قدش کوتاه می شود، اصلا پایه و مبنای علمی ندارد و نباید به این گونه توصیه ها توجه کرد. کم پشت یا پر پشت بودن موها به ژن بچه و نوع رژیم غذایی اش که استفاده می کند مربوط است.

اگر ژن خوبی داشته باشد موهایش پر پشت خواهند شد و اگر هم ژن کم مویی داشته باشد، طبعا بچه هم موهای پر پشتی نخواهد داشت. از طرف دیگر به رژیم غذایی کودک نیز اگر حاوی آهن باشد، موها نیز به خوبی رشد خواهند کرد. مکمل ها و ویتامین هایی که با تجویز پزشک معالج مصرف شود نیز در بهبود رشد موها تاثیر گذار است.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
هورمون رشد انسان (HGH) فرایند رشد قدی کودک‌تان را تنظیم می‌کند. غده‌ی زیرمغزی یا هیپوفیز کودک مسئول ترشح این هورمون است. ترغیب کودک به مصرف آن دسته از مواد غذایی که باعث افزایش تولید هورمون رشد می‌شوند، می‌تواند خیال‌تان را از رشد مناسب کودک راحت کند.
برخی از بهترین مواد غذایی که می‌توانند به افزایش قد کودکان کمک کنند، عبارت هستند از شیر، میوه‌ها و سبزی‌های تازه، غلات، بلغور جو دو سر، تخم مرغ، گوشت مرغ، سویا، مواد غذایی بر پایه‌ی لبنیات ، گوشت گوساله، و ماهی.

مواد مغذی ضروری برای رسیدن به قد مطلوب

مواد مغذی ضروری برای رسیدن به قد مطلوب عبارتند از:

الف. پروتئین
وقتی صحبت از افزایش قد کودکان به میان می‌آید، پروتئین یکی از مهم‌ترین عوامل غذایی خواهد بود که می‌تواند نقش مهمی در این خصوص ایفا کند. پروتئین برای تولید، رشد، و حفظ ماهیچه‌ها و بافت‌های بدن ضروری است.
کمبود پروتئین می‌تواند به کوتاهی قد یا ناهنجاری در رشد کودک، و هم‌چنین کاهش توده‌ی ماهیچه‌ای منجر شود. بنابراین، والدین باید از این‌که رژیم غذایی کودک‌شان به اندازه‌ی کافی حاوی پروتئین است،‌ اطمینان حاصل کنند.

ب. مواد معدنی
برخی از مواد معدنی موجود در غذاها برای کمک به افزایش قد کودکان بسیار با اهمیت و ضروری هستند.
مواد غذایی غنی از آهن، منیزیوم، فسفر، ید، منگنز، و فلوراید به عنوان عواملی برای بهبود فرایند رشد کودکان و نوجوانان به شمار می‌روند.
کلسیم نیز به اندازه‌ی سایر مواد معدنی مذکور با اهمیت است، زیرا نه تنها به رشد کودک کمک می‌کند، ‌بلکه باعث استحکام استخوان‌ها نیز می‌شود.

پ. ویتامین‌ها
وقتی صحبت از سلامت استخوان‌ها و افزایش قد به میان می‌آید، باید گفت ویتامین D می‌تواند نقش مهمی در این خصوص بازی کند. زیرا این ویتامین به جذب کلسیم در بدن کمک می‌کند.
کمبود ویتامین D نه تنها می‌تواند باعث ضعف استخوان‌ها و کاهش رشد کودک شود، بلکه تاثیر منفی بر قد کودک نیز می‌گذارد.

ت. کربوهیدرات
شاید برخی‌ها فکر کنند کربوهیدرات‌ها برای سلامتی مضر هستند، ولی آن‌ها حقیقتا برای رژیم غذایی کودکان در سنین رشد،‌ و برای افزایش قد کودکان بسیار ضروری هستند.
کربوهیدرات‌ها به بدن، به خصوص بدن کودکان، ‌انرژی می‌دهند. با وجود این، بدیهی است که باید مراقب باشید که رژیم غذایی کودک‌تان حاوی کربوهیدرات‌های سالم باشد.
کربوهیدرات‌های مورد مصرف کودکان باید از مواد غذایی حاوی غلات کامل نظیر گندم یا غلات صبحانه تامین شود. مواد غذایی دارای آرد تصفیه شده نظیر پیتزا، برگر، و نان سفید مملو از کربوهیدرات‌هایی هستند که برای بدن مضر به شمار می‌روند.
علاوه بر کربوهیدرات ، پروتئین، ویتامین، ‌و مواد معدنی، برای اطمینان از حفظ سلامتی و افزایش مطلوب قد کودک‌تان، وجود میزان مشخصی از اسیدهای چرب امگا-۳ و امگا-۶ در رژیم غذایی کودک ضروری است.
هنگام انتخاب گزینه‌های مختلف غذایی، کودک‌تان را ترغیب به انتخاب غذاهایی کنید که حاوی مواد مغذی بالا باشند.
در ادامه‌ی این مقاله، در مورد هر یک از مواد غذایی مفید برای رشد قد نوزادان، خردسالان، و کودکان‌تان توضیحاتی ارائه می‌کنیم:

۱. شیر
شیر غنی از کلسیم است و می‌تواند باعث افزایش رشد کودک‌تان شود. شیر باعث حفظ استحکام استخوان کودک و پیشگیری از بروز شکستگی آسان استخوان‌ها می‌شود.
ویتامین A موجود در شیر به استخوان‌های کودک در جذب بهتر کلسیم کمک می‌کند. هم‌چنین، شیر منبع بسیار خوبی از پروتئین به شمار می‌رود، و باعث کمک به رشد سلول‌های موجود در بدن کودک می‌شود.
اجازه دهید کودک‌تان روزانه دو الی سه لیوان شیر بنوشند.

۲. میوه‌ها و سبزی‌های تازه
مصرف میوه‌ها و سبزی‌های تازه برای رشد و افزایش قد کودک بسیار مهم است. این مواد غذایی حاوی مقدار مناسبی فیبر،‌ ویتامین، پتاسیم، و اسید فولیک هستند. ویتامین A به رشد استخوان‌ها و بافت‌های کودک کمک می‌کند.
برخی از منابع خوب ویتامین A عبارت هستند از پاپایا، هویج، کلم بروکلی، اسفناج ، سیب زمینی شیرین، انبه، هندوانه، و زردآلو. مواد غذایی غنی از ویتامین C نیز نظیر مرکبات می‌توانند به حل مشکل قد کودکان کمک کنند.

۳. غلات
غلات انبار انرژی هستند. هم‌چنین، این مواد غذایی به عنوان منبع خوبی برای فیبر، ویتامین‌ها، آهن، منیزیوم، و سلنیوم به شمار می‌روند. غلات غنی از کالری هستند؛ کالری در طول سنین رشد از اهمیت بالایی برخوردار است.
مواد غذایی نظیر برنج قهوه‌ای، پاستاهای حاوی غلات کامل، و گندم کامل می‌توانند نیاز بدنی کودکان را برای افزایش قد تامین کنند.

۴. بلغور جو دو سر
بلغور جو دو سر ماده‌ی غذایی معجزه‌گری برای افزایش قد کودکان به شمار می‌رود.
این ماده‌ی غذایی به عنوان منبع بسیار خوبی برای پروتئینی گیاه شناخته می‌شود و می‌تواند به افزایش توده‌ی ماهیچه‌ای و کاهش چربی در بدن کمک کند. هر روز صبح، کودکان‌تان را به خوردن این ماده‌ی غذایی سالم ترغیب کنید.

۵. تخم مرغ
تخم مرغ غنی از پروتئین و ویتامین B۱۲ است. برای افزایش قد کودکان، آن‌ها را ترغیب کنید دست‌کم روزی یک الی سه تخم مرغ بخورند.

۶. گوشت مرغ
اگر خانواده‌ی گیاه‌خواری نیستید، به کودک‌تان اجازه دهید از فواید این ماده‌ی غذایی غنی از پروتئین بهره‌مند شود.
در میان منابع غذایی حیوانی، گوشت مرغ یکی از منابعی است که دارای بیش‌ترین مقادیر پروتئین است. مصرف گوشت مرغ به رشد ماهیچه‌ها و بافت در کودکان کمک می‌کند.

۷. دانه‌های سویا
دانه‌های سویا بزرگ‌ترین منبع پروتئین در میان مواد غذایی گیاهی هستند. این دانه‌ها حاوی خالص‌ترین شکل پروتئین هستند؛ این نوع از پروتئین برای رشد استخوان و بافت کودک بسیار ضروری است.

۸. مواد غذایی لبنی
مصرف این مواد غذایی سالم و مفید باعث افزایش قد سریع و طبیعی کودکان می‌شود. مواد لبنی نظیر پنیر، پنیر کوتاژ، و ماست غنی از ویتامین‌های A، B، D، و E و هم‌چنین، پروتئین و کلسیم هستند.
ویتامین D و کلسیم به افزایش قد کودکان کمک می‌کنند.

۹. گوشت گوساله
گوشت گوساله از دیگر مواد غذایی حیوانی است که حاوی مقادیر زیادی پروتئین هستند. کودک‌تان هر از گاهی می‌تواند گوشت گوساله مصرف کند.
مصرف بیش از اندازه‌ی گوشت گوساله می‌تواند به مشکلات مربوط به کلسترول منجر شود.

۱۰. ماهی
ماهی یکی از بهترین مواد غذایی برای کمک به افزایش قد کودکان است. ماهی سالمون و ماهی تن از جمله دو نوع ماهی بسیار مفید به شمار می‌روند که به مقدار زیادی غنی از ویتامین D و پروتئین هستند.
مصرف ماهی تن می‌تواند به افزایش رشد قدی کودک‌تان کمک کند.

۱۱. موز
موز غنی از پتاسیم، منگنز، و کلسیم است. این میوه‌ی کم ادعا و ساده واقعا می‌تواند به بهبود وضعیت سلامتی کودک کمک کند.

۱۲. آجیل و دانه‌های خوراکی
آجیل و دانه‌های خوراکی نیز از جمله مواد غذایی فوق‌العاده مفیدی هستند که در طول سنین رشد باید کودک‌تان را به مصرف آن‌ها ترغیب کنید. آجیل و دانه‌های خوراکی غنی از مواد معدنی و ویتامین‌های ضروری و هم‌چنین، چربی‌های سالم و آمینو اسیدهایی هستند که برای رشد کودک بسیار ضروری‌اند.
می‌توانید این مواد غذایی را به غلات صبحانه یا سایر مخلفات صبحانه‌ی کودک اضافه کنید یا آن‌ها را ترغیب کنید از آجیل و دانه‌های خوراکی به عنوان تنقلات استفاده کنند.

۱۳. هویج
بر هیچ کس پوشیده نیست که هویج غنی از ویتامین A و C است. این ویتامین‌ها برای حفظ کلسیم در استخوان‌ها و هم‌چنین، حفظ سلامتی ضروری هستند.

۱۴. شلغم
با این‌که شلغم در میان کودکان ماده‌ی غذایی محبوبی به شمار نمی‌رود، ولی برای سلامتی‌شان بسیار مفید است.
شلغم می‌تواند به افزایش تولید هورمون رشد کمک کند، و هم‌چنین غنی از انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی است. مصرف روزانه‌ی شلغم برای بهبود وضعیت سلامت عمومی بسیار موثر است.

۱۵. لوبیا
یک دسته‌ی دیگر از مواد غذایی که به عنوان عاملی برای افزایش هورمون رشد در بدن شناخته می‌شوند، لوبیاها هستند.
لوبیا چه به صورت آب‌پز، و چه به صورت پخته شده در ترکیب سایر غذاها، برای سلامت کودک بسیار مفید است. به علاوه، لوبیاها سرشار از فیبر هستند.
به منظور افزایش رشد قدی و اطمینان از رشد و پرورش مناسب کودک‌تان باید این.

چگونه می‌توانید به کودک‌تان در افزایش قد کمک کنید؟
قد کودک‌تان به عوامل متعددی نظیر ژن‌ها، سطح فعالیت بدنی، کیفیت رژیم غذایی، وضعیت عمومی سلامت بدنی و غیره بستگی دارد.
هیچ یک از این عوامل نمی‌تواند به تنهایی در تعیین قد کودک‌تان نقش داشته باشد، ولی برخی راه‌های طبیعی وجود دارند که در افزایش قد کودک کمک می‌کنند.
بعد از اولین سالگرد تولد کودک، ممکن است به این مسئله پی ببرید که سرعت رشد کودک‌تان کمی آهسته است.
این سرعت رشد ممکن است هنگامی که کودک به سنین بلوغ می‌رسد، دوباره افزایش یابد. در حقیقت، ممکن است از این‌که کودک‌تان در سنین نوجوانی ناگهان چند سانتی‌متری به قدش اضافه شده است، به شکل دلپذیری غافلگیر شوید! دختر بچه‌ها معمولا بیش‌ترین میزان رشد قدی‌شان بین سنین هشت تا سیزده است، در حالی‌که پسرها بین سنین ده تا پانزده دارای بیش‌ترین رشد قدی خواهند بود.
در ادامه‌ی این مقاله، به چند راه طبیعی دیگر برای کمک به افزایش قد کودک‌تان اشاره می‌کنیم:

۱۶. کمک به کودک برای داشتن برنامه‌ی خواب منظم
کودک برای رشد مناسب، هر شب نیازمند دست‌کم ده الی دوازده ساعت خواب کامل است.
الف. زود خوابیدن را برای کودک‌تان به یک عادت تبدیل کنید؛ به خصوص اگر می‌دانید کودک‌تان مدت زمانی زیادی برای به خواب رفتن نیاز دارد.
ب. هر شب از یک برنامه‌ی زمانی خواب ثابت پیروی کنید، و مطمئن شوید کودک‌تان همواره در یک ساعت ثابت می‌خوابد و در یک ساعت ثابت از خواب بیدار می‌شود؛ حتی در روزهای تعطیل.

۱۷. افزودن پروتئین به رژیم غذایی کودک
کودک‌تان را برای پیروی از یک رژیم غذایی غنی از پروتئین ترغیب کنید تا به افزایش وزن او کمک کنید.
الف. در رژیم غذایی کودک‌تان حتما از مواد غذایی سرشار از پروتئین به مقدار زیاد استفاده کنید؛ از جمله گوشت کم چرب و ماهی.
ب. اگر کودک‌تان بد غذا است، او را به خوردن تنقلات غنی از پروتئین نظیر آجیل و دانه‌های خوراکی ترغیب کنید.

۱۸. ترغیب کودک به انجام بازی و فعالیت بدنی در روز
برای کمک به افزایش قد کودک باید وی را برای انجام فعالیت‌های بدنی مرتب و بازی، طبق یک برنامه‌ی مشخص، ترغیب کنید.
الف. فعالیت و شرکت مرتب در بازی‌ها و تمرین‌های ورزشی برای کودک‌تان بسیار حائز اهمیت است.
ب. کودک‌تان را برای شرکت در فعالیت‌های بدنی نظیر دوچرخه‌سواری ، پیاده‌روی، دو، فعالیت‌های خارج از خانه و غیره ترغیب کنید.

۱۹. فراهم کردن یک رژیم غذایی متعادل برای کودک
یک رژیم غذایی متعادل به بهبود وضعیت سلامتی و رشد مناسب کودک کمک می‌کند.
الف. از گنجاندن تمام مواد مغذی ضروری با نسبت‌های صحیح و متناسب با سن کودک در برنامه‌ی غذایی او اطمینان حاصل کنید.
ب. هم‌چنین، کودک‌تان را به مصرف مرتب و روزانه‌ی میوه‌ها و سبزی‌های تازه ترغیب کنید.

۲۰. کمک به کودک در پیروی از سبک زندگی سالم
سبک زندگی یک خانواده تاثیر قابل توجهی بر میزان رشد و پرورش یک کودک خواهد داشت.
الف. کودک‌تان را طوری عادت بدهید که غذاهای خانگی را به خوردن تنقلات ناسالم ترجیح دهد.
ب. به جای عادت به یک زندگی ساکن و بی‌حرکت، به شکل روزانه،‌ فعالیت‌های سرگرمی خارج از منزل را برای خانواده ترتیب دهید.
پ. کودک‌تان را به کلاس‌ها یا اردوهای مختلف بفرستید و او را به گونه‌ای تربیت کنید که از انجام برخی فعالیت‌ها نظیر صخره‌نوردی، هنرهای رزمی، شنا، تنیس،‌ و غیره لذت ببرد.
ت. فعالیت بدنی خاصی را که مورد علاقه‌ی کودک‌تان هست،‌ انتخاب کنید و به همراه او انجام دهید.
این فعالیت بدنی می‌تواند پیاده‌روی روزانه ، دویدن سریع هنگام صبح قبل از رفتن به مدرسه، انجام نوعی رقص محبوب، یا هر نوع فعالیت دیگری باشد که کودک‌تان نیز ممکن است به آن علاقه‌مند باشد.

غذاهایی که باید کودکان را به خودداری از مصرف آن‌ها ترغیب کنید
بر خلاف مواد غذایی مفید برای افزایش قد کودکان که در بخش‌های بالا گفته شد، برخی از مواد غذایی نیز وجود دارند که از رشد مناسب کودک جلوگیری می‌کنند. مصرف بیش از اندازه‌ی قند، نمک، قهوه، چربی، و نوشیدنی‌های گازدار باید در کودکان محدود شود.
زیرا این مواد غذایی به عنوان عوامل بازدارنده‌ی کلسیم شناخته می‌شوند، و می‌توانند بر جذب کلسیم در بدن تاثیر منفی بگذارند. هم‌چنین، مصرف سیگار و دارو نیز در طول سنین رشد می‌تواند باعث کوتاهی قد شود و تاثیر منفی بر سلامت عمومی بدن بگذارد.
به علاوه، کودکانی که دچار عادات غذایی نامناسب هستند در طولانی مدت ممکن است دچار عوارضی نظیر چاقی مفرط، بیماری قلبی، دیابت نوع ۱، آرتریت، و پوکی استخوان شوند.