علامت اصلی زایمان را می دانید؟

سلامت : اگرچه مراقبت در تمام دوران بارداری بسیارمهم است، اما خوب است بدانیم که روزهای پایانی بارداری اهمیت بیشتری دارد. ۹ ماه از بارداری گذشته و شما به همه توصیه های پزشک تان عمل کرده اید، وزنتان زیاد شده و نفستان می گیرد از طرفی هم خوشحالید که کم کم انتظار سر می آید و کوچولویتان را همین روزها می بینید...

در این روزها باید به برخی نکته ها خیلی توجه کنید که در مورد آنها با دکتر ژیلا امیرخانی، متخصص زنان و زایمان و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد واحد پزشکی تهران گفت وگو کرده ایم.


خانم دکتر! تغذیه مادر باردار در روزهای پایانی بارداری چگونه باید باشد؟
تغذیه خانم باردار در تمام این دوران ۹ ماهه بسیارمهم است، اما در ۳ ماهه سوم به خصوص روزهای پایانی اهمیت آن بیشتر است. در همه معاینه های دوره ای مادر، وزن او اندازه گیری می شود و وزن مناسب مادر و جنین نشان می دهد تغذیه مادر مناسب است. تغذیه مادر باردار باید متنوع باشد و در صورت بی میلی به برخی موادغذایی، غذاهای دیگر را جانشین کند. در روزهای آخر بارداری به دلیل تغییرات هورمونی و سنگینی جنین و اندازه رحم و افزایش فشار موضعی روی روده ها، یبوست یکی از عمده ترین مشکل هاست و خانم های باردار را در روزهای پایانی بارداری آزار می دهد. این مشکل خطر ابتلا به بواسیر یا همورویید را هم افزایش می دهد. البته مشکل بواسیر بعد از زایمان و در دوران شیردهی هم می تواند ادامه یابد یا تشدید شود. مصرف مایعات کافی و غذاهای آبکی مثل سوپ و استفاده از سبزی و میوه های تازه و متنوع به میزان زیاد در درمان یبوست بسیار موثر هستند. اگر روز دقیق زایمان کاملا مشخص است و علایم پیش از زایمان ظاهر شده، بهتر است مادر از خوردن غذاهای حجیم و سنگین بپرهیزد.

مادر چگونه می تواند درد طبیعی را از درد کاذب بشناسد؟
علامت اصلی زایمان، درد است که باید مورد توجه قرار گیرد. اگر دردهای زایمانی واقعی باشند، وقتی خانم شکم خود را لمس می کند، متوجه می شود سفت است. در ماه آخر، دردهای پراکنده به وجود می آید و این سفتی و شل شدن به طور متناوب در شکم ایجاد می شود، اما بسیار مهم است که مادر باردار تفاوت درد کاذب و واقعی را بداند زیرا اگر درد زایمان زودتر از موعد اتفاق بیفتد، بسیار خطرناک است و عواقب بدی برای جنین به دنبال خواهد داشت. دردهای کاذب به صورت دوره ای اما نامنظم تکرار می شوند ولی با استراحت از بین می روند، اما دردهای واقعی معمولا منظم ایجاد می شوند و مدت خاصی دارند و با فاصله خاص و با شدت خاص تکرار می شوند و با طی زمان این علایم تغییر می کند و شدت و مدت آن شدت می یابد و فاصله بین آنها کم می شود.

در این زمان مادر باید به مرکز درمانی مراجعه کند. درد واقعی، شبیه درد دوران قاعدگی و در پایین شکم است و بالای شکم نیست و باعث تغییرات کانال زایمان می شود. البته فقط پزشک می تواند تغییرات کانال زایمان را تشخیص دهد. اگر خانم بارداری با چنین دردهایی مواجه و فاصله دردها هم به مرور زمان کمتر شد، باید بدون اتلاف وقت به بیمارستان مراجعه کند تا معاینه و وضعیت سلامت خودش و جنین بررسی شود. درد واقعی به مسکن جواب می دهد اما درد کاذب با مسکن و استراحت بهبود نمی یابد. موارد اورژانسی دیگری هم وجود دارد که خانم باردار با مشاهده آنها باید بلافاصله به بیمارستان مراجعه کند. علایمی مانند آبریزش، خونریزی واژینال، کاهش حرکت جنین، درد شدید بالای شکم همراه با تهوع، ورم ناگهانی، سردرد، تب و لرز و علایم ادراری.

حرکت های جنین چگونه باید کنترل شود؟
حرکت های جنین در خانم هایی که چند بار زایمان کرده اند، از حدود ۱۸ هفتگی و در خانم هایی که اولین بارداری را تجربه می کنند، در ۲۰ هفتگی حس می شود. بسیاری از مادران به کوچک ترین کاهش تحرک جنین حساس هستند، اما باید بدانند که جنین هم در ساعت هایی از روز می خوابد و حرکت های کمتری دارد. حرکت جنین در اواخر بارداری به دلیل افزایش وزن و فضای اندک کمتر می شود به خصوص در هفته های ۴۰ ۳۶، اما اگر مادر حس کرد که حرکت های جنین واقعا طبیعی نیست و کاهش یافته، باید با پزشک خود مشورت کند و در حالتی که خسته و خواب آلود و گرسنه نیست، مایع گرم و ترجیحا شیرین بخورد و یک ساعت به پهلوی چپ یا راست دراز بکشد و حرکت ها را کنترل کند. در مدت زمان یک ساعت جنین باید ۵ ۳ بار حرکت داشته باشد و در غیر این صورت پزشک برای کنترل سلامت جنین نوار قلب جنین را کنترل می کند و در صورت لزوم آزمایش های دیگری انجام می دهد.

اگر کیسه آب زودتر از موعد دچار پارگی شد چه باید کرد؟
پارگی کیسه آب یکی از علایم اصلی شروع زایمان است که باید به آن توجه داشت. گاهی با دردهای زایمان پارگی هم اتفاق می افتد اما گاهی مادر بدون داشتن درد واقعی، دچار پارگی می شود. خروج ترشح آبکی که گاهی حاوی مواد سفید رنگ یا همان ورنیکس یا چربی دور جنین و بدون بو است، در اثر پارگی کیسه آب اتفاق می افتد. گاهی رنگ محتویات کیسه آب خونی سبز تا قهوه ای یعنی آغشته به مدفوع جنین است که در این مواقع باید متخصص زنان اقدام های خاصی انجام دهد و مادر در صورت مشاهده این مایع باید فورا به بیمارستان مراجعه کند.

می گویند خانم های باردار مخصوصا آنهایی که می خواهند زایمان طبیعی داشته باشند، باید در روزهای پایانی بارداری پیاده روی کنند. این نظر درست است؟
خانم هایی که می خواهند طبیعی زایمان کنند، در دوران بارداری باید فعالیت های جسمی و پیاده روی های منظمی داشته باشند و در روزهای پایانی، این پیاده روی ها را کم نکنند و حتی آن را افزایش دهند زیرا نتایج تحقیقات نشان داده است انجام فعالیت های جسمی باعث نرم و حتی باز شدن دهانه رحم می شود و باعث تسریع زایمان خواهد شد.

اگر پیاده روی را همراه با همسر انجام دهند این با هم بودن بهانه ای می شود برای اینکه در مورد نامگذاری فرزند آینده خود، شیوه های تربیتی او و تصمیم هایی که برای آینده فرزندشان دارند با یکدیگر صحبت کنند یا با هم وسایل نوزاد را خریداری کنند این مساله باعث کاهش اضطراب در طول دوره زایمان می شود. در مورد خانم هایی که قرار است سزارین انجام دهند، روز موعد که معمولا پایان ۳۸ هفتگی است توصیه پزشکان متفاوت خواهد بود. به هر حال سزارین های از پیش تعیین نشده و اورژانسی، قطعا خطرناک تر از سزارین هایی است که با تعیین وقت و برنامه ریزی های از پیش تعیین شده انجام می شود.