ثابت ماندن اندازه دور سر نوزاد، خطر دارد؟

سوال مخاطب نی نی بان : بچه ۱۲ ماه دارم دورسرش ۴۶ سانت است و وزنش ۹ کیلو است. در طول ۲ ماه وزن و دور سرش ثابت مانده. چکار کنم؟


پاسخ دکتر وحید نعمتی زاده، متخصص بیماری های نوزادان و کودکان:
اگر در نوزادی ۲ تا ۴ هفته رشد سر متوقف باشد، باید به متخصص ارجاع دهند اما شما باید توجه داشته باشید که این نشانه بیماری نیست چرا که باید نمودار رشد سر نوزاد مورد بررسی قرار بگیرد و ممکن است نوزادی ۱ ماه رشد دور سر نداشته باشد اما ماه بعد رشدی دو برابر کند. رشد دور سر در ۳ ماه اول و زمان به دنیا آمدن از عوامل مهم تعیین رشد نرمال سر نوزاد است. اگر نوزاد با وزن استاندارد به دنیا آمده باشد، به طور معمول اندازه دور سر ۳۵ سانتی‌ متر است، در سه ماهه اول ماهی ۲ سانتی ‌متر به دور سر اضافه می شود. در سه ماهه دوم ماهی یک سانتی ‌متر و در شش ماهگی تا یک سالگی، هر ماه نیم سانتی ‌متر به دور سر اضافه می‌شود. ولی این به این معنا نیست که حتما اگر شیرخواری با اندازه دور سر ۳۵ سانتی‌ متر به دنیا آمد، در یک ماهگی اندازه دور سر به ۳۷ سانتی‌ متر برسد. به عبارت ساده‌ در سه ماهه اول که قرار است هر ماه دو سانتی ‌متر بر دور سر افزوده شود، این عدد به علاوه یا منهای ۲، قابل قبول است. ولی اگر سرعت رشد بیش از این مقدار یا کمتر از میزانی که مطرح شد، باشد باید کودک تحت نظر متخصص معاینه و بررسی شود.

مهم ترین مطالب در این‌باره:
اندازه‌ی دور سر نوزاد، بسته به زمان تولد نوزاد متفاوت است، معمولاً نوزادان رسیده دارای اندازه دور سر ۳۵ سانتی متر و نوزادان نارس ۳۱ تا ۳۳ سانتی متر هستند. گفته می‌شود در سه ماه اول تولد ماهیانه ۲ سانتی متر به دور سر کودک افزوده می‌شود. در این مقاله نحوه اندازه گیری دور سر کودکان دختر و پسر به همراه نمودار‌های آن، آورده شده است. رشد و نمو طبیعی کودک در هر سنی نشانه صحت سلامت او در حال و آینده است؛ بنابراین پدر و مادر باید در هر زمان و در هر سنی، معیار‌های رشدی کودک خود را بشناسند و مطمئن شوند که مراحل رشد نوزاد به درستی طی می‌شود. تعیین وزن و طول قد کودک نشانه رشد جسمی و تعیین اندازه دور سر نشانه رشد مغز کودک می‌باشد. معمولاً اندازه‌ی دور سر نوزاد به دوران بارداری بستگی دارد. در صورتی که نوزاد نارس به دنیا بیاید، اندازه‌ی دور سر او ۳۱ تا ۳۳ سانتی است ولی اگر نوزاد به موقع به دنیا بیاید اندازه دور سر او حدود ۳۵ سانتی متر است. جمجمه از تعداد استخوان‌هایی تشکیل‌شده که کنار هم قرار دارند و با رشد کودک، جمجمه باز شده و فضای رشد مغز بزرگتر می‌شود، اما اگر جمجمه زود جوش بخورد، اجازه نمی‌دهد مغز رشد کند.


در واقع ملاج، جایی است که اجازه می‌دهد مغز رشد کند و اگر زودتر از حد معمول بسته شود به مغز کودک فشار می‌آید و عواقب جبران‌ناپذیری خواهد داشت.افزایش دور سر در سال‌های اول زندگی به علت رشد سریع‌تر مغز در این سال‌ها با شتاب بیشتری روبرو است. در هنگام تولد، دور سر بین ۳۷/۲ - ۳۲/۶ و به طور متوسط ۳۵ سانتی‌متر است. در شش ماه اول بعد از تولد دور سر ۱۰-۸ سانتی‌متر اضافه می‌شود و به طور متوسط به ۴۴ سانتی‌متر می‌رسد.در شش ماه دوم تولد دورسر حدود ۳ سانتی‌متر افزایش می‌یابد و به طور متوسط به ۴۷ سانتی‌متر می‌رسد. دور سر فرد بالغ حدود ۵۴ سانتی‌متر است. شایان ذکر است که یک بار اندازه‌گیری هر کدام از این معیارها تنها وضعیت همان لحظه را مشخص می‌کند و سیر پیشرفت معیار اندازه‌گیری شده را نشان نمی‌دهد.حتی اگر در فواصل منظم نیز اندازه‌گیری صورت گیرد باز نمی‌توان قضاوت مناسبی در مورد چگونگی رشد کودک داشت چرا که همانگونه که قبلاً اشاره شد عواملی مثل نژاد، وضعیت فرهنگی و …. می‌توانند بر روی رشد، مؤثر باشند.

افزایش دور سر نوزاد در هر ماه چقدر است؟
در سه ماه اول تولد ماهی ۲ سانتی متر به دور سر کودک اضافه می‌شود. در سه ماهه دوم یک سانتی متر اضافه می‌شود و در شش ماهگی تا یک سالگی هر ماه حدود یک سانتی متر به دور سر کودک اضافه می‌شود. لازم به ذکر است، رشد دور سر باید متناسب با وزن و قد باشد. اندازه گیری رشد وزنی و قدی و دور سر از معیار های سلامت نوزاد است و باید با توجه به نمودار رشد نوزاد ، سیر صعودی داشته باشد.
اندازه گیری دور سر نوزاد
در یک ماهگی دور سر شیر خوار به ۳۷ سانتی متر می‌رسد. به عبارت دیگر در سه ماه اول تولد هر ماه دو سانتی متر به دور سر کودک اضافه می‌شود که این عدد به اضافه یا منهای ۲ قابل قبول خواهد بود. در صورتی که سرعت رشد بیش از این مقدار یا کمتر از این مقدار باشد، باید حتماً کودک تحت نظر متخصص اطفال قرار گیرد.