تست غربالگری سه گانه، هر آنچه لازم است بدانید!

 

تست غربالگری سه گانه چیست؟

در دوران بارداری انجام می‌شود. این تست نمی‌تواند به طور قطعی وجود اختلال یا بیماری را تشخیص دهد، بلکه فقط نشان می‌دهد که احتمال وجود مشکلات ژنتیکی در نوزاد چقدر است.

این آزمایش معمولاً در سه‌ماهه دوم بارداری انجام می‌شود و به پزشک کمک می‌کند تا خطر احتمال ابتلای جنین به سندرم داون را تخمین بزند. تست سه‌گانه از سه آزمایش مختلف تشکیل شده که نتایج آنها براساس سن مادر مورد بررسی قرار می‌گیرند تا نتیجه نهایی مشخص شود. این سه آزمایش عبارتند از:

• آزمایش MS-AFP (آلفا فتوپروتئین سرم مادر)
• آزمایش گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG)
• آزمایش استریول غیر کونژوگه (uE۳)

زمان انجام تست غربالگری سه گانه

آزمایش‌های غربالگری سه‌گانه معمولاً در سه‌ماهه دوم بارداری، یعنی بین هفته ۱۵ تا ۲۰ انجام می‌شوند، بهترین زمان اغلب بین هفته ۱۶ تا ۱۸ است. انجام آزمایش در این بازه زمانی مهم است چون سطح هورمون‌ها و پروتئین‌ها در خون مادر در این دوره به گونه‌ای است که نتایج دقیق‌تری می‌دهد.

اگر انجام آزمایش دیر شود، یعنی بعد از هفته ۲۰، نتایج کمتر قابل اعتماد خواهند بود و ممکن است تخمین خطر ابتلای جنین به ناهنجاری‌های ژنتیکی مانند سندرم داون دقیق نباشد. در این شرایط، پزشک ممکن است نیاز به آزمایش‌های تکمیلی یا تست‌های جایگزین داشته باشد تا اطمینان حاصل شود.

آزمایشگاه پاتوبیولوژی آسام

جهت مشاوره رایگان فرم زیر را پر کنید تا با شما تماس بگیریم.

asam.labb

asam-lab.com

۲۲۰۰۶۸۹۲

۲۲۰۰۶۸۹۳

 خیابان شریعتی، نرسیده به پل رومی، روبروی مترو قیطریه، پلاک ۱۸۲۶

 

چه زنانی حتماً باید آزمایش غربالگری سه گانه انجام دهند؟

پزشکان توصیه می‌کنند زنان زیر حتماً آزمایش غربالگری سه گانه را انجام دهند:

• زنانی که در زمان بارداری دارند بالای ۳۵ سال سن دارند چون خطر ناهنجاری‌های ژنتیکی در جنین افزایش می‌یابد.
• زنانی که در بارداری قبلی یا در خانواده‌شان ناهنجاری ژنتیکیچ یا سندرم داون یا مشکلات مادرزادی وجود داشته است.
• زنانی که سابقه بارداری با نقص لوله عصبی (مثل اسپینا بیفیدا) داشته‌اند.
• زنانی که داروهای خاص یا مواد شیمیایی مصرف می‌کنند که می‌تواند بر رشد جنین تاثیر بگذارد.
• زنانی که چاقی شدید، دیابت یا بیماری‌های مزمن دارند و پزشک به دلیل خطر بالاتر توصیه می‌کند.
• زنانی که در معرض تشعشعات قرار دارند.

چه هورمون‌هایی در تست غربالگری سه گانه آزمایش می ‌شوند؟

همان‌طور که در بالا ذکر شد، سه هورمون در تست غربالگری سه گانه آنالیز می‌شوند که می‌خواهیم درباره هر کدام از آن‌ها بیشتر توضیح دهیم:

آلفا فتوپروتئین (AFP)

این پروتئین توسط جنین تولید می‌شود، اما سطوح بالای آن ممکن است نشان دهد که جنین در حال رشد دارای نقص لوله عصبی مانند اسپینا بیفیدا یا آنسفالی است.

علاوه بر این، سطوح پایین AFP و سطوح غیرطبیعی hCG و استریول ممکن است نشان دهنده این باشد که جنین تریزومی ۲۱ (سندرم داون)، تریزومی ۱۸ (سندرم ادواردز) یا نوع دیگری از ناهنجاری‌های کروموزومی را دارد.

استریول

سطوح پایین استریول در جنین و جفت، خطر تولد نوزاد با سندرم داون را نشان می‌دهد. هنگامی که این هورمون با سطوح پایین AFP و سطوح بالای hCG همراه باشد، خطر حتی بیشتر است.

بنابراین، تست غربالگری سه گانه از طریق اندازه‌گیری هورمون استریول نیز می‌تواند خطر سندرم داون را در کودک در حال رشد شما تشخیص دهد.

گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG)

سطح پایین hCG که در جفت تولید می‌شود، ممکن است نشان دهنده حاملگی خارج از رحم یا حتی سقط جنین باشد. برعکس، سطوح بالای hCG ممکن است نشان دهنده حاملگی مولار یا چند قلویی باشد.

پس تست غربالگری سه گانه، علاوه بر تشخیص سندرم داون، می‌تواند چندقلو باردار بودن شما را نیز مشخص کند.

مزایای انجام آزمایش غربالگری سه گانه

مزایای غربالگری سه‌گانه این است که به مادر و پزشک کمک می‌کند اطلاعات مهمی درباره سلامت جنین به دست آورند، بدون اینکه نیاز به روش‌های تهاجمی باشد. این آزمایش می‌تواند احتمال وجود ناهنجاری‌های ژنتیکی و برخی مشکلات رشد را تخمین بزند و به تصمیم‌گیری برای انجام آزمایش‌های تکمیلی کمک کند.

• تشخیص زودهنگام ریسک سندرم داون و سایر اختلالات کروموزومی
• شناسایی احتمال نقص لوله عصبی مانند اسپینا بیفیدا
• اطلاع از سطح سلامت جنین و رشد مناسب
• کمک به تصمیم‌گیری برای انجام آزمایش‌های تکمیلی
• غیرتهاجمی بودن آزمایش و نیاز نداشتن به نمونه‌برداری مستقیم از جنین
• آرامش خاطر مادر و خانواده با دانستن ریسک‌ها و برنامه‌ریزی بهتر برای مراقبت‌های بارداری

عوارض انجام آزمایش غربالگری سه گانه

غربالگری سه‌گانه یک آزمایش غیرتهاجمی و بی‌خطر برای مادر و جنین است، بنابراین عوارض جسمی مستقیم زیادی ندارد. با این حال، برخی مسائل روانی و محدودیت‌های آزمایش می‌تواند به عنوان عوارض در نظر گرفته شود. یعنی نتایج ممکن است باعث استرس، نگرانی یا نیاز به آزمایش‌های تکمیلی شود. همچنین این آزمایش تشخیصی قطعی نیست و ممکن است نتایج مثبت کاذب یا منفی کاذب داشته باشد.

• اضطراب و نگرانی مادر در انتظار نتیجه یا بعد از نتیجه غیرطبیعی
• نتایج مثبت کاذب که نشان‌دهنده ریسک بالا هستند، اما جنین سالم است
• نتایج منفی کاذب که ریسک واقعی وجود مشکل را نشان نمی‌دهند
• نیاز به آزمایش‌های تکمیلی مثل آمنیوسنتز که تهاجمی هستند
• ممکن است تصمیم‌گیری برای بارداری یا اقدامات بعدی را تحت تاثیر قرار دهد

تفسیر نتایج غربالگری سه گانه

آزمایش‌های غربالگری سه‌گانه به مثبت کاذب بودن نسبتا زیاد معروف هستند به چند دلیل:

1. غربالگری، تشخیص قطعی نیست: این آزمایش تنها احتمال یا ریسک وجود ناهنجاری را نشان می‌دهد و نمی‌تواند با قطعیت بگوید که جنین سالم است یا مشکل دارد. به همین دلیل گاهی نتیجه آزمایش «خطر بالا» را نشان می‌دهد، در حالی که جنین سالم است.
2. تاثیر عوامل مختلف بر سطح هورمون‌ها و پروتئین‌ها: سن مادر، وزن، زمان دقیق آزمایش، بارداری چندقلویی، داروها و برخی بیماری‌های مادر می‌توانند سطح AFP، hCG و uE۳ را تغییر دهند. این تغییرات طبیعی ممکن است نتیجه آزمایش را غیرطبیعی نشان دهد.
3. تنوع طبیعی در سطح هورمون‌ها و پروتئین‌ها: حتی در بارداری‌های کاملا سالم، میزان این هورمون‌ها و پروتئین‌ها می‌تواند بالا یا پایین‌تر از محدوده استاندارد باشد و باعث ایجاد مثبت کاذب شود.

با این حال، نتایج غیرطبیعی به آزمایش اضافی برای تشخیص نیاز دارد. البته پزشکان اغلب عوامل دیگری که ممکن است بر نتایج آزمایش تاثیر بگذارد را نیز در نظر می‌گیرند. این عوامل عبارتند از:

• وزن مادر
• قومیت
• سن مادر
• دیابت داشتن یا نداشتن مادر
• تعداد جنین‌های داخل شکم

بعد از دریافت نتایج چه باید کرد؟

همان‌طور که گفتیم، آزمایش غربالگری سه گانه دارای نرخ بالایی از گزارش‌های مثبت کاذب است. پس فقط پزشک می‌داند که چگونه گزارش را به طور دقیق بخواند. بنابراین، بحث در مورد نتایج با پزشک است.

به دنبال نتایج مشکوک؛ یک رویکرد محافظه کارانه‌تر شامل انجام یک غربالگری سه گانه دوم و به دنبال آن یک سونوگرافی با وضوح بالا است. اگر نتایج آزمایش شما هم‌چنان غیرطبیعی بود، آن‌گاه می‌توان از یک روش تهاجمی‌تر مانند آمنیوسنتز کمک گرفت. البته قبل از تصمیم گیری، روش‌های مختلف آزمایش تهاجمی باید بین شما، همسر و پزشک‌تان مورد بحث و بررسی قرار بگیرد.

گذشته از این، وقتی نتایج سطوح بالای AFP را نشان می‌دهد، پزشک ممکن است یک سونوگرافی دقیق را برای بررسی جمجمه و ستون فقرات جنین از نظر نقص لوله عصبی تجویز کند. سونوگرافی می‌تواند اطلاعاتی درباره سن جنین و تعداد جنین‌ها نیز در اختیار پزشک‌تان قرار دهد.

فرق تست غربالگری سه گانه و دوگانه

تفاوت این دو تست واضح است. در تست غربالگری دوگانه فقط دو هورمون آزمایش می‌شود که عبارتند از:

• بتا hCG آزاد
• PAPP-A

تست دوگانه بین هفته‌های ۱۶ تا ۱۸ بارداری انجام می‌شود و اگر پزشک شما توصیه کند، حتی ممکن است بعد از این تست، نیازی به انجام غربالگری سه گانه نداشته باشید.

سخن پایانی

تست غربالگری سه گانه، نوعی آزمایش خون است که در سه ماهه دوم بارداری برای تخمین ناهنجاری‌های ژنتیکی بالقوه در جنین، مانند سندرم داون، انجام می‌شود. با این حال، پزشک فقط به نتایج آزمایش خون شما نگاه نمی‌کند؛ بلکه عوامل متعدد از جمله سن و قومیت و سلامت مادر را نیز در نظر می‌گیرد. در نهایت، این تست مشکل قطعی را نشان نمی‌دهد بلکه می‌تواند خطر احتمال وجود برخی ناهنجاری‌ها را مشخص کند.