علت پریدن پلک و یا نبض چشم چیست؟

پریدن چشم می‌تواند دلایل گوناگونی داشته باشد که بسته به نوع خاص آن متفاوت است. برخی عوامل در همه انواع پریدن چشم مشترک‌اند یا ممکن است به تشدید سایر عوامل کمک کنند. هم‌چنین، بعضی از موارد به‌تنهایی باعث این مشکل نمی‌شوند، اما آن را بدتر می‌کنند. برخی از این عوامل عبارتند از:

• استرس یا اضطراب
• کم‌خوابی یا خستگی مفرط
• مصرف محرک‌ها مانند کافئین
• مصرف داروهای تجویزی یا مواد مخدر
• نور زیاد یا حساسیت به نور
• کمبودهای تغذیه‌ای (مثلاً نیاز به برخی ویتامین‌ها یا مواد معدنی)
• خستگی چشم (مثلاً ناشی از استفاده طولانی از صفحه‌نمایش‌ها)
• مصرف نیکوتین

دلایل انواع پریدن پلک

پریدن چشم می‌تواند به پدیده‌های مختلفی اشاره داشته باشد. برخی مستقیماً به خود چشم مربوط می‌شوند، در حالی که برخی دیگر بیشتر به اعصاب و عضلات صورت ارتباط دارند. انواع پریدن پلک یا نبض چشم و دلایل ایجاد آن‌ها عبارتند از:

فاسیکولاسیون‌ها (Fasciculations)

گاهی اوقات علت پریدن پلک فاسیکولاسیون‌ها بوده که معمولاً بی‌خطر هستند و به دلایل احتمالی زیر ایجاد می‌شوند:

• سندرم فاسیکولاسیون خوش‌خیم
• مصرف محرک‌هایی مثل کافئین یا مصرف مواد مهارکننده سیستم عصبی مثل الکل
• فعالیت بدنی یا فشار بیش از حد
• پرکاری تیروئید
• عفونت‌های ویروسی (که گاهی اعصاب را درگیر می‌کنند و منجر به اسپاسم‌های باقی‌مانده اما معمولاً بی‌خطر می‌شوند.)

در موارد نادر، فاسیکولاسیون می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های عصبی جدی مانند اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS) یا بیماری لو گِریگ نیز باشد.

مایوکیمیا (Myokymia)

مایوکیمیا بسیار شایع است و معمولاً از تجمع چند عامل مثل استرس، کم‌خوابی و کافئین ایجاد می‌شود، اما در برخی موارد، علت‌های خاص‌تری هم دارد که عبارتند از:

• داروها (مثل داروهای ضدروان‌پریشی، ضدتشنج یا مسدودکننده‌های کانال کلسیم)
• بیماری‌های خودایمنی یا عصبی مانند ام‌اس یا تومورهایی مثل گلیوما (البته این موارد نادر هستند.)

بلفارواسپاسم (Blepharospasm)

بلفارواسپاسم دو نوع دارد که عبارتند از:

• نوع اولیه (Primary): این نوع به دلایل عصبی ایجاد می‌شود، اما علت دقیق آن ناشناخته است و ممکن است با علائمی مثل حساسیت به نور و خشکی چشم همراه باشد.
• نوع ثانویه (Secondary): این نوع به دنبال یک مشکل یا بیماری دیگر اتفاق می‌افتد؛ از جمله دیستونی (اختلالات حرکتی)، سندرم میژ (بحث بر سر این وجود دارد که آیا علت پرش پلک است یا فقط همراه آن دیده می‌شود.)، دیسکینزی دیررس، برخی داروها (به‌ ویژه داروهای پارکینسون)، بیماری ویلسون (تجمع مس در بدن)، صرع و تشنج (نادر)

اسپاسم نیم‌صورت (Hemifacial Spasm)

در این نوع که غیرقابل‌پیش‌بینی و خارج از کنترل است، مغز یا اعصاب یک طرف صورت درگیر می‌شوند. اسپاسم نیم‌صورت نیز دو نوع دارد که عبارتند از:

• نوع اولیه: معمولاً فشرده شدن یک عصب توسط رگ‌های خونی که حلقه‌زده یا پیچ خورده‌اند، باعث ارسال سیگنال به عضلات می‌شود و اسپاسم ایجاد می‌کند.
• نوع ثانویه: به دنبال بیماری‌های جدی‌تر ایجاد می‌شود؛ مانند آسیب یا ضربه به مغز یا اعصاب، فلج بل، دیستونی، ضایعه در ساقه مغز، تومورهای مغزی (حتی سرطانی)، تومورهای غدد پاروتید (غدد بزاقی نزدیک انتهای بالایی گگونه‌ها، عفونت گوش میانی یا ساختارهای اطراف (مثل ماستوئیدیت)

نیستاگموس (Nystagmus)

حرکات غیرارادی رفت‌وبرگشتی چشم‌هاست که برخی از انواع آن طبیعی هستند و هنگام دنبال کردن حرکت یا تغییر جهت نگاه رخ می‌دهند، اما سایر اشکال آن نیز به شرایط خاص زیر بستگی دارند:

• شرایطی مثل خستگی، مصرف کافئین یا الکل (مخصوصاً در حالت مستی)
• نشانه‌ای از برخی بیماری‌ها

در چنین مواردی، ممکن است چشم‌پزشک شما را به متخصص مغز و اعصاب ارجاع دهد.

درمان پرش چشم

درمان پریدن چشم بستگی زیادی به علت پرش پلک چشم دارد. در واقع، گاهی اصلاً نیازی به درمان نیست، چون دلایل آن طبیعی و بی‌خطر هستند. با این حال، برخی از دلایل نبض چشم را می‌توان به راحتی با داروهایی مانند تزریق بوتاکس (onabotulinumtoxinA) درمان کرد. در برخی موارد نیز درمان ممکن است شامل گزینه‌هایی مانند عینک یا لنز طبی اصلاحی یا حتی جراحی‌های خاص باشد. در نهایت، به دلیل تنوع زیاد در علل و روش‌های درمانی، پزشک یا متخصص چشم بهترین شخص برای تشخیص و انتخاب روش مناسب درمانی است.

درمان خانگی پریدن پلک چشم

در بیشتر موارد، پریدن چشم به خاطر مسائل ساده و روزمره است. از این رو، کارهایی که می‌توانند کمک‌کننده باشند، عبارتند از:

• خواب کافی و با کیفیت داشته باشید.
• تغذیه سالم داشته باشید تا بدن‌تان مواد مغذی لازم را دریافت کند ‌ (مثل ویتامین‌ها و املاحی که به سلامت چشم و عضلات کمک می‌کنند.)
• استرس خود را کاهش دهید یا مدیریت کنید.
• مصرف کافئین را کاهش دهید.
• نیکوتین مصرف نکرده یا آن را ترک کنید.

روش جلوگیری از پرش پلک

دلایل پریدن پلک هنوز به طور کامل مشخص نیستند و همین باعث می‌شود پیشگیری ۱۰۰درصدی ممکن نباشد. با این حال، رعایت نکات بالا مثل خواب کافی، کاهش استرس و مصرف کافئین می‌تواند خطر این مشکل را کاهش دهد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر یکی از شرایط زیر را دارید، بهتر است با پزشک یا متخصص چشم خود صحبت کنید:

• پریدن چشم پس از چند روز مراقبت خانگی قطع نمی‌شود.
• پریدن باعث اختلال در بینایی شما می‌شود.
• پریدن پلک شما را از زندگی روزمره وامی‌دارد.

در اکثر موارد، پریدن پلک جای نگرانی ندارد، اما ارزیابی توسط یک پزشک می‌تواند خیال شما را راحت کند یا در صورت نیاز، درمان مناسب را سریع‌تر شروع کند.

عوارض پریدن پلک چشم

برخی از مشکلات چشمی می‌توانند همزمان با پریدن چشم رخ دهند یا تشدید شوند. این مشکلات عبارتند از:

• بلفاریت (التهاب و تورم پلک)
• ملتحمه چشم (چشم صورتی یا عفونت ملتحمه)
• خراش قرنیه
• خشکی چشم
• قرمزی چشم
• یووئیت (التهاب لایه میانی چشم)

جمع‌بندی

در بیشتر مواقع، علت پریدن پلک و یا نبض چشم چیز خطرناک یا نگران‌کننده‌ای نیست و با یک خواب خوب، کاهش استرس یا کم‌کردن مصرف کافئین، مشکل برطرف می‌شود، اما اگر این وضعیت زندگیتان را تحت تأثیر قرار داده، نیازی نیست آن را تحمل کنید، چرا که مراجعه به پزشک هم می‌تواند خیال‌تان را راحت کند و هم در صورت نیاز به درمان، راه را برای بهبودی باز کند.

به کلینیک نی نی بان سر بزنید.