زردی نوزاد و شیر مادر، چه ارتباطی دارند؟

ارتباط بین زردی نوزاد و شیر مادر به دو شکل اصلی دیده می‌شود. در برخی موارد، زردی به علت تغذیه ناکافی نوزاد با شیر مادر در روزهای اولیه زندگی ایجاد می‌شود که دفع بیلی روبین از طریق مدفوع را کاهش می‌دهد. در موارد دیگر، زردی نوزاد ناشی از آن دسته از ترکیبات شیر مادر است که تجزیه بیلی‌ روبین را در کبد کاهش داده یا جذب مجدد آن در روده را افزایش می‌دهند. هر دو نوع زردی نوزاد با شیر مادر معمولاً بی‌خطر هستند و نیازی به قطع شیردهی ندارند.

زردی نوزاد چیست؟

زردی نوزاد یک عارضه شایع در نوزادان تازه متولد شده است که به علت تجمع بیلی‌ روبین در خون رخ می‌دهد. بیلی ‌روبین یک ماده زرد رنگ است که از تجزیه طبیعی گلبول‌های قرمز به وجود می‌آید. در دوران نوزادی کبد هنوز به طور کامل تکامل نیافته و ممکن است نتواند بیلی ‌روبین را به طور موثر دفع کند که این مسئله منجر به زرد شدن پوست و سفیدی چشم نوزاد می‌شود. هم‌چنین، زردی نوزاد معمولاً دو نوع دارد که عبارتند از: زردی فیزیولوژیک و زردی ناشی از شیر مادر. موضوع اصلی این مقاله زردی نوع دوم است.

ارتباط بین زردی نوزاد و شیر مادر

همان‌طور که در مقدمه گفتیم، زردی که به دلیل شیر مادر ایجاد می‌شود، در دو دسته زیر قرار می‌گیرد:

• زردی مرتبط با تغذیه شیر مادر: این نوع زردی به علت عدم دریافت کافی شیر در روزهای اولیه زندگی رخ می‌دهد و می‌تواند به دلیل تأخیر در شروع شیردهی یا مشکلات مرتبط با مکیدن شیر باشد.
• زردی ناشی از ترکیبات شیر مادر: در برخی موارد، ترکیبات موجود در شیر مادر مانند اسیدهای چرب یا آنزیم‌ها تجزیه بیلی ‌روبین در کبد را کاهش داده و منجر به افزایش سطح آن می‌شوند.

با این حال، زردی ناشی از شیر مادر در اکثر موارد بی‌خطر است و معمولاً نیازی به قطع شیردهی ندارد.

علائم زردی نوزاد با شیر مادر

علائم زردی ناشی از شیر مادر مشابه زردی فیزیولوژیک است، اما معمولاً مدت طولانی‌تری باقی می‌ماند. این علائم موارد زیر را شامل می‌شود:

• زرد شدن پوست و چشم‌ها: این علامت ابتدا در صورت و سپس در اندام‌ها ظاهر می‌شود.
• کاهش وزن: ممکن است به علت عدم دریافت شیر کافی، وزن نوزاد از حد انتظار کمتر باشد.
• کاهش فعالیت نوزاد: نوزاد ممکن است بی‌حال یا خواب‌آلود به نظر برسد.
• مشکلات تغذیه: نوزاد ممکن است در مکیدن شیر یا تغذیه دچار مشکل باشد.

این علائم معمولاً در هفته دوم یا سوم زندگی ظاهر می‌شوند و تا چند هفته ادامه دارند.

علل زردی نوزاد با شیر مادر

دلایل زردی ناشی از شیر مادر می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• عدم دریافت کافی شیر مادر: در روزهای ابتدایی زندگی نوزاد، ممکن است غدد سینه‌ای مادر هنوز شیر کافی تولید نکنند یا مشکلات دیگری مانند چسبندگی زبان یا نوک پستان موجب کاهش شیرگیری شود. هر چه که باشد، این کمبود تغذیه دفع بیلی‌ روبین از طریق مدفوع را کاهش می‌دهد.
• ترکیبات خاص شیر مادر: ارتباط بین زردی نوزاد و شیر مادر به ترکیبات شیر نیز وابسته است. شیر مادر حاوی موادی است که ممکن است جذب بیلی‌ روبین از روده را افزایش یا سرعت تجزیه آن در کبد را کاهش دهند. این مسئله بیشتر در هفته دوم یا سوم زندگی نوزاد رخ می‌دهد.
• تفاوت در تکامل کبد نوزاد: نوزادانی که کبدشان هنوز به طور کامل رشد نکرده، ممکن است بیلی‌ روبین بیشتری در خون خود داشته باشند.

تشخیص زردی نوزاد با شیر مادر

تشخیص زردی معمولاً با بررسی علائم بالینی آغاز می‌شود، اما پزشک ممکن است از روش‌های زیر نیز برای تأیید تشخیص خود استفاده کند:

• بررسی سطح بیلی‌ روبین خون: اندازه‌گیری سطح بیلی ‌روبین به طور مستقیم و غیرمستقیم می‌تواند به تشخیص کمک کند.
• آزمایش خون نوزاد: برای بررسی سایر علل زردی مانند عفونت یا مشکلات خونی ممکن است آزمایش خون نیز انجام شود.
• بررسی تغذیه نوزاد: پزشک ممکن است از والدین در مورد دفعات و میزان شیردهی سؤال بپرسد.
• آزمایش حذف شیر مادر: در موارد نادر، پزشک ممکن است توصیه کند که برای مدت کوتاهی شیر مادر با شیر خشک جایگزین شود تا تأثیر شیر مادر بر زردی نوزاد مورد ارزیابی قرار بگیرد.

درمان زردی نوزاد با شیر مادر

درمان زردی ناشی از شیر مادر معمولاً ساده و بدون نیاز به قطع شیردهی است. با این حال، روش‌های درمانی دیگری هم وجود دارند که عبارتند از:

• افزایش شیردهی: شیردهی مکرر و بهبود تکنیک‌های شیردهی می‌تواند به کاهش سطح بیلی روبین در بدن کمک کند.
• نوردرمانی (فتوتراپی): در مواردی که سطح بیلی روبین بالا است، پزشک ممکن است نوردرمانی را توصیه کند. با نوردرمانی می‌توان بیلی‌ روبین را به مواد به آسانی قابل دفع تجزیه کرد.
• هیدراتاسیون: اگر نوزاد به اندازه کافی تغذیه نشود و این علت زردی باشد، ممکن است برای تأمین نیازهای او دست به کمک مکمل‌های غذایی شوید.
• نظارت منظم: پزشک ممکن است سطح بیلی روبین بدن را به طور منظم بررسی کند تا از روند بهبودی مطمئن شود.

در نهایت باید گفت که در بیشتر موارد، درمان نیازی به قطع شیردهی ندارد، زیرا فواید شیر مادر برای نوزاد آن‌قدر زیاد است که این مشکل را پوشش می‌دهد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

همان‌طور که پیش‌تر گفتیم، زردی نوزاد با شیر مادر اغلب بی‌خطر است، اما این باعث نمی‌شود که شما از مراجعه به پزشک بی نیاز شوید. در واقع، در برخی موارد حتی مراجعه به پزشک ضروری است و در صورت مشاهده علائم زیر، باید سریعاً به پزشک مراجعه کنید:

• زردی شدید: اگر پوست و چشم‌های نوزاد به شدت زرد شده‌اند.
• انتشار زردی به سمت پایین بدن: زرد شدن دست‌ها و پاها ممکن است نشانه‌ای از افزایش شدید بیلی ‌روبین باشد.
• کاهش تغذیه یا بی‌حالی شدید: اگر نوزاد به سختی شیر می‌خورد یا بسیار بی‌حال است.
• مدفوع کم یا تیره رنگ: این می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات جدی‌تری در کبد باشد.
• علائم همراه دیگر: مانند تب، تشنج یا تغییر در رفتار نوزاد

کلام آخر

ارتباط بین زردی نوزاد و شیر مادر اگرچه ممکن است نگران کننده به نظر برسد، اما معمولاً یک وضعیت بی‌خطر و گذرا است. به عبارت دیگر، والدین با آگاهی از علائم زردی و مراجعه به موقع به پزشک می‌توانند از عوارض جدی جلوگیری کنند. شیردهی مکرر و صحیح، نظارت پزشک و در صورت نیاز، درمان‌های دکمکی می‌توانند به کاهش زردی و حفظ سلامتی نوزاد کمک کنند. علاوه بر این، شیر مادر ‌هم‌چنان بهترین منبع تغذیه نوزاد محسوب می‌شود و قطع شیردهی تنها در موارد خاص و به توصیه پزشک ضروری است.

به کلینیک نی نی بان سر بزنید.