علت تشکیل نشدن ریه جنین، هر آنچه باید بدانید!

علت تشکیل نشدن ریه جنین یا هیپوپلازی ریوی تقریباً همیشه یک بیماری زمینه‌ای مانند فتق مادرزادی دیافراگم یا کاهش سطح مایع آمنیوتیک است. هیپوپلازی ریوی به وضعیتی گفته می‌شود که در آن ریه‌های جنین یا نوزاد به طور طبیعی رشد نکرده‌اند. این مشکل ممکن است در زمان تولد وجود داشته باشد یا طی سونوگرافی در دوران بارداری تشخیص داده شود. به خواندن ادامه دهید تا با هم چیز درباره تشکیل نشدن ریه نوزاد یا به عبارت بهتر، رشد ناقص آن آشنا شوید.

هیپوپلازی ریوی چیست؟

هیپوپلازی ریوی یک بیماری مادرزادی است که در آن ریه‌های کودک در دوران بارداری آن طور که باید رشد نکرده‌اند. این مشکل تقریباً همیشه به دلیل وجود یک بیماری زمینه‌ای ایجاد می‌شود که فضای کافی برای رشد ریه‌ها باقی نمی‌گذارد. گاهی اوقات، پزشکان در دوران بارداری این اختلال را تشخیص می‌دهند و گاهی نیز در زمان تولد یا بلافاصله پس از آن مشخص می‌شود.
هیپوپلازی ریوی می‌تواند بر سایر بخش‌های بدن نیز تأثیر بگذارد. کیسه‌های هوایی کوچک اطراف ریه‌ها (آلوئول‌ها) مسئول رساندن اکسیژن به جریان خون هستند. سپس خون، اکسیژن را به بافت‌های بدن منتقل می‌کند. اگر ریه‌ها به طور کامل رشد نکرده باشند و تعداد آلوئول‌ها کمتر از حد معمول باشد، اندام‌ها و بافت‌های بدن اکسیژن کافی برای عملکرد صحیح نخواهند داشت. در نتیجه، قلب باید سخت‌تر کار کند که ممکن است منجر به فشار خون بالا در ریه‌ها شود.

علائم هیپوپلازی ریوی

علائم هیپوپلازی ریوی یا کامل نشدن ریه نوزاد در نوزادان تازه متولد شده شامل موارد زیر است:

• پوست، لب‌ها یا ناخن‌های متمایل به آبی (سیانوز، نشانه‌ای از کمبود اکسیژن در بافت‌ها)
• باز شدن پره‌های بینی هنگام تنفس
• دشواری در تنفس
• تنفس سریع (تاکی‌پنه)

علت تشکیل نشدن ریه جنین یا هیپوپلازی ریوی

هیپوپلازی ریوی تقریباً همیشه ناشی از بیماری‌های دیگری است که مانع رشد طبیعی ریه‌های جنین شده و فضای کافی برای رشد آن‌ها باقی نمی‌گذارند. شایع‌ترین عواملی که باعث هیپوپلازی ریوی می‌شوند، عبارتند از:

• کاهش مایع آمنیوتیک (الیگوهیدرآمنیوس)
• فتق مادرزادی دیافراگم (CDH)
• اُمفالوسل (برآمدگی اعضای شکمی به بیرون از بدن)
• پارگی زودرس و طولانی‌مدت کیسه آب (PROM)
• بیماری‌های کیستی ریه (شرایطی که منجر به رشد توده‌های غیرسرطانی در ریه می‌شوند.)
• مشکلات قلبی که باعث بزرگ شدن قلب می‌شوند. (مانند تنگی دریچه سه‌لتی یا ناهنجاری ابشتین)
• فعالیت غیرطبیعی دیافراگم یا عدم فعالیت آن (دیافراگم عضله‌ای است که برای عملکرد مناسب ریه‌ها حیاتی است.)

گاهی اوقات نیز پزشکان علت زمینه‌ای برای هیپوپلازی ریوی پیدا نمی‌کنند که به این نوع، هیپوپلازی ریوی اولیه گفته می‌شود و حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد از موارد را در برمی‌گیرد.

عوامل خطر ابتلا به هیپوپلازی ریوی چیست؟

برخی شرایط در دوران بارداری، خطر ابتلا به بیماری‌هایی که منجر به تشکیل نشدن ریه جنین می‌شوند (مانند کاهش مایع آمنیوتیک و PROM) را افزایش می‌دهند. این شرایط عبارتند از:

• عفونت‌ها، مانند عفونت‌های مقاربتی (STIs) یا واژینوز باکتریایی
• کوتاه بودن طول دهانه رحم
• چندقلویی (دوقلو، سه‌قلو یا بیشتر)
• انجام آمنیوسنتز
• فشار خون بالا یا پره‌اکلامپسی در دوران بارداری
• دیابت
• کم‌آبی بدن

عوارض هیپوپلازی ریوی

ریه‌های رشد نیافته می‌توانند باعث بروز مشکلاتی در سایر بخش‌های بدن نوزاد شوند. این عوارض شامل موارد زیر هستند:

• کاهش سطح اکسیژن خون (هیپوکسمی)
• فشار خون بالا در ریه نوزاد (فشار خون ریوی)
• نای ضعیف یا رشد نیافته (تراکئومالازی)
• فروپاشی ریه (پنوموتوراکس)
• اختلالات تنفسی مانند دیسپلازی برونشی-ریوی (که ممکن است پس از استفاده از دستگاه تنفس مصنوعی ایجاد شوند.)
• سایر عوارض ناشی از بیماری زمینه‌ای ایجاد کننده هیپوپلازی، مانند مشکلات تغذیه، کم‌شنوایی و تأخیر در رشد و تکامل

نحوه تشخیص تشکیل نشدن ریه جنین

پزشکان معمولاً در طول یک سونوگرافی روتین دوران بارداری هیپوپلازی ریوی را تشخیص می‌دهند و در صورت مشکوک بودن، ممکن است برای تأیید تشخیص، MRI تجویز کنند.
گاهی اوقات نیز این بیماری در زمان تولد یا بلافاصله پس از آن تشخیص داده می‌شود. اگر نوزاد شما در تنفس مشکل داشته باشد، پزشک با استفاده از تصویربرداری اشعه ایکس از قفسه سینه به بررسی هیپوپلازی ریوی و سایر بیماری‌های ریوی می‌پردازد.

درمان هیپوپلازی ریوی

درمان هیپوپلازی ریوی به علت تشکیل نشدن کامل ریه جنین، شدت بیماری و زمان تشخیص آن (در دوران بارداری یا پس از تولد) بستگی دارد. اگر نوزاد با هیپوپلازی ریوی متولد شود، تا زمانی که ریه‌ها به اندازه کافی رشد کنند یا درمان‌های کمکی اعمال شوند، نیاز به حمایت تنفسی خواهد داشت. پزشکان و متخصصان معمولاً از یک یا چند مورد از درمان‌های زیر استفاده می‌کنند:

• آمنیوافیوژن (افزودن مایع به کیسه آمنیوتیک)
• جراحی جنینی (در دوران بارداری) یا جراحی پس از تولد
• اکسیژن درمانی
• تهویه مکانیکی (دستگاه تنفس مصنوعی)
• اکمو (ECMO): روشی که در آن از یک دستگاه بیرون از بدن برای اکسیژن‌رسانی به خون استفاده می‌شود.

نرخ بقای هیپوپلازی ریوی چقدر است؟

بعضی از نوزادان با ریه‌های رشد نیافته هم می‌توانند زنده بمانند، اما هر مورد با مورد دیگر متفاوت است و در واقع، میزان بقا به عوامل زیر بستگی دارد:

• شدت بیماری
• علت زمینه‌ای
• زمان تشخیص (در دوران بارداری یا بعد از تولد)

متاسفانه نرخ مرگ‌ومیر در هیپوپلازی ریوی بیش از ۵۵ درصد است و در موارد شدید، معمولاً امکان بقا وجود ندارد.

نحوه پیشگیری از هیپوپلازی رریوی

هیچ راه قطعی برای پیشگیری از هیپوپلازی ریوی یا کامل نشدن ریه جنین وجود ندارد، اما بهترین راه کاهش خطر ابتلا به بیماری در نوزاد و پیروی از توصیه‌های پزشک در دوران بارداری است. اقداماتی که می‌توانید برای مراقبت از خود انجام دهید نیز عبارتند از:

• کنترل بیماری‌های مزمن
• حضور در همه ویزیت‌های دوران بارداری
• خودداری از مصرف دخانیات و الکل
• نوشیدن آب به مقدار کافی
• محافظت در برابر بیماری‌های مقاربتی و سایر عفونت‌ها

حضور منظم در ویزیت‌های دوران بارداری به شناسایی زودهنگام مشکلات احتمالی کمک می‌کند. گاهی پزشکان می‌توانند علت زمینه‌ای هیپوپلازی ریوی را در دوران بارداری درمان کنند و مانع از تولد نوزاد با ریه‌های رشد نیافته شوند.

جمع‌بندی

علت تشکیل نشدن ریه جنین یا هیپوپلازی ریوی معمولاً به وجود موانع یا شرایطی در دوران بارداری بازمی‌گردد که مانع رشد طبیعی ریه‌ها می‌شوند. کاهش مایع آمنیوتیک، فتق مادرزادی دیافراگم، بعضی از ناهنجاری‌های قلبی و اختلال در عملکرد دیافراگم از مهم‌ترین این عوامل هستند. این شرایط با محدود کردن فضای درون رحم یا مختل کردن فرآیندهای زیستی طبیعی، مانع از شکل‌گیری کامل آلوئول‌ها و بافت ریوی می‌شوند. در نتیجه، نوزاد با ریه‌هایی ناقص یا کوچک‌تر از حد طبیعی متولد می‌شود که نمی‌توانند اکسیژن‌رسانی مؤثر به بدن را انجام دهند. این اختلال می‌تواند منجر به مشکلات تنفسی شدید و نیاز به مراقبت‌های ویژه پس از تولد شود.

به کلینیک نی نی بان سر بزنید.