بهترین راهکارهای افزایش شیر مادر + خوراکی‌ها و داروهای شیرافزا
یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های مادران شیرده، افزایش شیر است. شیردهی مکرر، تغذیه سالم، مراقبت‌های ویژه پس از زایمان و حتی مصرف برخی خوراکی‌ها و داروها، از جمله سریعترین راهکارهای افزایش شیر مادر است. در این مقاله، به بررسی بهترین راهکارهای طبیعی، دارویی و تغذیه‌ای افزایش شیر مادر خواهیم پرداخت تا مادران بتوانند با آگاهی کامل، فرایند شیردهی موفق و رضایت‌بخشی را تجربه کنند.
سریعترین راه برای افزایش شیر مادر
برای افزایش شیر مادر، راهکارهای طبیعی و متنوعی وجود دارد. شیردهی مکرر، به‌ویژه در ساعات، روزها و هفته‌های اول، اصلی‌ترین و سریعترین راه برای افزایش شیر مادر است. به‌خاطر داشته باشید که بدن شما به اندازه‌ی نیاز نوزادتان شیر تولید خواهد کرد. راهکارهای طبیعی و موثر افزایش شیر مادر به شرح زیر است:
- هر زمان که نوزادتان گرسنه است به او شیر بدهید. در هفته‌های اول، نوزاد معمولاً ۸ تا ۱۲ بار در هر ۲۴ ساعت شیر می‌خورد. بهتر است نوزاد را در این دوره بر اساس برنامه‌ی زمانی مشخص تغذیه نکنید. به علائم گرسنگی او توجه کنید و اجازه دهید خودش زمان شیر خوردن را تعیین کند.
- مطمئن شوید که نوزاد به‌درستی سینه را می‌گیرد.
- از هر دو سینه، به نوزاد شیر بدهید. اجازه دهید یک سینه را کامل تخلیه کند، سپس سینه‌ی دیگر را به او بدهید.
- در هر وعده، سینه‌ها را کامل تخلیه کنید. پس از شیر دادن، با دست یا با شیردوش، باقی‌مانده‌ی شیر را تخلیه کنید تا به بدن پیام دهید که شیر بیشتری تولید کند.
- در هفته‌های اول، از دادن شیشه شیر و پستانک به نوزاد پرهیز کنید. تا جای ممکن نوزاد را مستقیماً از سینه تغذیه کنید.
- خواب کافی و رژیم غذایی سالمی داشته باشید.
- دوشیدن شیر را فراموش نکنید. تخلیه‌ی مکرر شیر بین وعده‌های شیردهی یا زمانی که از نوزاد دور هستید، به افزایش شیر کمک می‌کند.
- آرامش خود را حفظ کنید و با نوزادتان تماس پوستی برقرار کنید.
- پیش از شیردهی، سینه‌ها را ماساژ دهید تا روند جاری شدن شیر تسهیل شود.
- از خودتان مراقبت کنید. به اندازه‌ی کافی استراحت کنید، غذای مقوی بخورید و به اندازه کافی مایعات بنوشید.
راه‌های افزایش شیر مادر بعد از سزارین
مادرانی که زایمان سزارین داشته‌اند، ممکن است فرایند شیردهی در آنان با تاخیر شروع شود. در بیشتر موارد، آغوز (شیر اولیه) طی حدود ۷۲ ساعت پس از تولد نوزاد، به شیر رسیده تبدیل می‌شود.
پس از تولد نوزاد و جدا شدن جفت، هورمون‌های تولید شیر در بدن مادر با سرعت فعال می‌شوند و سلول‌های تولیدکننده‌ی شیر وارد مرحله‌ی تولید می‌گردند. تحقیقات نشان داده است که مکیدن زودهنگام و مکرر سینه توسط نوزاد به فعال‌سازی سلول‌های شیردهی کمک می‌کند. مادرانی که در ساعت اول پس از تولد، شروع به دوشیدن شیر می‌کنند یا به نوزادشان شیر می‌دهند، زودتر وارد فاز شیردهی می‌شوند، مدت طولانی‌تری به نوزاد خود شیر می‌دهند و میزان تولید شیر بیشتری دارند.
برای افزایش شیر مادر در روزهای اول چی خوبه؟ در ادامه راه‌های افزایش شیر مادر بعد از سزارین را ذکر می‌کنیم:
- شیردهی هر چه زودتر باید انجام شود: بهترین زمان برای شروع شیردهی، بلافاصله پس از تولد و در ساعت اول است. پس از سزارین، مادر ممکن است هنوز تحت تاثیر بی‌حسی نخاعی یا اپیدورال باشد. اگر شیردهی فوری ممکن نباشد، ابتدا از تیم درمان بخواهید که تماس پوستی مادر و نوزاد را فراهم کنند و سپس در اولین فرصت به نوزاد شیر بدهید. اگر در چهار ساعت اول امکان شیردهی نباشد، استفاده از شیردوش برای جلوگیری از پر شدن بیش از حد سینه و تحریک تولید شیر توصیه می‌شود.
- شیردهی مکرر اهمیت زیادی دارد: اگرچه مادر ممکن است خسته باشد، شیردهی هرچه زودتر و بیشتر، اهمیت زیادی دارد. در ابتدا، شیردهی هر ۳ ساعت در روز و هر ۴ ساعت در شب توصیه می‌شود. هدف، ۸ تا ۱۰ وعده شیردهی در ۲۴ ساعت است تا هم تغذیه‌ی کافی نوزاد فراهم شود و هم شیر به موقع و به‌اندازه ترشح شود. شیردهی مکرر، تولید شیر را در هفته‌ی اول و پس از آن افزایش می‌دهد.
- از دادن مکمل به نوزاد خودداری کنید: از دادن هرگونه مکمل به نوزاد خودداری کنید. نوزاد فقط باید با شیر مادر تغذیه شود.
- تغذیه‌ی مناسب، آب کافی و استراحت را فراموش نکنید: تغذیه نقش مهمی در افزایش شیر بعد از زایمان سزارین دارد. مصرف منظم و کافی مواد غذایی سالم بسیار مهم است. برخی غذاها مانند جو دوسر، کنجد، سیر، گوشت و سبزیجات، به افزایش شیر کمک می‌کنند. نوشیدن آب کافی نیز بسیار مهم است. توصیه می‌شود پیش از هر وعده شیردهی، یک لیوان آب بنوشید.
نقل قول از:
Breast milk is 87% water, so drinking enough fluids is important for breast milk production. If you find yourself more thirsty than usual when breastfeeding, it’s nature’s way of telling you to hydrate.
شیر مادر حدود ۸۷٪ از آب تشکیل شده است، بنابراین نوشیدن مایعات کافی برای تولید شیر مادر اهمیت دارد. اگر هنگام شیردهی احساس تشنگی بیشتری نسبت به حالت عادی دارید، این واکنش طبیعی بدن شماست که به شما می‌گوید باید آب بیشتری بنوشید.
راه‌های افزایش شیر مادر قبل از زایمان
افزایش تولید شیر مادر قبل از زایمان، به‌خصوص در ماه نهم بارداری، به معنای آماده‌سازی بدن برای شروع شیردهی و تامین شیر کافی پس از تولد نوزاد است. فرآیند تولید شیر (لاکتاسیون) معمولاً پس از جدا شدن جفت آغاز می‌شود و حجم شیر مادر در روزهای نخست پس از تولد به تدریج افزایش می‌یابد. با این حال، داشتن تغذیه سالم و آمادگی روانی از مهم‌ترین راه‌های افزایش شیر مادر قبل از زایمان به شمار می‌آیند.
میوه‌های افزایش‌دهنده شیر مادر کدام‌اند؟
برای افزایش شیر چی بخوریم؟ میوه‌هایی که به افزایش شیر مادر کمک می‌کنند عبارتند از:
میوه‌های پرآب مانند هندوانه، طالبی و خربزه، سرشار از مایعات و ویتامین K، پتاسیم، منیزیم و نیاسین هستند. پس از زایمان، بسیاری از مادران با کم‌آبی بدن مواجه می‌شوند و چون آبرسانی نقش حیاتی در تولید شیر بیشتر دارد، مصرف این میوه‌های آبدار می‌تواند به افزایش شیر مادر کمک کند.
میوه‌های سرشار از فیبر مانند تمشک، گلابی، سیب، موز و پرتقال دارای فیبر محلول و نامحلول هستند. فیبر به تحریک حرکات روده و رفع یبوست کمک می‌کند که این مشکل در دوران پس از زایمان و شیردهی بسیار رایج است.
آووکادو میوه‌ای بسیار مفید برای دوران شیردهی به شمار می‌آید. آووکادو سرشار از چربی‌های سالم است که انرژی پایداری برای مادران شیرده فراهم می‌کند. این میوه همچنین دارای ویتامین‌های محلول در چربی مانند ویتامین E، منیزیم (که به بهبود خواب کمک می‌کند) و پتاسیم (که به سلامت فشار خون کمک می‌کند) است.
مقاله ۲۵ خوراکی برای افزایش شیر مادر را بخوانید.
چه نوشیدنی باعث افزایش شیر مادر می‌شود؟
تامین شیر سالم و فراوان، یکی از اولویت‌های اصلی زنان شیرده است. در ادامه به برخی از بهترین نوشیدنی‌های برای افزایش شیر مادر اشاره می‌کنیم:
آب: از آن‌جا که شیر مادر عمدتاً از آب تشکیل شده، تامین آب کافی برای تولید شیر ضروری است. توصیه می‌شود روزانه حداقل هشت تا ده لیوان آب بنوشید. این میزان را بر اساس نیاز فردی، میزان فعالیت و شرایط آب‌وهوایی تنظیم کنید.
شیر: نوشیدن شیر گاو یا شیرهای گیاهی غنی‌شده (مثل شیر بادام یا سویا) مواد مغذی ضروری مانند کلسیم و پروتئین را فراهم می‌کند که برای سلامت کلی بدن اهمیت دارند و به طور غیرمستقیم بر کیفیت شیر مادر تاثیر می‌گذارند. پیشنهاد می‌شود یک وعده شیر را در رژیم روزانه‌تان بگنجانید. این مقدار بسته به سلیقه غذایی و میزان تحمل لاکتوز می‌تواند متفاوت باشد.
دمنوش‌های گیاهی (مانند شنبلیله، گزنه، رازیانه): برخی دمنوش‌های گیاهی از جمله شنبلیله، گزنه و رازیانه از دیرباز به عنوان محرک شیردهی شناخته شده‌اند. شنبلیله به طور خاص به دلیل خواص افزایش‌دهنده شیر، بسیار رایج است. توصیه می‌شود روزانه یک فنجان دمنوش گیاهی بنوشید.
آبمیوه‌ها: آبمیوه‌هایی که سرشار از ویتامین C هستند، می‌توانند به جذب بهتر آهن کمک کنند، عنصری که برای بهبود بدن پس از زایمان بسیار حیاتی است. انواع آبمیوه‌ها را در رژیم غذایی خود بگنجانید، مشروط بر اینکه حاوی قند افزوده نباشند. مصرف یک تا دو وعده آبمیوه طبیعی و تازه در روز مفید است.
آب نارگیل: این نوشیدنی حاوی الکترولیت‌ها و مواد معدنی ضروری است و به جبران مایعات از دست‌رفته و حفظ سطح آبرسانی بدن کمک می‌کند. برخی منابع، نارگیل را در فهرست غذاهای شیرافزا قرار می‌دهند.
کدام دلستر برای افزایش شیر مادر خوب است؟
یکی از نوشیدنی‌هایی که می‌تواند به افزایش شیر مادر کمک کند، دلستر بدون الکل با عصاره مالت یا جو است زیرا منبع طبیعی بتاگلوکان‌ها، ویتامین‌های گروه B و مواد معدنی مانند منیزیم و آهن‌اند که به بهبود سلامت عمومی، افزایش انرژی و به‌طور غیرمستقیم به تقویت فرآیند شیردهی کمک می‌کنند. برخی تحقیقات (به‌ویژه در طب سنتی اروپا) نشان داده‌اند که جو یکgalactagogue (ماده شیرافزا) است.
البته باید توجه داشت که دلستر مصرفی حتماً بدون الکل، کم‌قند و فاقد مواد افزودنی مصنوعی باشد. دلسترهایی با طعم‌های طبیعی مانند سیب یا لیمو، در صورتی‌که دارای قند افزوده کمی باشند، انتخاب بهتری برای زنان شیرده هستند. با این حال، دلستر باید در کنار سایر نوشیدنی‌های مفید مانند آب، دمنوش‌های گیاهی (مثل شنبلیله و رازیانه) و شیر گرم مصرف شود.
افزایش شیر مادر برای نوزاد پسر
بسیاری از مادران پس از زایمان این سوال را مطرح می‌کنند که «افزایش شیر برای نوزاد پسر به چه صورت است؟» در واقع روند تولید شیر مادر در بدن کاملاً تحت تاثیر نیاز نوزاد، سلامت مادر و میزان تحریک سینه‌ها قرار دارد و جنسیت نوزاد تاثیری در این فرایند ندارد. به بیان ساده‌تر، بدن مادر با توجه به میزان مکیدن نوزاد، دفعات شیردهی و نیاز تغذیه‌ای او، مقدار شیر را تنظیم می‌کند؛ نه بر اساس اینکه نوزاد پسر است یا دختر. بنابراین افزایش شیر مادر برای نوزاد دختر هیچ تفاوتی با نوزاد پسر ندارد.
افزایش شیر مادر در طب سنتی
افزایش شیر در دوران شیردهی یکی از موضوعات مهم برای سلامت نوزاد و آرامش روانی مادر است و طب سنتی با ارائه راهکارهای طبیعی و ساده، به مادران کمک می‌کند تا بدون استفاده از داروهای شیمیایی، روند شیردهی خود را بهبود بخشند.
از جمله مهم‌ترین توصیه‌های طب سنتی برای افزایش شیر، مصرف دمنوش‌های گیاهی شیر افزا است. دمنوش‌هایی مانند شنبلیله، رازیانه و گشنیز به دلیل داشتن ترکیبات گیاهی موثر، باعث تحریک غدد شیردهی و تقویت جریان شیر می‌شوند. این دمنوش‌ها را می‌توان به صورت روزانه و با رعایت تعادل مصرف کرد تا اثرگذاری بیشتری داشته باشند.
در کنار آن، خوردن غذاهای مقوی و مغذی با طبع گرم نیز بسیار توصیه شده است. غذاهایی مانند حریره بادام، شیر برنج، خرما با شیر گرم و ترکیب گردو و بادام از جمله خوراکی‌هایی هستند که ضمن تامین انرژی مورد نیاز مادر، با تقویت مزاج و سیستم گوارشی به بهبود شیردهی کمک می‌کنند.
همچنین در طب سنتی بر اهمیت گرم نگه‌داشتن بدن مادر و ماساژ سینه با روغن‌های گرم (مانند روغن کنجد یا روغن بادام شیرین) تاکید زیادی شده است. این روش‌ها باعث افزایش جریان خون در بافت سینه، کاهش گرفتگی مجاری شیر و در نتیجه، افزایش تولید شیر می‌شوند.
داروهای افزایش شیر مادر چیست؟
یکی از روش‌های موثر و سریع برای افزایش شیر مادر، مصرف قرص‌ها و مکمل‌های شیرافزا است. زمانی که مادر به هر دلیلی نمی‌تواند شیر کافی تولید کند، پزشک پس از بررسی شرایط و تنظیم رژیم غذایی مناسب، ممکن است مصرف این داروها را توصیه کند. این قرص‌ها با تحریک هورمون‌های مسئول تولید شیر در بدن، به افزایش ترشح و تداوم شیردهی کمک می‌کنند. بیشتر این مکمل‌ها منبع گیاهی دارند. در ادامه برخی از بهترین مکمل‌ها و داروهای افزایش‌دهنده شیر مادر را معرفی می‌کنیم:
- کپسول شیرافزا گل دارو: ترکیبی از عصاره رازیانه، شوید، زیره سبز و شنبلیله است که به تحریک و افزایش ترشح شیر کمک می‌کند.
- کپسول فنلین باریج اسانس: حاوی عصاره رازیانه شیرین که علاوه بر کمک به درمان دردهای قاعدگی، تولید شیر مادر را نیز افزایش می‌دهد.
- پودر لاکتودین دینه: مناسب برای موارد کاهش ترشح شیر در دوران شیردهی و کمک به رفع کمبود شیر مادر است.
- قرص لاکتاول اروند فارمد: این مکمل تخصصی حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز مادران شیرده است و با افزایش ترشح شیر، نقش مهمی در بهبود شیردهی دارد.
- پودر شیر افزای گالاکتومید کلسیم: با داشتن کلسیم، علاوه بر افزایش ترشح شیر، به سلامت مادر و کودک نیز کمک می‌کند.
- کپسول لاکتوسیم سیمرغ دارو: این دارو علاوه بر افزایش حجم شیر، به کاهش نفخ و دل‌درد مادر و نوزاد نیز کمک می‌کند.
- پودر گالاکتورایز: به تامین کلسیم مورد نیاز مادر و نوزاد کمک کرده و با تقویت تولید شیر، نقش موثری در بهبود شیردهی ایفا می‌کند.
کلام آخر
افزایش شیر مادر یک فرایند طبیعی است که با رعایت راهکارهای اصولی می‌تواند بهبود یابد. در این مقاله هر آنچه که باید درباره افزایش شیر مادر بدانید را ذکر کردیم. فراموش نکنید توجه به این نکات در کنار مراقبت‌های فردی، بهترین شرایط را برای مادر و نوزاد فراهم می‌آورد و مسیر شیردهی موفق و سلامت نوزاد را تضمین می‌کند.
