کودک یک ساله، مراحل رشد روحی و جسمی

رشد کودک یک ساله، از منظر بالینی اهمیت بسیاری دارد چون در این دوره شاهد پیشرفت و جهش های رشدی در کودکان هستیم که آن ها را برای ورود به مراحل بعدی آماده می کند. مسلما یکی از زیباترین لحظات برای شما زمانی است که کودک دلبندتان، اولین کلمات را بیان می کند یا شروع به راه رفتن می کند. پیشرفت یادگیری در کودک به خصوص در اولین سال زندگی که مهمترین دوره زندگی او نیز هست، حائز اهمیت است. پس لازم است در این دوره توجه کامل به کودک خود داشته باشید و از روند تکامل رشد کودک یک ساله آگاه باشید. پدر و مادر باید با هوشیاری کامل، قدم به قدم فرزند خود را در این مسیر همراهی و هدایت نمایند. در این مقاله مطالب ارزشمندی در مورد کسب مهارت های فردی _ اجتماعی و سلامت کودک یک ساله ارائه می دهیم.

رشد جسمی و ذهنی کودک یک ساله
در پایان سال اول، قد کودک حدودا ۵۰ در صد بیش تر از زمان تولد است و وزن نوباوه معمولا سه برابر می شود. البته رشد در کودکان نوپا به صورت منظم افزایش پیدا نمی کند، بلکه به صورت جهش های کوچک اتفاق می افتد. افزایش اولیه چربی در کودک بعد از نه ماهگی به اوج می رسد، پس تعجب نکنید اگر در این مرحله رشدی، کودکتان گرد و تپل شده است.
در حدود یک سالگی، مغز هم به رشد سریع خود ادامه می دهد و رشته های عصبی افزایش پیدا می کند. کودکان در طول سال اول، کماکان به خواب زیاد نیاز دارند با این حال ترشح هورمون ملاتونین که در خواب آلودگی نقش دارد، در اواسط سال اول زندگی کودک، در شب هنگام بیشتر می شود. به مرور زمان، ساعاتی که کودک در طول روز خواب است کم می شود و به خواب بعد از ظهر می انجامد. در نتیجه بیدار شدن کودک در شب کمتر می شود. همچنین در سال اول قدرت بینایی بهبود پیدا می کند و توانایی تمرکز روی اشیا و ردیابی آن ها فراهم می شود.

عوامل موثر در رشد جسمانی کودک یک ساله
رشد جسمانی در کودک یک ساله تحت تاثیر عوامل محیطی و ژنتیکی مانند وراثت، تغذیه، سلامت هیجانی است. تا زمانی که عوامل محیطی نامساعد مانند سو تغذیه یا بیماری شدید وجود نداشته باشد، کودک به رشد طبیعی خود ادامه می دهد. البته توجه داشته باشید تغذیه کودک بسیار حائز اهمیت است و در این زمان به تدریج می توانید غذای کمکی را نیز آغاز کنید.

توانایی راه رفتن و گرفتن اشیا در کودک یک ساله
وقتی کودکتان به شش ماهگی می رسد شروع به خزیدن می کند، تا ۱۲ ماهگی می تواند به صورت چهار دست و پا راه برود و آرام آرام با گرفتن اشیا یا دیوار روی دو پا می ایستد. در سنین یک سالگی، باید به تدریج به کودک خود اجازه دهید تا بدون کمک شما روی دو پا بایستد، زمانی که او زمین می خورد بلافاصله او را در آغوش نگیرید، بلکه او را تشویق کنید تا بتواند با اعتماد به خود، دوباره بلند شود. اغلب کودکان در ۱۴ الی ۱۶ ماهگی می توانند بدون کمک راه بروند البته ممکن است کمی زمان ببرد تا کودک بتواند به راحتی راه برود. وسایل خانه را طوری بچنید که به کودک آسیبی وارد نشود.
کودک بعد از 11 ماهگی، می تواند اشیاء کوچک را در دست بگیرد و به طرف دهان خود ببرد همچنین از یک سالگی توانایی نگهداری اسباب بازی های کوچک خود را دارد. رشد کودک یک ساله این امکان را به او می دهد که بعضی از اشیاء مانند توپ را در حالت نشته با دست پرتاب کند یا بگیرد، به تدریج کودک قادر می شود اشیا متحرک را بگیرد.

توانایی تقلید کردن در کودک یک ساله
نوزادان از همان روزهایی ابتدایی توانایی تقلید کردن را دارند. عاملی که به خصوص در سال اول زندگی اهمیت زیادی دارد زیرا وسیله یادگیری قدرتمندی برای او محسوب می شود. از طرفی شما هم می توانید با بهره گیری از توانایی تقلید در کودکان، رفتار های مطلوب کودک را تشویق کنید و او را به انجام رفتارهای پسندیده ترغیب کنید.

مهارت های ارتباطی کودک یک ساله
کودک در یک سالگی به خوبی می تواند پدر،مادر، پرستار و اطرافیان نزدیکش را شناسایی کند و با آن ها ارتباط برقرار کندو به همین دلیل ممکن است اضطراب جدایی را تحربه کند. در این سن کودک می تواند با اشاره کردن یا با گفتن چند کلمه با اطرافیان ارتباط برقرار کند. توانایی یادگیری زبان و کنجکاوی ذاتی کودک در سنین یک سالگی به کمک او می آید تا هر چه بیشتر با محیط پیرامونش و اطرافیان ارتباط برقرار کند در نتیجه برای یادگیری مهارت های اجتماعی در آینده آماده می شود.

نقش پیشرفت حرکتی کودک یک ساله در بهبود روابط اجتماعی
پیش رفت حرکتی در کودک یک ساله، نقش مهمی در روابط اجتماعی دارد چون فرصت بیشتری پیدا می کند تا به کاوش در محیط بپردازد، سینه خیز برود، به سمت شما بیاید و بخواهد که او را بغل کنید. توانایی بازی او را به موجودی دوست داشتنی تر برای اطرافیان بدل می کند و توانایی ابراز محبت و بازی های شادی بخش با او افزایش پیدا می کند، پس دلبستگی در کودک شکل می گیرد.

یادگیری زبان در کودک یک ساله
کودکان در سال اول برای یادگیری زبان آماده می شوند. از حدود یک سالگی به بعد، نوباوگان روی واحد های گفتاری بیشتر دقت می کنند که در یادگیری زبان اهمیت زیادی دارد. معولا کودک اولین کلمه را در یک سالگی بر زبان می آورد و پس از این زمان با افزایش خزانه واژگان، زبان به سرعت رشد می کند. با توجه به رشد حافظه در کودک یک ساله، توانایی طبقه کردن و بازنمایی ذهنی، رشد واژگان به سرعت افزایش پیدا می کند.

رشد هیجانی _ اجتماعی کودک یک ساله
در سال اول زندگی کیفیت تعامل شما با کودک، در میزان اعتماد و خوش بینی او به اطرافیان یا دنیا نقش مهمی دارد. مادری که با احساس رضایت، صبر کافی و دلسوزانه از کودک مراقبت می کند، هنگام ناراحتی او را نوازش می کند و در آغوش می گیرد، اجازه می دهد شیر کافی بخورد و از شیر گرفتن کودک را در زمان مناسب اعمال می کند، به کودک این موضوع را القا می کند که دیگران هم قابل اعتماد هستند. پس کودک درک می کند که دنیا هم می تواند ارضا کننده باشد، پس با جسارت در محیط کاوش می کند. در غیر این صورت کودک نسبت به دنیا و دیگران بدبین می شود و با کناره گیری از خود محافظت می کند. البته هیچ مادری نمی تواند به طور کامل نیازهای فرزندش را برآورده کند پس لازم نیست زیاد به خودتان سخت بگیرید.
ترس نیز مانند خشم در نیمه دوم سال اول ایجاد می شود پس کودکتان حدود یک سالگی از یک فرد قابل اعتماد در موقعیت های نامطمئن، اطلاعات هیجانی می گیرد. به عنوان مثال جلوه هیجانی شما در نحوه ای که کودک با غریبه ها برخورد می کند تاثیر می گذارد پس اگر خندان باشید، احتمال پذیرش فرد غریبه توسط او بیش تر می شود.

سخن آخر
والدین عزیز با توجه به مطالب ذکر شده، اگر نگران تاخیر در رشد روانی یا جسمانی کودک خود هستید، بهتر است با پزشکان متخصص و روان شناسان مشاوره کنید تا در صورت وجود مشکل، هر چه سریع تر تشخیص داده شود و اقدامات درمانی صورت بگیرد.