تورتیکولی چیست؟

تورتیکولیس [کجی گردن، کج‌گردنی] مشکلی است که عضلات گردن را درگیر می‌کند و باعث می‌شود تا سر به حالت کج قرار گیرد. اصطلاح تورتیکولیس از دو کلمه لاتین می‌آید: تورتوس به معنی چرخش کرده، و کولوم که به معنی گردن است. تورتیکولیس گاهی از اوقات "گردن خم‌ شده" نامیده می‌شود.
اگر نوزاد در زمان تولد با این اختلال مواجه باشد آن را تورتیکولیس عضلانی مادرزادی می‌نامند. تورتیکولیس عضلانی مادرزادی شایع‌ترین نوع تورتیکولیس محسوب می‌شود.
نوزادان ممکن است پس از تولد دچار تورتیکولیس شوند. این وضعیت به جای تورتیکولیس مادرزادی تورتیکولیس "اکتسابی" نامیده می‌شود. تورتیکولیس اکتسابی ممکن است به مشکلات پزشکی دیگر و جدی‌تر مرتبط باشد.

تورتیکولیس چیست؟
ما دارای یک عضله بلند در هر سمت گردن خود هستیم که از پشت گوش به استخوان ترقوه می‌رود. این عضله استرنوکلیدوماستوئید یا SCM نامیده می‌شود.
وقتی نوزادی دچار تورتیکولیس باشد، این عضله طنابی در یک سمت کوتاه‌تر است. چرا این عضله کوتاه‌تر می‌شود؟ نوزاد ممکن است در دوره جنینی دچار کرامپ شده یا در وضعیتی غیر نرمال مثل وضعیت بریچ قرار گرفته باشد. این وضعیت می‌تواند باعث ایجاد فشار اضافی بر یک سمت سر نوزاد شود که باعث می‌گردد SCM سفت گردد.
اگر پزشک در طول وضع حمل زن از فورسپس یا واکیوم استفاده کرده باشد این نیز می‌تواند باعث فشار آوردن بر SCM نوزاد گردد.

علایم تورتیکولیس
شما ممکن است در ۶ تا ۸ هفته اول متوجه وجود چیزی غیر عادی در مورد نوزاد خود نشوید. این موضوع متداول است که علایم تورتیکولیس زمانی خود را نشان دهند که نوزاد کنترل بیشتری بر سر و گردن خود به دست آورده باشد.
برخی از علایمی که ممکن است والدین مشاهده کنند عبارتند از:
سر نوزاد به یک سمت خم می‌شود در حالی که چانه وی به سمت شانه مقابل چرخش دارد. در حدود ۷۰ درصد نوزادان دچار تورتیکولیس، این اختلال را در سمت راست تجربه می‌کنند.
سر نوزاد به طرفین یا بالا و پایین چرخش نمی‌کند.
والدین وجود یک برآمدگی نرم را در عضله گردن نوزاد احساس می‌کنند. این برآمدگی یا توده خطرناک نیست و معمولاً در طول ۶ ماه از بین می‌رود.
نوزاد ترجیح می‌دهد تا از روی شانه خود به شما نگاه کند. چشم‌های وی حرکت شما را دنبال نمی‌کند زیرا این کار نیازمند چرخش گردن است.
نوزاد برای خوردن شیر پستان در یک سمت با مشکل مواجه است یا ترجیح می‌دهد صرفاً از یک سمت پستان مادر را بگیرد.
نوزاد برای چرخیدن به سمت شما شدیداً تقلا می‌کند، تمام مدت برای چرخش سر با مشکل مواجه است و به علت دشوار بودن این حرکت دچار آشوب می‌شود.
احتمال اینکه سر نوزاد در یک سمت - یا هر دو سمت - حالت تخت و هموار پیدا کند وجود دارد که علت آن دراز کشیدن در یک وضعیت در تمامی موارد است. این وضعیت "پلاگیوسفالی وضعیتی" نامیده می‌شود.

چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم
اگر والدین متوجه نشانه‌های ابتلاء فرزند خود به تورتیکولیس شوند باید وی را برای معاینه پیش پزشک ببرند.
پزشک معاینه را با بررسی میزان حرکت‌پذیری سر نوزاد شروع می‌کند. دکتر همچنین ممکن است استفاده از تست‌های تصویربرداری مثل اشعه X و سونوگرافی را برای بررسی اختلالات دیگر در دستور کار قرار دهد. در حدود 1 نوزاد از هر 5 نوزاد دچار تورتیکولیس به مشکلی در مفصل ران مبتلاء است.
اکثریت نوزادان مبتلاء به تورتیکولیس دچار دیگر مشکلات پزشکی نیستند. اما تورتیکولیس گاهی از اوقات با انواع عفونت، شکستگی استخوان، واکنش آلرژیک به داروها یا اختلالات ژنتیک مثل سندرم کلیپل-فایل (یک اختلال استخوانی نادر گردن) یا سندرم داون مرتبط است.

چرا درمان مهم است
اگر والدین به سرعت وارد عمل شوند می‌توانند به پیشگیری از مشکلات دراز مدت برای نوزاد خود کمک کنند. در صورت عدم درمان نوزاد ممکن است دچار پیامدهایی به شرح زیر گردد:
کمبود کنترل بر سر
محدودیت دسترسی به سمت آسیب دیده و دنبال کردن چیزها با چشم
تأخیر در نشستن و راه رفتن
مشکلات غذا خوردن
ضعف تعادل
کج کج چهار دست و پا راه رفتن یا خزیدن
چرخش صرفاً به یک سمت

چه کاری در محیط خانه قابل انجام است
سعی کنید تا نوزاد عضلات گردن تحت تأثیر را حرکت دهد. بهترین و ایمن‌ترین درمان تورتیکولیس همین روش است.
پزشک می‌تواند برخی ورزش‌های اختصاصی را برای کار با نوزاد به والدین بیاموزد. این حرکات به بلند شدن عضله سفت‌تر و کوتاه کمک کرده و نیز باعث قدرت گرفتن عضله سمت مقابل می‌شوند.
در زیر برخی از دیگر کارهای قابل انجام در محیط خانه فهرست شده است:
از اشتها به غذای نوزاد به عنوان یک مشوق استفاده کنید. بطری را روی پستان خود قرار دهید به شکلی که نوزاد مجبور شود وضعیت دلخواه خود را تغییر دهد.
اسباب‌بازی‌های نوزاد را طوری بچینید که ناچار شود هر دو سمت را نگاه کند. اسباب‌بازی‌های دارای صدا و نور واقعاً در جلب توجه نوزاد مؤثرند.
تلاش کنید تا نوزاد با دست و پای خود بازی کند. نوزادان علاقه دارند تا دست‌ها خود را با هم بگیرند و پاها را به دست‌ها برسانند. وقتی نوزاد شما چنین کاری انجام می‌دهد باعث تجمیع عضلاتی می‌شود که برای خزیدن به آنها نیاز دارد.
زمان زیادی نوزاد را روی شکم خود نگه دارید. نگه داشتن نوزاد به این طریق باعث تقویت عضلات پشت و گردن او شده و مانع از تخت شدن پشت سر او خواهد شد. در حالت ایده‌آل نوزاد باید چهار بار در روز هر بار مدت ۱۵ دقیقه در این وضعیت قرار گیرد. شما می‌توانید نوزاد را برای ماندن روی قفسه سینه حمایت کنید یا در صورت لزوم در دامان خود بگیرید یا از یک متکا یا بالش برای آسان‌تر کردن وضعیت استفاده کنید.

درمان ‌های دیگر برای تورتیکولیس
در کنار مداوای خانگی پزشک ممکن است نوزاد را به یک فیزیوتراپیست ارجاع دهد.
زمانی که تورتیکولیس تشخیص داده و تمرینات کششی شروع شود، اکثر نوزادان در طول 6 ماه بهبود می‌یابند. دو عامل می‌توانند به سرعت گرفتن بهبود کمک کنند: تشخیص زودهنگام و پیگیری برنامه درمان.
در موارد نادر نیاز است تا کودکان دچار تورتیکولیس برای بلند کردن عضله SCD تحت عمل جراحی قرار گیرند. پزشکان اغلب برای پرداختن به این عمل سعی می‌کنند تا نوزاد به سن پیش‌دبستانی برسد.