ایران و بیمارستانهای دوستدار مادر و کودک

ایران سلامت: طرح بیمارستان‌های دوستدار کودک که سازمان جهانی بهداشت اجرای آن را به همه کشورهای عضوتوصیه کرده از اوایل دهه 70 در کشور ما آغاز شده است.

اکنون، پس از گذشت بیش از 10 سال، در حالی‌که اجرای طرح بیمارستان‌های دوستدار مادر نیز در دستور کار وزارت بهداشت قرار گرفته است ، کارشناسان در باره رعایت نشدن استانداردهای مادر و کودک در بیمارستان‌های دوستدار کودک ابراز نگرانی می‌کنند.
در بیمارستان دوستدار کودک، تمرکز بر استفاده از شیر مادر از بدو تولد است در حالی که در بیمارستان‌های دوستدار مادر در کنار ترویج تغذیه با شیر مادر ، بر حفظ صیانت و عزت نفس مادر باردار و آسایش او تمرکز می شود .
این در حالی است که در حال حاضر بسیاری از بیمارستان‌های دوستدار کودک، معیارهای لازم را از نظر دسترسی نداشتن به شیر مصنوعی یا پستانک و شیشه شیر رعایت نمی‌کنند.
دکتر خلیل فریور، متخصص کودکان و عضو هیئت علمی وزارت بهداشت می گوید: در ارزیابی و رتبه بندی جدید بیمارستان‌ها آمده است که اگر بیمارستانی این معیارها را رعایت نکند از رتبه بیمارستان کم می‌شود .
وی می افزاید : بر اساس این طرح، همه نوزادان باید در بیمارستان‌های کشور در کنار مادران خود قرار گیرند و هم اتاقی مادر و نوزاد در طول شبانه روز باید اجرا شود زیرا تماس ممتد پوست نوزاد با پوست مادر در یک ساعت اول تولد، نقش مهمی در تقویت روابط عاطفی مادر و نوزاد، فعالیت رحم و کاهش خونریزی مادر و نیز دمای بالاتر بدن و گریه کمتر نوزاد دارد .
دکتر فریور تاکید می کند : این در حالی است که تحقیقات نشان می دهد جدایی مادر و نوزاد در بیمارستان، سبب افزایش بروز عفونت ، اسهال و بیماری های پوستی می‌شود.
به گفته وی در بیمارستان‌های دوستدار کودک ، دستورالعمل های درمانی که به تایید معاونت آموزشی وزارت بهداشت رسیده است به صورت کتاب در اختیار کارکنان قرار می‌گیرد و براساس این دستورالعمل ، در باره مادری که برای زایمان به بیمارستان مراجعه می‌کند، برنامه‌ریزی خواهد شد.
دکتر فریور بر این نکته تاکید می‌کند که معیارهای درمانی و بهداشتی سالی دوبار در بیمارستانها پایش و ارزشیابی می‌شوند و در صورتی که رعایت نشوند بیمه‌ها حق ندارند پول کامل را به آن بیمارستان پرداخت کنند.
وی می‌افزاید: آنچه عملا در بسیاری از بیمارستان‌ها مشاهده می‌شود، وجود شیشه و پستانک در بخش نوزادان بیمارستان‌هاست که حاکی از رعایت نکردن مهمترین شاخص در بیمارستان‌های دوستدار کودک است.
بنابر این گزارش چندی پیش دکتر لنکرانی، وزیر بهداشت درمان و آموزش پزشکی نیز با بیان این ‌که در دولت جدید تلاش کرده‌ایم مسئله ترویج تغذیه با شیر مادر را دوباره زنده کنیم ، ازتشکیل کمیته‌های استانی برای تشکیل بیمارستانهای دوستدار کودک در سراسر کشور خبر داده و گفته بود: در حال حاضر 95 درصد بیمارستان‌هاعنوان دوستدار کودک را دارند اما همگی آنها معیارهای لازم را از نظر دسترسی نداشتن به شیر مصنوعی یا پستانک و شیشه شیر در بیمارستان رعایت نمی‌کنند و به همین علت در ارزیابی و رتبه بندی جدید بیمارستان‌ها در صورتی که این معیارها رعایت نشود از رتبه بیمارستان کم می‌شود.
وزیر بهداشت گفته بود :‌ هم اکنون در کشور ما به طور متوسط مادران در سن هفت ماهگی تا ده ماهگی شیردهی را قطع می‌کنند و این امر در افزایش مرگ و میر و بیماری کودکان بسیار موثر است در صورتی که تداوم شیردهی مادران تا دو سالگی از بیماریهای عفونی و مزمن در کودکان حتی در سنین بالاتر پیشگیری می کند .
در عین حال در حال حاضر با برنامه دوستدار مادر شدن بیمارستانها نیز به دستور وزارت بهداشت مواجه شده ایم ، در این باره دکتر چنگیزی رئیس اداره سلامت مادران وزارت بهداشت نیز از اجرای طرح تاسیس بیمارستان‌های دوستدار مادر دریک برنامه 5 ساله در کشور خبر داد و گفت: هدف از اجرای این طرح تلطیف فضای زایمان است.
وی با بیان این‌ که در سال گذشته، کتاب راهنمایان ارائه خدمات به مادر و کودک در بیمارستان دوستدار مادر به همراه اصول اخلاق پزشکی در این باره به چاپ رسیده است گفت : در اجرای این طرح تغییراتی در بیمارستان‌های موجود برای زایمان زنان ایجاد می‌شود و فضای حدود 30 مترمربع به کلاس‌های آمادگی زنان باردار که مکمل مراقبت‌های دوران بارداری است، اختصاص می‌یابد.
به گفته دکتر چنگیزی در اجرای طرح مزبور مادر از طرف تیم پزشکی غربال می‌شود و اگر منعی برای زایمان طبیعی نداشته باشد، حق انتخاب برای روشهای زایمان طبیعی در هشت وضعیت را دارد.
رییس اداره سلامت مادران وزارت بهداشت افزود : بیمارستان دوستدار مادر نوعی تغییر شیوه ارائه خدمات در بیمارستان‌های موجود است که با هدف ترویج زایمان طبیعی، به طور آزمایشی در 9 بیمارستان کشور اجرا می‌شود.
دکتر چنگیزی در ادامه گفت: طرح بیمارستان‌های دوستدار مادر بر اساس پروتکل‌های تخصصی بیمارستانی و نظام استاندارد زایمان تهیه شده و هدف از اجرای آن ترویج زایمان‌های طبیعی بدون درد به صورت دارویی و غیر دارویی است و با اجرای این طرح کیفیت خدمات زایمان طبیعی در بیمارستانهای دولتی ارتقا می یابد تا مادران واقعا لذت یک زایمان طبیعی و بدون درد را احساس کنند.
وی با بیان این‌که با اجرای این طرح خود مادران می‌توانند بین سزارین که یک عمل جراحی است و زایمان طبیعی بدون درد یکی را انتخاب کنند، گفت: زایمان بدون درد با استفاده از شیوه‌های علمی و جدید که به دو صورت دارویی و غیردارویی است ، هنوز به روشی متداول در کشور تبدیل نشده است و فقط در برخی بیمارستان‌های خصوصی آن هم بدون بهره‌گیری از دستورالعمل های استاندارد جدید اجرا می‌شود.
دکتر چنگیزی با بیان این‌که پرهیز از اعمال غیر ضروری همچون تنقیه، سوندگذاری، رگ گرفتن و توصیه به تسکین درد زایمان بدون تزریق داروهای بی‌حس‌کننده و مسکن در برنامه بیمارستانهای دوستدار مادر گنجانده شده است،‌ اضافه کرد: اصول اجرایی بیمارستان‌های دوستدار مادر شامل زایمان طبیعی، توانمندسازی مادر، آزادی عمل و استقلال در انتخاب محیط و شیوه زایمان و مسئولیت‌پذیری است.
وی با تاکید بر این‌که بیمارستان‌های دوستدار مادر هنوز اجرایی نشده و در حال حاضر فقط دستورالعمل‌های اجرایی آن به متخصصان بیمارستان‌ها ارجاع شده است تا دیدگاههای خود را اعلام کنند، درباره بیمارستان‌های دوستدار کودک نیز افزود: برای ترویج فرهنگ تغذیه نوزادان با شیر مادر چهار تعهد داریم .
دکتر چنگیزی این تعهدات را شامل ایجاد مراکز هماهنگ‌ کننده برای ترویج تغذیه با شیر مادر، ایجاد و فعال کردن بیمارستان‌های دوستدار کودک، اجرای قوانین حمایتی از زنان شاغل و شیرده و اجرای کامل قانون ملی تغذیه با شیر مادر اعلام کرد .